Bài phỏng vấn đầu tiên với Đức Lêô, một Giáo hoàng “được đưa lên hàng ngũ lãnh đạo thế giới”
cath.ch. 2025-09-14
“Chức vụ giáo hoàng chắc chắn là điều mới mẻ với tôi”, Đức Lêô tâm sự trong bài phỏng vấn đầu tiên kể từ ngày ngài được bầu 8 tháng 5. Các trích đoạn được công bố ngày 14 tháng 9 năm 2025, đúng ngày sinh nhật 70 của ngài.
Bài phỏng vấn và các trích đoạn được trích đã được thực hiện vào tháng 7 năm 2025 trong hai buổi, mỗi buổi kéo dài một tiếng rưỡi, đầu tiên tại Castel Gandolfo và sau đó tại Vatican. Bà Elise Ann Allen là chuyên gia người Mỹ về Vatican, làm việc cho kênh truyền thông Công giáo tiếng Anh Crux là người thực hiện cuộc phỏng vấn. Cuộc phỏng vấn này sẽ đưa vào quyển sách tiểu sử mang tên Lêô XIV: Công dân Thế giới, Nhà truyền giáo của Thế kỷ 21 (León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI), do Penguin Peru xuất bản bằng tiếng Tây Ban Nha. Sách sẽ ra mắt ngày 18 tháng 9 năm 2025. Phiên bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha sẽ phát hành đầu năm 2026.
Học cách làm Giáo hoàng
Khi được hỏi về sự hiểu biết của ngài về sứ mệnh mới, ngài nghĩ ngài vẫn còn “một chặng đường học tập dài” phía trước: “Vai trò Giáo hoàng chắc chắn là mới mẻ với tôi.” Tuy nhiên, ngài nghĩ ngài hòa nhập vào khía cạnh mục vụ không gặp quá nhiều khó khăn: “Tôi trân trọng mỗi người, dù họ là ai, họ đến chia sẻ với tôi, tôi lắng nghe họ.”
Ngài giải thích ngài nhanh chóng dấn thân vào các vấn đề ngoại giao và ngạc nhiên thấy ngài được đưa lên hàng ngũ lãnh đạo thế giới. Tuy ngài luôn theo dõi các sự kiện thời sự, nhưng ngài thừa nhận sứ mệnh này, việc gặp gỡ các nguyên thủ quốc gia trên khắp thế giới vẫn là một thách thức với ngài, đặc biệt là vào thời điểm tiếng nói của Giáo hội đóng một vai trò quan trọng: “Tôi cảm thấy rất bận rộn, nhưng không quá sức.”
Ngài nhắc lại “phần quan trọng nhất” trong sứ mệnh người kế vị Thánh Phêrô là “khẳng định đức tin của giáo dân”, một nhiệm vụ hoàn toàn phụ thuộc vào ơn Chúa. Theo ngài, Chúa Thánh Thần là cách duy nhất để giải thích việc ngài được bầu: “Vì đức tin của tôi, những gì tôi đã trải nghiệm, sự hiểu biết của tôi về Chúa Giêsu Kitô và Phúc Âm, tôi đã chấp nhận làm giáo hoàng.”
Về những chia rẽ của thế giới ngày nay
Ngài lấy làm tiếc: “Dường như có một thừa nhận chung rằng Liên Hiệp Quốc, ít nhất là ở thời điểm hiện tại, đã mất khả năng tập hợp mọi người lại với nhau về các vấn đề đa phương.” Ngài đã gặp gỡ các nhà lãnh đạo của các tổ chức quốc tế, ngài đặt câu hỏi về sự cần thiết phải “ưu tiên đối thoại song phương trong nỗ lực thống nhất”. Ngài nghĩ có nhiều trở ngại hiện đang cản trở con đường hướng tới chủ nghĩa đa phương.
Ngài nghĩ vấn đề nằm ở “sự phân cực” – một cụm từ được Đức Phanxicô hay dùng – đã trở thành một trong những từ ngữ của thời đại trong thế giới ngày nay: “Nó chẳng giúp ích gì cho ai, hoặc rất ít người được giúp khi tất cả mọi người đều đang đau khổ”. Theo ngài, sự phân cực đang chia rẽ thế giới một phần có liên quan đến đại dịch năm 2020. Nhưng gốc rễ sâu xa hơn của nó lại lâu đời hơn, đáng chú ý là “sự mất đi ý thức cao hơn về cuộc sống con người, điều này đã ảnh hưởng đến con người ở nhiều cấp độ ở một số khu vực trên thế giới.”
