Các cuộc hiện ra, phép lạ, mặc khải: Vatican giúp các giám mục phân định rõ hơn
lepelerin.com, Dominique Lang, 2024-05-17
Tượng Đức Mẹ ở Mễ Du, Bosnia-Herzegovina, được cho là nơi Đức Mẹ hiện ra nhưng chưa được Giáo hội công nhận.
Tin đã được loan báo cách đây vài tuần, cuối cùng văn bản được công bố ngày thứ sáu 17 tháng 5, mục tiêu chính là nhắc lại các quy tắc, thủ tục mục vụ và giáo luật phải theo, đặc biệt là cho các giám mục khi họ đứng trước “các hiện tượng được cho là siêu nhiên”, cụ thể về các lần Đức Mẹ hiện ra hoặc các phép lạ liên quan đến các nhân vật hoặc các địa điểm.
Văn bản này có nội dung gì?
Tài liệu được bộ Giáo lý Đức tin Đức tin công bố, dưới ngòi bút của hồng y Víctor Manuel Fernández gồm 23 mục làm rõ định hướng chung cho công việc giám mục phải thực hiện khi đứng trước một hiện tượng siêu nhiên. Tiếp theo là 27 điều khoản thuộc giáo luật để làm rõ các thủ tục, gồm trách nhiệm chung của các giám mục, bộ Giáo lý Đức tin và giáo hoàng.
Vì sao có văn bản này?
Văn bản này là bản cập nhật của một tài liệu cũ đã được Đức Phaolô VI phê chuẩn năm 1978 và không được công bố chính thức cho đến… năm 2011, dưới triều Đức Bênêđíctô XVI khi đó đang đương đầu với cuộc khủng hoảng các vụ tai tiếng làm rung chuyển Giáo hội.
Tài liệu mới này nhằm mục đích đẩy nhanh các thủ tục, tránh tạo các điểm cố định khó quản lý. Tháng 11 năm 2023, bộ đã quyết định đi xa hơn bản cập nhật đơn giản, đặc biệt làm rõ vai trò của mọi người nhất là của các giám mục địa phương. Cuối cùng ngày 4 tháng 5, Đức Phanxicô đã chấp nhận văn bản làm lại này.
Vấn đề mục vụ và thần học nào?
Sau khi nhắc lại hoạt động liên tục của Chúa Thánh Thần trong Lịch sử, các sự kiện “siêu nhiên” có thể tiếp tục diễn ra, tài liệu nhấn mạnh đến các thánh địa Đức Mẹ là nơi tôn kính mang lại nhiều hoa quả, vượt ra ngoài các bài thần học. Những sự kiện này nhấn mạnh ơn Chúa hành động như Ngài mong muốn, vượt xa khả năng lý luận trực tiếp của con người.
Tuy nhiên, phân định là cần thiết, cần nhắc lại văn bản này được hai tu sĩ Dòng Tên ký: hồng y Fernandez và Đức Phanxicô. Phân định để tránh những thái quá về thiêng liêng, tâm lý, luân lý và thần học, tạo điều kiện thuận lợi để tiếp nhận một cách phi thường những điều phi lý. Một lời nhắc nhở khẩn cấp và cần thiết khi Giáo hội công giáo tiếp tục làm sáng tỏ những vụ bê bối lạm dụng, các vụ thao túng.
Siêu tự nhiên
Tài liệu nhắc lại, trong quá khứ, công việc phân định của giám mục địa phương đôi khi dẫn đến những khó khăn. Cho đến nay đã có một công cụ “ghi nhận điều siêu tự nhiên”, một tuyên bố công khai có thể đưa ra khi kết thúc cuộc điều tra để xác nhận một hiện tượng siêu nhiên.
Nhưng một xác nhận như vậy thường dẫn đến sự thái quá trong cách diễn tả hoặc thực hành. Chẳng hạn một giám mục nào đó đề nghị từ nay trở đi tất cả các tín hữu phải tin vào một cuộc hiện ra nào đó. Các nhà trách nhiệm địa phương đã triển khai những cách thực hành đôi khi trở nên không thể kiểm soát được.
Theo truyền thống công giáo, nếu sự hiện ra của Đức Mẹ có thể được công nhận, thì những lần hiện ra này không bao giờ ngang hàng với đức tin được công bố trong tín điều, tin Chúa Kitô là Đấng cứu chuộc và tin Thiên Chúa Ba Ngôi.
