Mười câu nói truyền cảm nhất của Đức Phanxicô sẽ thay đổi cách nhìn của chúng ta về cuộc sống
modesettravaux.fr, Clémentine Gros
Tìm hiểu các lời nói khôn ngoan của Đức Phanxicô cho chúng ta hy vọng, hiểu biết và thanh thản trong cuộc sống hàng ngày.
Ngày 13 tháng 3 năm 2013: Hồng y Argentina Jorge Mario Bergoglio trở thành Giáo hoàng Phanxicô
Sau 24 giờ hội họp và 5 vòng phiếu, 7h06 tối thứ tư 13 tháng 3 năm 2013, khói trắng bốc lên. Một tháng trước đó, Đức Bênêđíctô XVI từ nhiệm ngày 11 tháng 2 đã làm cả thế giới bàng hoàng chấn động. Mong chờ một Tân giáo hoàng thật lớn lao, rồi cuối cùng người mặc áo trắng cũng xuất hiện ở ban-công Đền thờ Thánh Phêrô. Lần đầu tiên, Tân Giáo hoàng xuất hiện trong bộ áo chùng trắng, ngài không mặc các y phục phụng vụ theo chức thánh. Không ai hoặc gần như không ai biết Hồng y Argentina Jorge Mario Bergoglio, người kế vị thứ 265 của Thánh Phêrô là ai.
Sau lời chào thân tình Bonsoir, người chưa ai biết 76 tuổi xin đám đông thinh lặng cầu nguyện cho ngài, ngài nghiêng mình nhận lời chúc và cho biết ngài chọn tên: Phanxicô, tên đầu tiên chưa Giáo hoàng nào mang. Từ một ngàn năm nay, chưa có Giáo hoàng nào lấy tên mới. Ba ngày sau ngài giải thích: “Phanxicô là tên của hòa bình, và vì thế tên Phanxicô đi vào lòng tôi.” Phanxicô là tên của Thánh Phanxicô Assise, thánh của người nghèo, người dạy chúng ta tôn trọng tạo vật và bảo vệ môi trường. Ngay từ đầu, ngài cho biết định hướng triều của ngài: quan tâm đến người nghèo, đấu tranh cho hòa bình, bảo vệ thiên nhiên. Và cải cách Giáo triều là một trong các quan tâm thiết thân của ngài.
Giáo hoàng của người nghèo
Ngay từ những ngày đầu, ngài đã nói: “Tôi muốn có một Giáo hội nghèo, cho người nghèo!” Ngày 9 tháng 7, ngài đến hòn đảo nhỏ Lampedusa miền nam nước Ý hòn đảo biểu tượng của thảm kịch nhập cư bất hợp pháp giữa Châu Phi và Châu Âu. Trong chuyến đi đầu tiên ra khỏi Rôma, ngài giảm thiểu nghi thức tối đa. Trong một cử chỉ buồn sâu đậm, chiếc máy bay phản lực hướng xuống biển với vòng hoa cúc đơn giản, cho thế giới biết Địa Trung Hải đã thành nấm mồ vĩ đại chôn người tị nạn.
Ba năm sau, ngày 16 tháng 4 năm 2016, ngài đến đảo Lesbos, Hy Lạp, ngài đưa 12 người di cư lên máy bay về Rôma với ngài. Là người Ý nhập cư vào Argentina, ngài muốn việc tiếp nhận người tị nạn là công việc quan trọng triều của ngài. Trong quyển Từ người nghèo đến giáo hoàng, từ giáo hoàng đến thế giới (Des pauvres au pape, du pape au monde, nxb. Seui, 2022), ngài trả lời các câu hỏi của Hiệp hội Ladarô, Pháp. Hiệp hội được thành lập năm 2010 với chương trình sống chung giữa người trẻ năng động và các cựu vô gia cư. Ngài lo cho một thế giới đầy bất công, kiêu ngạo, đầy những kẻ độc tài, nơi chế độ độc tài loại trừ và phân biệt đối xử lan rộng khắp nơi, ngài phẫn nộ chống tội lớn lao của xã hội: phân phối của cải không công bằng. Trong thánh lễ Giáng Sinh năm 2022, ngài xin chúng ta nghĩ đến người nghèo, nhất là các trẻ em bị chiến tranh, đói nghèo và bất công tác động.