Ngài đặt câu hỏi: “Nếu chúng ta đánh mất ý thức về những giá trị này, thì điều gì còn quan trọng nữa?” Ngài nhấn mạnh đến khoảng cách ngày càng lớn giữa mức thu nhập của tầng lớp lao động và số tiền mà những người giàu nhất nhận được. ngài nhắc việc ông Elon Musk sắp trở thành “nghìn tỷ phú đầu tiên trên thế giới”: Điều này có nghĩa là gì và rốt cuộc là gì? Nếu đó là điều duy nhất vẫn còn giá trị, thì chúng ta đang gặp rắc rối…
Hy vọng của ngài dành cho Ukraine
Đức Lêô khẳng định, kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine bắt đầu, Tòa Thánh đã cố gắng rất nhiều để duy trì lập trường, dù khó khăn đến đâu, không nghiêng về bên này hay bên kia, nhưng trung lập. Mặc dù ngài công nhận tầm quan trọng của Tòa Thánh trong việc lên tiếng ủng hộ hòa bình và duy trì hy vọng, nhưng ngài cho rằng khả năng Vatican làm trung gian là “kém thực tế”. Tuy khẳng định “hòa bình là câu trả lời duy nhất” cho cuộc xung đột, nhưng ngài nghĩ cách diễn giải lời kêu gọi hòa bình của ngài không phải là “tối quan trọng”. Theo ngài, giải pháp cho cuộc xung đột sẽ đến khi một số tác nhân bên ngoài gây áp lực đủ mạnh để khiến cho các bên xung đột nói rằng đã quá đủ rồi: “Tôi đặt nhiều hy vọng vào bản chất con người, nhưng vẫn tồn tại các tác nhân xấu và cám dỗ. Dù quan điểm là gì, chúng ta có thể thấy có những động cơ tốt và những động cơ xấu. Điều có thể tạo nên sự khác biệt là khuyến khích các bên hướng tới những giá trị cao hơn, những giá trị đích thực.”
Giáo hoàng đầu tiên mang hai quốc tịch Mỹ và Peru
Khi được hỏi về việc ngài có hai quốc tịch Mỹ và Peru, Đức Lêô cho biết ngài chưa quyết định: “Rõ ràng tôi là người Mỹ và tôi cảm thấy mình rất Mỹ, nhưng tôi cũng thực sự yêu Peru, yêu người Peru, đó là một phần con người tôi. Tôi đã làm việc lâu dài ở vùng Andes và có mối liên hệ với Đức Phanxicô, góc nhìn Nam Mỹ rất quý với tôi.”
Ngài cho biết, nếu có một trận bóng đá, ngài có thể sẽ ủng hộ Peru “vì những ràng buộc tình cảm” nhưng ngài cũng hâm mộ Đội Ý. Ngài không phải là người hâm mộ đội này, loại trừ đội kia. Ngài ủng hộ đội bóng chày Chicago White Sox, mẹ ngài ủng hộ Đội đối thủ Cubs. Điều này đã làm ngài chấp nhận “lập trường cởi mở, hướng đến đối thoại, thân thiện và không cạnh tranh, vì nếu không, tôi không được ăn tối với mẹ tôi!”
Công nghị, “một thái độ”
Kế thừa Thượng Hội đồng về Công nghị, một tiến trình quan trọng do Đức Phanxicô khởi xướng nhằm làm cho Giáo hội có sự tham gia nhiều hơn và ít giáo sĩ hơn, gần đây Đức Lêô đã tham dự hai phiên họp. Theo ngài: “Công nghị là một thái độ, một cởi mở, một sự sẵn lòng thấu hiểu. Điều này có nghĩa mỗi thành viên của Giáo hội đều có tiếng nói và vai trò riêng. Chúng ta có nhiều cách để hành động. Một số người trong Giáo hội cảm thấy bị đe dọa bởi tính công đồng, đặc biệt là các giám mục và linh mục, họ nghĩ quyền lực của họ sẽ bị mất. Nhưng đó không phải là mục tiêu của tính công đồng, đó là quan điểm có phần mơ hồ, sai lầm về quyền lực.”
Ngài khẳng định: “Tính công đồng không có nghĩa là biến đổi Giáo hội thành một dạng chính phủ dân chủ. Nếu chúng ta nhìn vào nhiều quốc gia trên thế giới ngày nay, dân chủ không nhất thiết là giải pháp hoàn hảo cho mọi vấn đề. Tính công đồng là cơ hội tốt đẹp để xây dựng một Giáo hội mà mục tiêu chính không phải là hệ thống cấp bậc mang tính thể chế, mà là ý thức về ‘chúng ta cùng nhau’, về ‘Giáo hội của chúng ta’, nơi mọi người với ơn gọi riêng của mình cùng nhau làm việc. Và chúng ta còn nhiều việc phải làm.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đức Lêô: “Tôi đọc về Elon Musk, khoảng cách thu nhập quá lớn.”
Phiên họp lần thứ 12 của Nhóm Công tác Chung Việt Nam – Tòa Thánh
Tâm sự của Đức Lêô về chức vụ giáo hoàng của ngài: “Tôi cảm thấy rất bận rộn, nhưng không quá sức”