Văn bản nhắc lại, thủ tục điều tra quá rườm rà và phức tạp đến nỗi “sau năm 1950, không quá sáu trường hợp được các cơ quan pháp lý giáo luật chính thức giải quyết”.
Một công cụ mới
Một cách để tiến về phía trước là dùng một công cụ mục vụ khác. Giám mục có thể tuyên bố “Không có trở ngại” (Nihil obstat), có nghĩa tín hữu có thể cầu nguyện ở nơi này vì chưa xác định được những hiện tượng trái ngược với đức tin của tín hữu kitô.
“Những kết luận có thể có này thường không bao gồm một tuyên bố về tính chất siêu nhiên của hiện tượng được quan sát, nghĩa là khả năng khẳng định một cách chắc chắn về mặt đạo đức, xuất phát từ một quyết định của Thiên Chúa, Đấng trực tiếp muốn điều này. Đúng hơn, “không có trở ngại” chỉ đơn thuần cho thấy, như Đức Bênêđíctô XVI đã giải thích trước đây, đối với hiện tượng này, “giáo dân được phép tuân theo một cách thận trọng”. Vì đây không phải là một tuyên bố bản chất siêu nhiên của các sự kiện, đây chỉ để giúp đỡ giáo dân nhưng ‘không phải là điều bắt buộc’.
Trích từ tài liệu của Vatican
Một lịch sử phức tạp
Trên thực tế, thế kỷ 20 đã chứng kiến nhiều thủ tục phức tạp thuộc loại này. Không trích dẫn rõ ràng, tài liệu đặc biệt đề cập đến việc quản lý những lần Đức Mẹ hiện ra ở Amsterdam (1945-1959), đã mất hơn nửa thế kỷ mới được chính xác phân định.
Bằng cách tránh sử dụng “tuyên bố về tính siêu nhiên”, tạo những mong chờ không kiểm soát, thay vào đó, tài liệu mang lại cho giám mục khả năng hỗ trợ hiện tượng một cách hợp lý và không quá nhiệt tình. Tuy nhiên, đứng trước các bằng chứng khách quan về sự giả mạo, giám mục sẽ có thể dễ dàng đưa ra tuyên bố về tính không siêu nhiên.
Một thủ tục mới và sáu cấp độ
Vì thế tiến trình này cần được làm sáng tỏ: chính giám mục địa phương là người thực hiện việc phân định mục vụ và thiêng liêng với hiện tượng thuộc loại này. Tuy nhiên, phải tham khảo ý kiến của bộ Giáo lý Đức tin trước khi có bất kỳ sự chấp thuận nào. Và phải trở thành đối tác chính thức của quyết định này.
1- “Không có trở ngại” cho phép triển khai nơi hiện ra như một đề xuất mục vụ, nhưng không ép buộc bất cứ điều gì, và không đưa ra phán quyết dứt khoát về tính xác thực siêu nhiên của một hiện tượng.
2 – Một bước dưới đây, tuyên bố Prae oculis habeatur (“Điều này phải được ghi nhớ”) nhấn mạnh đến sự kết hợp giữa những điều tích cực và tiêu cực trong một hiện tượng nào đó và cần phải làm rõ thêm.
3- Thấp hơn một bước là tuyên bố Curatur (“Chịu trách nhiệm”). Đây là những hiện tượng có chiều kích mơ hồ làm cho giám mục không thể khuyến khích các tín hữu đến đó. Nhưng trách nhiệm của giám mục là phải theo dõi các giáo dân nào cứ đến những nơi này.
4- Tuyên bố Sub mandato (“Theo ủy quyền”) nhấn mạnh xung quanh hiện tượng có những người lạm dụng, đặc biệt lạm dụng tài chính hoặc chống lại giám mục địa phương.Với sự hỗ trợ của Rôma, vấn đề này phải được can thiệp để tiếp tục công việc hướng dẫn mục vụ.
5 – Tuyên bố Prohibetur et obstruatur (“Bị cấm và ngăn chặn”) xảy ra trong trường hợp các điểm quan trọng chiếm ưu thế trên các khía cạnh tích cực hơn. Sau đó, giám mục phải giải thích cho giáo dân biết hiện tượng này, không đề nghị họ tôn kính.