Môn đệ của hòa bình
Không như các Giáo hoàng tiền nhiệm, ngài không sống trong cảnh chiến tranh, nhưng ngài thấy chiến tranh khắp nơi. Ngay từ đầu triều, ngài đã nghĩ dưới ảnh hưởng của việc tôn thờ tiền bạc, chúng ta đang sống trong Thế chiến thứ ba, một Thế chiến phân mảnh trên khắp hành tinh. Tháng 9 năm 2013, ngài kêu gọi hòa bình ở Syria. Tháng 11 năm 2017, ngài kêu gọi hòa bình tại Cộng hòa Dân chủ Congo và Nam Sudan. Tháng 4 năm 2019, ngài xin các nhà lãnh đạo các quốc gia này hòa giải, ngài quỳ gối hôn chân họ, xin họ thực thi hòa bình cho đất nước họ.
Một cử chỉ giải trừ vũ khí khác, trong chuyến đi Đất Thánh tháng 5 năm 2014, ngài đến cầu nguyện trước Bức tường phân cách do Israel xây dựng ở Cisjordanie. Trong cuộc tấn công của Nga vào Ukraine, theo một cách hoàn toàn ngược với đường lối ngoại giao, ngài đến đại sứ quán Nga gần Tòa Thánh, bên cạnh Vatican để xin chính phủ Nga ngừng giao tranh. Nỗi đau đi kèm với việc phải đối diện với vô số xung đột liên tục trước mặt ngài. Ngày 8 tháng 12 năm 2022, nhân ngày lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội, ngài đã khóc khi xin Đức Mẹ Vô Nhiễm bảo vệ người dân Ukraina bị tử đạo.
Sinh thái học và đối thoại liên tôn
Tháng 6 năm 2015, ngài công bố Thông điệp Laudato si’ (Ngợi khen Chúa), tiêu đề cảm hứng từ Bài ca về các tạo vật của Thánh Phanxicô Assisi. Bởi vì Ngôi nhà chung, bài viết đầu tiên của một Giáo hoàng về việc bảo vệ Tạo vật và phát triển bền vững, triển khai lý thuyết về hệ sinh thái toàn diện, nhân văn và xã hội.
Trước cuộc khủng hoảng môi trường và khí hậu, lời kêu gọi được đưa ra (5 tháng trước Hội nghị COP 21 tại Paris) cho toàn thể gia đình nhân loại, dù người có lòng tin hay không, người công giáo hay người ngoài công giáo, tất cả cùng cố gắng để thay đổi triệt để lối sống, sản xuất và tiêu dùng, tấn công vào nền văn hóa nghèo đói ở các nước giàu có.
Trong thời đại được đánh dấu bởi chủ nghĩa cực đoan và chủ nghĩa chính thống tôn giáo, một cuộc đối thoại liên tôn rộng rãi đã được hứa hẹn, ngài có các chuyến đi của tình huynh đệ đến Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, đến Ma-rốc, Thái Lan, Nhật Bản… Tại Iraq, tháng 3 năm 2021, ngài có cuộc đối thoại với Đại giáo chủ Ali Al-Sistani, cơ quan có thẩm quyền cao nhất của người Shiite. Cuộc gặp gỡ chưa từng có này đã thành một trong các cuộc gặp cuối cùng của ngài ở nước ngoài vì sức khỏe của ngài đã suy yếu trong những tháng gần đây.
