Mật nghị: 15 hồng y vẽ chân dung-robot của giáo hoàng tương lai
la-croix.com, Mikael Corre, Loup Besmond de Senneville và Youna Rivallain, Rôma, 2025-05-02
15 hồng y tạo một chân dung-robot cho giáo hoàng tiếp theo. (Minh họa: Các Hồng y trong Thánh lễ tại Đền thờ Thánh Phêrô ngày 26 tháng 4) FABIO FRUSTACI / EPA/MAXPPP
Vài ngày trước khi mật nghị khai mạc ngày 7 tháng 5 tại Rôma, báo La Croix đã gặp khoảng 15 hồng y, họ mong muốn tìm được một giáo hoàng có khả năng duy trì sự cân bằng trong một Giáo hội đa dạng và thế tục hóa. Vượt lên chia rẽ, đồng thuận sẽ là điều cần thiết. Tại Nhà nguyện Sistine, giáo hoàng tương lai phải có ít nhất 89 phiếu bầu.
Các hồng y không đi tìm một Phanxicô II, hay một Bênêđíctô XVII: giáo hoàng tương lai là một phần của lịch sử, ngài không bị giản lược trong các mô hình này, ngài là biểu tượng của một Giáo hội đa dạng, lãnh đạo một thế giới công giáo đang bị chủ nghĩa thế tục lay chuyển. Với một mục tiêu: làm cho công cuộc truyền giáo trở nên khả thi trở lại.
Ngày thứ sáu 2 tháng 5, cách lối ra của căn phòng nơi các hồng y họp mỗi sáng vài mét, một hồng y Châu Âu đồng ý nói chuyện với chúng tôi, ngài rời Vatican qua một cửa sau. Ngài ở trước lối vào Tòa thánh, các nhà báo không thấy ngài bước vào quán cà phê. Ngài chia sẻ với chúng tôi cảm nhận của ngài trong tuần lễ này: “Tôi nghĩ chúng ta đã phóng đại sự phân cực giữa chúng ta. Tôi đã lắng nghe trong một tuần. Và ai cũng nói về nhiệm vụ.”
Liệu đây có phải là chiến lược của hồng y theo đường lối Đức Bergoglio không? Để giảm bớt tính chính trị và gây chia rẽ chúng ta đã thấy trong các cuộc tranh luận của các hồng y vào cuối tuần này không? Có lẽ đây là một cách thể hiện di sản của Đức Phanxicô đã được chia sẻ quá mức. Vài ngày trước khi vào Nhà nguyện Sistine, các bài đọc chính trị của các cánh hữu/cánh tả, tiến bộ/bảo thủ dường như ngày càng chiếm nhiều không gian hơn. Có vẻ như các hồng y có chung một số yếu tố. Họ đã có một thanh thản nào đó.
“Thông báo đến các thành phố”
Giống như một hình thức kiêu hãnh thấy rõ trong mười lăm cuộc gặp của báo La Croix với các giám mục từ khắp nơi trên thế giới về Rôma, với điều kiện nghiêm ngặt là không được nêu tên. Chắc chắn, những thách thức đầu tiên của Giáo hội (tìm nguồn tài chính, ơn gọi, v.v.) ở nhiều quốc gia là rất quan trọng và mang tính sống còn. Nhưng tận dụng thời gian để nói chuyện với nhau về những thách thức mà Giáo hội đang phải đối diện, một số hồng y dường như đã làm phức tạp hóa, làm nặng thêm, họ hùng hồn nói về nhận thức của họ về Giáo hội công giáo toàn cầu.
Trong số các hồng y cử tri, việc lựa chọn người để viết trên lá phiếu ngày 7 tháng 5 không phải lúc nào cũng đã được xác định chắc chắn, hoặc họ không muốn nói ra. Ngày thứ năm 1 tháng 5, một hồng y tâm sự: “Tôi thực sự thích bài can thiệp của Hồng y Luis Antonio Tagle, ngài rất nhạy cảm. Tôi chưa kết luận, tôi tiếp tục lắng nghe.”
Gặp tại một trường đại học ở Rôma, ngài tiếp tục: “Tôi lắng nghe mọi người, có một số hồng y tôi thực sự kính trọng. Một số hồng y sẽ là giáo hoàng tốt, người đó phải có đầu óc rộng mở và đôi chân khỏe, đó là những phẩm chất tôi thích. Xu hướng của các ngài không phải là điều tôi nhìn vào. Điều quan trọng ngài phải là mục tử cho cả gia đình. Chúng ta phải cảm nhận đó là người có thể nói chuyện với mọi người, được mọi người trên thế giới lắng nghe.”
