Vì sao Đức Phanxicô không muốn truyền chức phó tế cho phụ nữ?
lefigaro.fr, Jean-Marie Guénois, 2024-07-13
Từ khi bắt đầu triều, Đức Phanxicô đã có nhiều tranh luận căng thẳng với một số Hội đồng Giám mục về việc truyền chức cho phó tế cho phụ nữ. Tuy nhiên, ngài lại rất ủng hộ việc xem trọng vai trò của phụ nữ trong Giáo hội.
Sẽ không có nữ phó thế trong tương lai, ít nhất là dưới triều của ngài, ngài sẽ bước sang tuổi 88 vào tháng 12 sắp tới. Dù tỏ ra hoài nghi về khả năng này nhưng kể từ khi ngài được bầu năm 2013, ngài đã mở nhiều cánh cửa cho khả năng này. Nhưng mọi hy vọng đã bị dập tắt vào ngày 9 tháng 7 khi Vatican công bố Tài liệu làm việc của Thượng Hội đồng sắp tới vào tháng 10 về việc quản trị Giáo hội. Vấn đề phong chức nữ phó tế không còn nằm ở chương trình nghị sự của Thượng Hội đồng hướng đến cải cách quản trị trong Giáo hội, nhằm trao nhiều trách nhiệm hơn cho phụ nữ.
Tài liệu làm việc Instrumentum laboris không phải là văn bản mang tính tham khảo đơn thuần. Tài liệu này quan trọng vì được định hình trong các cuộc bỏ phiếu tháng 10 năm 2024. Tài liệu đã được soạn thảo dựa trên phiên thảo luận đầu tiên của Thượng Hội đồng tháng 10 năm 2023, cùng với sự tham vấn toàn cầu vào mùa xuân vừa qua về các ưu tiên cải cách Giáo hội, trong đó vấn đề phong chức phó tế nữ được đề cập đến như một nội dung đáng chú ý.
Trì hoãn vô thời hạn
Vậy tài liệu này nói gì? Một số Giáo hội địa phương mong muốn phụ nữ đảm nhận thừa tác vụ phó tế, nhưng Giáo hội lại kiên quyết phản đối. Vì thế vấn đề này sẽ không ở trong chương trình nghị sự của Thượng Hội đồng sắp tới. Tuy nhiên, việc nghiên cứu thần học về vấn đề này vẫn tiếp tục với thời gian và phương thức thích hợp. Nói cách khác, dù không hoàn toàn bị gạt bỏ, nhưng khả năng có nữ phó tế vẫn còn xa vời.
Vậy vì sao Đức Phanxicô đã bổ nhiệm nhiều phụ nữ vào các vị trí quan trọng trong Giáo triều Rôma, ngài lại đi lui với vấn đề này? Thực ra, từ lâu ngài vẫn giữ vững lập trường không ủng hộ việc phong chức phó tế nữ. Ngay từ tháng 7 năm 2013, trong lần họp báo trên chuyến bay từ Ngày Thế Giới Trẻ Brazil về, ngài đã khẳng định: “Sự tham gia của phụ nữ trong Giáo hội không thể bị giới hạn vào vai trò giúp lễ, dạy giáo lý hay chủ tịch Caritas… Không! Phụ nữ phải có một vai trò quan trọng hơn, sâu sắc hơn và mang tính huyền nhiệm hơn. Tôi muốn nói về một thần học nữ giới. Còn về việc truyền chức cho phụ nữ, Giáo hội đã nói ‘không’. Thánh Gioan-Phaolô II đã dứt khoát tuyên bố. Cánh cửa đã khép lại. Đức Maria quan trọng hơn các Tông đồ, các giám mục, các linh mục, các phó tế. Người phụ nữ trong Giáo hội quan trọng hơn các giám mục và linh mục. Chúng ta cần làm rõ điều này hơn, vì vẫn còn thiếu một nền tảng thần học đầy đủ.”
Nhiệt tình cải cách
Ngày 22 tháng 5 năm 1994, Thánh Gioan-Phaolô II đã ban hành Tông thư Truyền chức Linh mục, Ordinatio Sacerdotalis, khẳng định chức linh mục chỉ dành riêng cho nam giới. Trước đó, năm 1976, Đức Phaolô VI cũng đưa ra quan điểm này trong tài liệu Inter insigniores (Tài liệu được Bộ Giáo lý Đức tin phổ biến ngày 15 tháng 10 năm 1976 và đã được Đức Phaolô VI phê chuẩn) kết luận Chúa Giêsu chỉ chọn đàn ông cho chức linh mục.