Một cuộc cải cách của Giáo hội thể chế
Kể từ khi nhậm chức, Đức Phanxicô đã đấu tranh cho việc cải cách Giáo triều dù ngài bị phản đối mạnh mẽ. Tháng 12 năm 2014, trong buổi chúc Giáng Sinh các giám chức trong Giáo triều, Đức Phanxicô đã kê 15 căn bệnh mà theo ngài Giáo triều đã mắc phải: bệnh Alzheimer thiêng liêng, bệnh tâm thần phân liệt hiện sinh, sự chai đá về mặt tinh thần và tâm linh… Sau mười năm làm việc, Hiến pháp mới có hiệu lực từ tháng 6 năm 2022. Hiến pháp bảo tồn sâu sắc hoạt động của Giáo triều và vai trò của Giáo triều trong các Giáo hội trên toàn thế giới. Do đó, ngài hy vọng có thể biến đổi Giáo hội kim tự tháp, tập trung và giáo sĩ thành một Cộng đồng dân chủ và phi tập trung để quyền lực có thể chia sẻ với giáo dân. Một tham vọng mà các vị kế nhiệm ngài sẽ gặt hái thành quả.
Những câu nói cảm hứng cần nhớ để lên tinh thần
Trong những lúc nghi ngờ hoặc buồn bã, lời nói có thể có sức mạnh an ủi. Các lời khôn ngoan và an lạc, các lời nói bảo vệ đạo đức và mang lại hy vọng, các lời nói cảm hứng của Đức Phanxicô:
“Xin anh chị em đừng sợ!”
Một cụm từ đơn giản nhưng mạnh mẽ, được nhiều Giáo hoàng nhắc nhở, đặc biệt là Đức Gioan-Phaolô II đã nói trong diễn văn nhậm chức của ngài năm 1978, thể hiện một tinh thần mạnh mẽ để đối diện với những thách thức của cuộc sống. Dũng cảm và mạnh mẽ là liều thuốc giải độc để thoát khỏi lo lắng.
“Hòa bình bắt đầu bằng nụ cười.”
Đức Phanxicô thường nhắc lời Mẹ Têrêxa, “Hòa bình bắt đầu bằng nụ cười” nhắc chúng ta nhớ, một cử chỉ nhỏ cũng có thể tạo ra tác động lớn. Mẹ Têrêxa nhắc chúng ta trau dồi bình an nội tâm để lan bình an này chung quanh mình.
“Hy vọng không bao giờ thất vọng”
Theo Đức Phanxicô, hy vọng không chỉ đơn thuần là lạc quan: đó là động lực tích cực thúc đẩy chúng ta tiến về phía trước bất chấp trở ngại. Hy vọng nhắc chúng ta nhớ, sau cơn mưa, trời lại sáng.
“Chỉ cần một người là đủ để hy vọng tồn tại, và người đó có thể là bạn.”
Một câu mạnh mẽ nhắc chúng ta: chúng ta có thể tạo ra trên con đường của mình, trên thế giới với những bước đi nhỏ.
“Đừng bao giờ mệt mỏi khi thương xót”
Để lòng thương xót được ở trong lòng chúng ta, Đức Phanxicô khuyên chúng ta nuôi dưỡng lòng thương xót với chính mình, với người khác, một cử chỉ thiết yếu để giữ vững tinh thần.
“Thời gian lớn hơn không gian.”
Điều này có nghĩa, tập trung vào tiến trình và phát triển bản thân quan trọng hơn là có của cải hoặc kiểm soát tình huống.
“Cuộc sống là một hành trình. Khi chúng ta ngừng, mọi thứ sẽ không tiến tới.”
Một lời nhắc để chúng ta luôn chuyển động, không để bản thân bị tê liệt vì sợ, vì buồn. Mỗi bước đi là quan trọng, dù là những bước đi rất nhỏ.
“Hòa bình là công việc của một nghệ nhân: được làm mỗi ngày với những việc làm nhỏ bé.”
Lời mời gọi để chúng ta làm một cử chỉ nhỏ, tạo ra môi trường hòa bình chung quanh mình.
“Lắng nghe không chỉ là hiểu.”
Lời khuyên này giúp chúng ta củng cố các mối quan hệ và tìm thấy sự thoải mái trong những kết nối thực sự giữa con người với nhau.
“Đừng bao giờ để những ngày tháng trôi qua như những chiếc lá chết, rơi rụng không còn sức sống.”
Ẩn dụ đầy chất thơ này giúp chúng ta sống trọn vẹn mỗi ngày, ngay cả khi đạo đức không được tôn trọng.
Marta An Nguyễn dịch
