la-croix.com, Jean-Louis Schlegel, triết gia, nhà xã hội học về tôn giáo, 2024-01-16
Hình minh họa
Nhà xã hội học Jean-Louis Schlegel thảo luận về những lời chỉ trích chống Đức Phanxicô và tuyên bố Fiducia supplicans về việc chúc phúc cho các cặp đồng tính và những người ly dị và tái hôn. Theo ông, những người chỉ trích đã quên sự thật, những người đồng tính không chỉ ở bên ngoài Giáo hội.
Nhà xã hội học Jean-Louis Schlegel
Tuyên bố Fiducia supplicans “về ý nghĩa mục vụ của các phép lành” được bộ Giáo lý Đức tin công bố ngày 18 tháng 12 năm 2023 chắc chắn sẽ hữu ích khi đưa ra một số suy tư về khoảng cách chia rẽ ở châu Âu, hay rộng hơn là ở phương Tây, các nước ở châu Phi và các khu vực khác trên thế giới, liên quan đến phán xét đạo đức với những người đồng tính. Sự chia rẽ trong Giáo hội Anh giáo về chủ đề này lẽ ra phải là lời cảnh tỉnh kêu gọi thận trọng. Mặt khác, về điểm chính – vai trò và ý nghĩa của các phép lành, sự khác biệt giữa bí tích hôn phối và phép lành đơn giản được ban cho “các cặp vợ chồng trong hoàn cảnh trái luật” và “các cặp đồng giới” – tuyên bố rất rõ ràng và mang tính hướng dẫn dù cho những người chỉ trích có ý xấu.
Từ chối bất kỳ phép lành nào cho “các cặp vợ chồng không hợp lệ” và còn hơn thế cho các cặp đồng tính, chỉ chúc phúc cho những cá nhân nào yêu cầu, – đặc biệt với hồng y Sarah, hồng y Müller, các giám mục châu Phi, giám mục Marc Aillet, các giám mục của các giáo phận miền Tây nước Pháp, và ngay cả Hội đồng Giám mục Pháp… – đều có điểm chung trước hết là họ nhắc lại Chân lý giáo lý, dù họ có những giọng điệu khác nhau.
Bài đọc thêm: Ghi chú của giám mục Marc Aillet về tuyên bố Fiducia supplicans
Những gì không vượt lên được nơi các người chống đối
Người chỉ trích nguy hiểm nhất là hồng y Sarah. Như thường lệ, ngài khẳng định ngài phục tùng Đức Phanxicô nhưng lại đưa ra lời cáo buộc trên blog của nhà vatican học Sandro Magister, kẻ thù nguy hiểm của giáo hoàng kể từ khi ngài được bầu chọn năm 2013. Từ chối tham gia vào các cuộc thảo luận dù là nhỏ nhất với “những lời ngụy biện vô ích” của một lời tuyên bố lấy cảm hứng từ “Kẻ chia rẽ” (Ma quỷ), trình bày trong bản cáo trạng của ngài tất cả các đoạn trong hai Di chúc thù địch của một tinh thần thù nghịch đồng tính (dù không chỉ định rõ ràng như vậy), được hỗ trợ mạnh mẽ bởi thông điệp “Ánh rạng ngời Chân lý” (Splendeur de la Vérité) của Đức Gioan-Phaolô II, hồng y Sarah kết luận không thể ban phép lành nào cho các cặp đồng tính, cũng như cho những cá nhân chưa tiến hành “hoán cải” (vì tội lỗi hay vì đồng tính của họ? Không rõ ràng).
Bài đọc thêm: Tổng giám mục Wintzer: “Đồng tính là một thực tế, không phải là kết quả ảnh hưởng tai hại của phương Tây”
Hồng y Sarah người châu Phi bị phương Tây hóa nhất tự cho mình là người phát ngôn cho các giá trị truyền thống của lục địa châu Phi, chống lại “những hệ tư tưởng vô nhân đạo bị thúc đẩy bởi một phương Tây phi kitô giáo và suy đồi”. Giáo hội châu Phi sẽ là “tiếng nói của người nghèo, người đơn sơ và nhỏ bé” trước sự ngạo mạn của kitô hữu phương Tây. Vì thế hồng y Sarah tham gia vào nhiều nhóm tố cáo phương Tây sa đọa, như tầm nhìn của Vladimir Putin về truyền thống gia đình, sự bác bỏ hung bạo người đồng tính của ông, sự ủng hộ của ông với các giá trị “đích thực” truyền thống chính thống Nga… Chúng ta nghĩ gì về sự im lặng của các hồng y về lời tuyên bố của tổng thống Burundi trong sân vận động ngày 29 tháng 12, ông kêu gọi “ném đá những người đồng tính?” Có phải lệnh cấm của nhà nước đối với việc giết người tập thể cũng là một phần trí tuệ của người châu Phi?