Sau tuyên bố của Đức Gioan-Phaolô II, cuộc tranh luận về vấn đề này vẫn tiếp diễn, Hồng y Joseph Ratzinger lúc đó là Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin đã phải xác nhận lại vào năm 1995: “Giáo lý về việc Giáo hội không có thẩm quyền truyền chức linh mục cho phụ nữ đòi hỏi một sự chấp nhận dứt khoát và phải được xem là thuộc về kho tàng đức tin, vì giáo lý này đã được duy trì liên tục từ thời Giáo hội sơ khai.”
Ngay cả khi Hồng y Ratzinger lên ngôi giáo hoàng, vấn đề này vẫn chưa lắng xuống. Và khi Đức Phanxicô được bầu vào tháng 3 năm 2013, nhiều người hy vọng có thay đổi.
Dù khả năng có nữ linh mục còn xa vời, nhưng nhiều người nghĩ khả năng phó tế nữ thực tế hơn, thậm chí là một bước đi tất yếu.
Một tranh luận chưa kết thúc
Trước sức ép ngày càng lớn từ nhiều nhóm vận động và một số Giáo hội, đặc biệt là Giáo hội Đức, Đức Phanxicô đã nhượng bộ ở một mức độ nào đó.
Ngày 12 tháng 5 năm 2016, ngài bất ngờ công bố thành lập một ủy ban nghiên cứu về khả năng có nữ phó tế. Hôm đó, ngài tiếp một Hội nghị gồm 900 Bề trên Tổng quyền các dòng nữ, đại diện cho hơn 600.000 nữ tu trên thế giới. Một nữ tu đã hỏi ngài: “Vì sao chúng ta không thành lập một ủy ban chính thức để nghiên cứu vấn đề này?” Đức Phanxicô trả lời có quá nhiều điểm chưa rõ ràng về vai trò của nữ phó tế trong Giáo hội sơ khai. Vì thế, ngài đồng ý thành lập một ủy ban để nghiên cứu sâu hơn.
Ba năm sau, mùa xuân năm 2019, Ủy ban này đã không thể đưa ra kết luận chung. Một số người nghĩ rằng phụ nữ đã từng được trao một hình thức phong chức có tính bí tích, nhưng một số khác cho rằng đây chỉ là vai trò mang tính tổ chức.
Dù Thượng Hội đồng Amazon mùa thu năm 2019 đã bỏ phiếu ủng hộ việc phong chức nữ phó tế, nhưng Đức Phanxicô vẫn bác bỏ ý tưởng này khi ngài ký tài liệu tổng kết Querida Amazonia tháng 2 năm 2020. Sau đó, một ủy ban thứ hai được thành lập, nhưng kết quả cũng không khả quan hơn. Nhưng Giáo hoàng, người có thẩm quyền tối cao với các cuộc bỏ phiếu tham vấn của Thượng Hội đồng, đã một lần nữa bác bỏ ý tưởng này. Vì thế, nó đã biến mất khỏi bản tổng hợp cuối cùng Querida Amazonia do Đức Phanxicô ký và công bố tháng 2 năm 2020. Điều này đã làm cho nhóm cải cách của Giáo hội thất vọng. Đức Phanxicô đã vui vẻ chấp nhận ủy ban nghiên cứu thứ hai về chức phó tế nữ, công trình nghiên cứu này vẫn đang được tiến hành chính thức, nhưng chúng ta biết rằng ủy ban này đang gặp phải nhiều ý kiến trái chiều về bản chất của việc thụ phong chức phó tế, giống như ủy ban trước.
Một lựa chọn thay thế?
Tài liệu chuẩn bị cho Thượng Hội đồng Giám mục tháng 10 sắp tới cho thấy Giáo hội đang tìm một giải pháp khác: thay vì phong chức phó tế nữ, Giáo hội có thể thiết lập một thừa tác vụ dành cho giáo dân vai trò chính thức nhưng không có tính bí tích. Trong lịch sử, nữ phó tế ở thế kỷ III chủ yếu phục vụ trong các nghi thức rửa tội dành cho phụ nữ trưởng thành, khi việc xức dầu thánh được thực hiện trên toàn thân thể, vì tế nhị, công việc này chỉ có thể do phụ nữ đảm nhận.
Nhưng liệu một thừa tác vụ giáo dân có thể đáp ứng được những mong đợi về sự bình đẳng trong Giáo hội không? Vấn đề này chắc chắn sẽ được tiếp tục tranh luận trong thời gian tới.
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