6- Cuối cùng, tuyên bố “Không có siêu nhiên” là tuyên bố công khai tố cáo bản chất lạm dụng, dựa trên những sự kiện cụ thể của một hiện tượng được công bố sai lầm là siêu nhiên.
Sự phân loại này giúp đồng hành tinh tế hơn giữa các thực tại phức tạp với một điểm chung quan trọng: cả giám mục lẫn thánh bộ đều không tuyên bố một cách dứt khoát rằng một hiện tượng có nguồn gốc siêu nhiên.
Các lời nhắc cần thiết
Những điểm đầu tiên của tài liệu nhắc chúng ta không có hiện tượng siêu nhiên nào có thể theo vào bất cứ gì đã được Chúa Kitô mạc khải trong Kinh Thánh. Đối diện với những hiện tượng không thể giải thích được ở một thời điểm nào đó, phân định thiêng liêng phải được thực hiện để biết liệu đây có phải là công việc của một hành động thiêng liêng hay không, những lời dạy nhận được có phù hợp với Tin Mừng hay không, liệu kết quả mang lại có tốt hay không, v.v.
Trong các thủ tục tiếp theo, dưới hình thức các điều khoản giáo luật nhắc nhở mọi người phải kiềm chế việc đưa ra một tuyên bố công khai dứt khoát, mời gọi các giám mục liên tục làm việc để hỗ trợ và phân định.
Cần nhấn mạnh, không được dùng những chuyện giật gân (nước mắt máu, bánh thánh biến đổi, v.v.) trong các hiện tượng này.
Văn bản quy định rõ, sau khi tổ chức một nhóm chuyên gia để cùng giám mục đánh giá một hiện tượng thuộc loại này, giám mục phải thuê một công chứng viên để ghi chép mọi hoạt động của ủy ban. Phải làm sáng tỏ nơi giải tội và những người tháp tùng thiêng liêng cho những người thấu thị hoặc những người được phép lạ, cần điều tra khoa học khi cần thiết, v.v.
Cuối cùng,văn bản nhấn mạnh bên cạnh công việc nghiêm túc của giám mục và ủy ban, bộ Giáo lý Đức tin vẫn có khả năng can thiệp vào bất kỳ giai đoạn nào trong tiến trình.
Kết luận
Chúng ta hiểu, ở thời điểm Giáo hội cố gắng hết sức để làm sáng tỏ mọi việc nhằm thoát khỏi tình trạng tham nhũng, thao túng và lạm dụng thái quá, thì tài liệu này là hòn đá quý của tòa nhà.
Tài liệu trực tiếp và công khai tấn công vào một vấn đề phức tạp, những hiện tượng không giải thích được về phép lạ, sự hiện ra và những mạc khải cá nhân khác. Vấn đề càng trở nên phức tạp vì với các phương tiện truyền thông hiện tại, một sự kiện nhỏ nhất thuộc loại này cũng có thể có tác động trên toàn thế giới, với những chia sẻ cảm xúc và tranh luận làm các cơ quan có thẩm quyền của Giáo hội phải làm việc.
Tài liệu ngầm đề cập đến những lần hiện ra ở Amsterdam, nhưng không nói gì về những lần hiện ra ở Mễ Du,một trong những hồ sơ có lịch sử đầy sóng gió và phân định phức tạp.
Với sáu cấp độ được đề xuất, trong tương lai việc tuyên bố về tình trạng của những lần hiện ra sẽ dễ dàng hơn, không rơi vào bẫy xác nhận thuần túy và không có sắc thái, cũng như giáo dân của những nơi này muốn.
Việc phân định nhằm phục vụ việc chăm sóc mục vụ và lòng đạo đức, trong đó các hiện tượng kỳ lạ là một trong những nơi thể hiện, cần được nêu bật ở đây. Sẽ là điều tích cực khi nghe các giám mục trên thế giới, những người thường bất lực, đôi khi vụng về, thậm chí bị cám dỗ để bị lôi cuốn vào những gì dễ dàng cho là ‘phép lạ’ khi họ đứng trước các hiện tượng này.
Ở đây Đức Phanxicô và bộ Giáo lý Đức tin đã làm sáng tỏ một cách tuyệt vời, chấp nhận sự phức tạp của các tình huống, nhưng không để chúng làm bối rối tâm trí và trái tim.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