Bên cạnh danh sách và các tên vẫn chưa chắc chắn, chân dung tổng hợp về người kế nhiệm Thánh Phêrô dần dần xuất hiện. Một hồng y Ý khẳng định giáo hoàng tương lai trước hết phải là một mục tử. Trong tuần lễ ngài ở Rôma, điều này đã thuyết phục ngài, sự suy giảm số lượng người công giáo sẽ sớm không còn là vấn đề của riêng phương Tây, ngài nói: ”Đây là thách thức trọng tâm mà giáo hoàng tương lai sẽ phải đối diện: một chân lý khách quan, một siêu việt đang bị phủ nhận. Thế tục hóa thống trị đã thành một tôn giáo khóa chặt con người vào chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa chủ quan. Nó ở khắp nơi khi chúng ta quan sát hiện tượng đô thị hóa. Giáo hoàng tương lai có khả năng thấy trước, ngài sẽ là tiếng nói của thời đại.” 70 trong số 133 hồng y cử tri sống ở một đất nước không có 50% dân số theo đạo công giáo.
Quan tâm đến người khác
Ngày nay, dường như Hồng y đoàn muốn tìm một người không quá giỏi về thuật ngữ chuyên ngành, có nền tảng thần học vững chắc nhưng trên hết là người có khả năng kết nối với địa bàn.
Liệu yếu tố này có gây bất lợi cho các nhân vật Giáo triều như Hồng y Pietro Parolin không? Ngài là nhà ngoại giao dày dạn kinh nghiệm và gần đây thường được nhắc đến. Một hồng y nói: “Ngài tinh tế, nhưng không thực sự là mục tử. Ngài chưa bao giờ là giám mục của một giáo phận.”
Trong số 133 cử tri của mật nghị năm 2025, có 92 hồng y đứng đầu một Tòa giám mục. Nhiều hồng y, đặc biệt là các hồng y Ý nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc hiểu rõ thể chế, nhưng ngài cũng không nên trở thành con tin của thể chế này. Một hồng y có kinh nghiệm liên lục địa nói: “Chủ nghĩa tập trung của La-mã là phần nổi với những người đến từ miền Nam. Chúng ta cần người hiểu được thế giới ngày nay, có lòng nhân đạo sâu sắc và trí thông minh xuất chúng. Khi nói đến trí thông minh, tôi không nói đến một giám mục trí thức hay giám mục ‘kỹ thuật’, nhưng người đó phải có khả năng trình bày thần học và mục vu.”
Một số hồng y nói thêm, giáo hoàng tương lai cũng không nên quá trẻ: “Chúng ta có thực sự muốn quay lại thời kỳ giáo hoàng kéo dài 25 năm như thời của Đức Gioan-Phaolô II không?” Một hồng y khác nhấn mạnh: “Giáo hoàng tương lai cần sức khỏe thể chất. Nhiệm vụ này quá nặng.” Đó là lý do vì sao nhiều hồng y bác bỏ nhanh chóng việc bầu một giáo hoàng quá già, gần 80 tuổi.
Đức Gioan XXIII
Người kế nhiệm Đức Phanxicô nên đến từ đâu? Hồng y người Áo Christoph Schönborn nói: “Châu Á và Châu Phi có ảnh hưởng mạnh đến Giáo hội, nhưng đây không phải là một ý tưởng, mà là một sự thật.” Giống như ngài, các hồng y, kể cả các hồng y Châu Âu chúng tôi phỏng vấn, đều nhìn nhận đã có một sự thay đổi trọng tâm của Giáo hội. Một hồng y Châu Âu nhấn mạnh: “Bây giờ vấn đề là tìm đúng người để đồng hành. Chúng ta không nên hoài niệm về một đạo công giáo bá quyền.”
Một giám mục Châu Á đến từ một quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề do quyết định tăng thuế hải quan của Tổng thống Donald Trump cho biết: “Chúng ta cần một giáo hoàng có thể đọc được dấu hiệu của thời đại, vốn liên tục thay đổi. Cuộc chiến kinh tế này sẽ tạo ra các quốc gia nghèo và những con người nghèo đói. Vì vậy, giáo hoàng tương lai phải có tiếng nói tiên tri để lên án điều này.”
Vậy hồng y đó là ai? Một hồng y lưu ý: “Không ai đáp ứng được tất cả các tiêu chuẩn.” Một số hồng y đồng cấp với ngài cho biết họ đang tìm một “người thống nhất” hoặc một “người thỏa hiệp”, một người có khả năng dẫn dắt Giáo hội đến trải nghiệm tích cực về sự đa dạng. Hồng y đoàn rất đa dạng, chúng ta sẽ cần người biết lắng nghe mọi người. Một hồng y “bảo thủ theo Đức Bergoglio” trả lời: “Chúng ta cần một người mạnh mẽ nhưng nhẹ nhàng, hơi giống Đức Gioan XXIII. Không nhất thiết ngài phải là nhà trí thức vĩ đại, nhưng ngài là người cầu nguyện, lắng nghe và kiên định.”
Một Giáo hoàng có sức lôi cuốn? Một hồng y mỉm cười trả lời trước sự ngạc nhiên của chúng tôi: “Có lẽ chúng ta sẽ bầu một người rất nhút nhát. Tại sao không? Họ sẽ có tên mới và họ sẽ được biến đổi.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
