Một bước quan trọng trong quan hệ giữa Trung Quốc và Tòa thánh
fr.aleteia.org, Jean-Baptiste Noé, 2024-01-31
Trong các ngày 25, 29 và 31 tháng 1, với sự đồng ý của Tòa Thánh, ba linh mục Trung Quốc đã được phong giám mục. Nhà địa chính trị Jean-Baptiste Noé tin rằng đã có một bước nhỏ để hướng tới cải thiện mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Vatican, chứng tỏ cuộc đối thoại với Trung Quốc không bị cản trở, mặc dù vẫn còn khó khăn.
Sự kiện này không được báo chí châu Á nhắc đến, bằng chứng là gần như giới truyền thống không quan tâm đến. Tuy nhiên, lễ tấn phong giám mục Tađêô Vương Nguyệt Sanh của giáo phận Trịnh Châu (Zhengzhou) ngày 25 tháng 1, đánh dấu một bước quan trọng trong việc cải thiện mối quan hệ giữa Vatican và Trung Quốc. Ngày phong giám mục mang tính biểu tượng cao: ngày 25 tháng 1 không chỉ là ngày lễ Thánh Phaolô trở lại mà còn là ngày cuối cùng cầu nguyện cho sự hiệp nhất kitô hữu. Một hiệp nhất liên quan đến người công giáo và tin lành, nhưng cũng với các kitô hữu Trung Quốc bị chia rẽ giữa một Giáo hội hầm trú và một Giáo hội chính thức, trong đó nhiều lúc các tín hữu phải đi cả hai bên. Vì thế việc phong giám mục được sự đồng ý của Vatican là một minh chứng cho sự hiệp nhất được trải nghiệm và thiết lập. Và cũng là bằng chứng cho thấy lời cầu nguyện cho sự hiệp nhất này có thể thành công.
Tòa Thánh phong giám mục Trung Quốc thứ ba trong chưa đầy một tuần
Một giáo phận mang tính biểu tượng cao
Trịnh Châu là thành phố có gần 11 triệu dân, thủ phủ của vùng Hà Nam, nằm phía bắc đất nước. Đây là một trong những thành phố lịch sử vĩ đại của Trung Quốc được thành lập cách đây hơn 3.000 năm. Một thành phố giàu lịch sử và có tầm quan trọng với Đế chế Trung Quốc, nơi đã dẫn đưa các nhà truyền giáo châu Âu đến định cư ở đó vào cuối thế kỷ 19. Các môn đệ truyền giáo người Ý của Thánh Phanxicô Xaviê đã ở vùng này và giám mục cuối cùng của thành phố Trịnh Châu là giám mục Faustino Tissot, được Đức Piô XII bổ nhiệm năm 1946. Sau đó giám mục Tissot buộc phải rời khỏi Trung Quốc năm 1953, sau khi chế độ cộng sản lên cầm quyền. Kể từ đó, giáo phận này không có giám mục. Vì thế lễ phong giám mục ngày 25 tháng 1 năm 2024 này rất quan trọng, vì đã đưa một mục tử trở lại ghế giám mục ở Trịnh Châu, giáo phận không có giám mục từ 70 năm qua. Người Trung Quốc cũng biết ý nghĩa của các biểu tượng và biết, bằng cách cho phép phong giám mục cho giáo phận này, họ đang giúp kết nối lại sợi dây lịch sử đã bị cắt đứt bởi những bi kịch lịch sử của thế kỷ 20. Giám mục Tissot qua đời năm 1991, thọ 90 tuổi, ngài không thể trở về Trung Quốc. Giáo phận Trịnh Châu được một giám quản tông tòa lãnh đạo cho đến năm 2012, năm giám quản cuối cùng rời đi nhưng không có người thay thế.
Vatican cho rằng có một giám mục được thương thuyết với Trung quốc tốt hơn là không có giám mục nào.
Ở đây chúng ta đề cập đến một trong những lý do cho thỏa thuận được ký kết giữa Tòa thánh và Bắc Kinh: cho phép trở lại bình thường ở các giáo phận không có giám mục, để đảm bảo tính liên tục mục vụ cho các tín hữu không có mục tử. Vatican tin rằng thà có một giám mục được thương thuyết với Trung quốc còn hơn không có giám mục nào, như trường hợp của giáo phận này, với ghế trống quá lâu đến nỗi rất ít người công giáo Trung Quốc biết họ đã có một giám mục cuối cùng ở đây.
Biểu tượng giám mục của cả hai phần của Giáo hội
Tân giám mục Vương Nguyệt Sanh (Wang Yuesheng) sinh năm 1966, minh họa cho sự phức tạp của Giáo hội ở Trung Quốc. Là Chủ tịch Hiệp hội Yêu nước Hồ Nam, ngài là người đứng đầu Giáo hội chính thức, một Giáo hội được chế độ công nhận và cho phép. Ngài có được vị trí này nhờ được Đảng Cộng sản đề cử và do đó có sự gần gũi về mặt tinh thần với chế độ nhưng ngài đã được Tòa Thánh xác nhận, đây là lần đầu tiên kể từ khi gia hạn thỏa thuận vào năm 2022: cho đến nay, Bắc Kinh đã nắm cán cân quyền lực bằng cách bổ nhiệm các giám mục mà không có sự đồng ý của Tòa thánh, Tòa Thánh chỉ xác nhận sau khi đã phong.
Giáo dân Hà Nam rất mong được giữ đạo tự do. Ngược với các giáo phận khác được tự do hơn, các thanh thiếu niên dưới 18 tuổi ở đây không được vào nhà thờ để dự thánh lễ, việc học giáo lý bị giám sát, các gia đình báo cáo cho biết. Trong đại dịch Covid, các nhà thờ ở Hà Nam đóng cửa lâu dài, cho rằng để hạn chế lây lan nhưng các nơi làm việc, những nơi giải trí như rạp chiếu phim và nhà hàng vẫn được mở cửa.
Duy Phường: giáo phận mới và giám mục mới
Một sự kiện khác, Vatican thành lập giáo phận Duy Phường, một giáo phận mới và phong tân giám mục Tôn Văn Quân 29 tháng 1. Thông báo được Tòa Thánh công bố cùng ngày phong giám mục. Cuối cùng, chúng tôi được biết tân giám mục Phêrô Wu Yishun được phong ngày 31 tháng 1 cho giáo phận Shaowu (Minbei). Thỏa thuận việc phong giám mục đã được ký kết với Trung quốc tháng 4 năm 2023. Đây cũng là bước đi quan trọng trong việc cải thiện quan hệ với Bắc Kinh.
Ba lễ tấn phong này, được thực hiện cách nhau vài ngày, là một sự hài lòng không thể phủ nhận với chính sách ngoại giao của Tòa Thánh, vốn đã đặt rất nhiều hy vọng vào thỏa thuận với Trung Quốc, mà không đạt được tiến bộ thực sự kể từ năm 2018. Dù vẫn chưa giải quyết được vấn đề gì hoàn toàn và cuộc đối thoại giữa hai quốc gia vẫn còn phức tạp và khác biệt, nhưng đây là bước tích cực đầu tiên của Giáo hội tại Trung Quốc. Và điều này giúp có thể giải quyết một số tình huống ngày càng không thể giải quyết được, những tình huống kế thừa một lịch sử phức tạp và đôi khi bạo lực giữa kitô giáo và Trung Quốc.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đức Phanxicô thành lập một giáo phận mới ở Trung Quốc
Vatican đang âm thầm làm việc như thế nào để cải thiện quan hệ với Trung Quốc