Không chúc phúc cho các cặp
Từ những suy tư của giám mục Aillet và các giám mục phương Tây, chúng tôi đặc biệt giữ lại lời mời gọi không chúc phúc cho các cặp vợ chồng, nhưng “nếu họ xin chúng ta chúc phúc cho họ, với điều kiện là phải chúc phúc cho từng cá nhân, kêu gọi họ hoán cải”.
Nói cách khác, chính xác họ từ chối những gì Fiducia supplicans mong muốn. Theo giám mục Aillet, Tuyên bố sẽ “được chào đón như một chiến thắng của thế giới thế tục, đặc biệt là những người vận động hành lang cho người LGBT, những người cuối cùng xem đó là sự công nhận của Giáo hội về các mối quan hệ đồng tính”. Trên hết, cả hai đều sợ nhầm lẫn với bí tích hôn nhân và sự tầm thường hóa cuộc sống của một cặp đồng giới.
Về cơ bản, các giám mục phương Tây hài lòng với việc giải thích Tuyên bố, dĩ nhiên là họ đồng cảm vô bờ với các cặp đồng tính và bất hợp pháp… trước khi kết luận: không có chúc phúc nào cho họ. Không phải không tự chúc một cách bất lịch sự, nhưng rõ ràng họ đang gặp khó khăn trong việc mâu thuẫn với văn bản Đức Phanxicô ký, vì vai trò đặc biệt và quảng đại của họ với tư cách là người trung gian ban phép lành: “Thật tuyệt vời biết bao khi được làm thừa tác viên nhân danh Chúa Kitô và lòng bác ái của Ngài về những chúc phúc của Thiên Chúa, dành cho những đứa con thân yêu của mình!”
Thuyết tương đối về đạo đức
Để biện minh cho việc chúc phúc chỉ dành cho các cá nhân, giám mục Aillet dựa vào Đức Gioan Phaolô II và Đức Bênêđíctô XVI: một mặt, “những kiểu mẫu của các cặp vợ chồng mà ở đó sự khác biệt về giới tính không còn là điều cần thiết” thì không thực sự là những cặp vợ chồng, vì chúng không tương ứng “với sự thật được mặc khải, nhân học và thần học”; mặt khác, lòng bác ái đích thực bao gồm việc trình bày một cách không sợ hãi cho những người sống trong các cặp đồng tính sự kết hợp duy nhất một cách khách quan “được sắp xếp theo Chương trình hoạch định của Đấng Tạo Hóa”.
Bài đọc thêm: Chúc phúc cho các cặp đồng tính: Vatican trả lời các chỉ trích
Việc liên tục nhắc nhở về luật pháp (về “Chân lý”) được xem là đỉnh cao của lòng bác ái, được tất cả những người phản đối Tuyên ngôn chia sẻ. Trong khi đối với Đức Gioan Phaolô II và Đức Bênêđíctô XVI, nếu không phải là phương thuốc, thì ít nhất đó là lá chắn không khoan nhượng để chống lại quyền tự do không bị kiềm chế của những người hiện đại và “chủ nghĩa tương đối” về mặt đạo đức của họ, giám mục Aillet xem đó là “sứ mệnh tiên tri” của Giáo hội ngày nay, và các giám mục phương Tây, củng cố “tình yêu vợ chồng, cha mẹ… trong xã hội thế tục hóa của chúng ta, vốn đã đánh mất sự hiểu biết về tầm quan trọng đáng ngưỡng mộ của sự khác biệt giới tính”. Với hồng y Müller, Fiducia supplicans có “nguy cơ báng bổ” khi không tính đến Sự thật học thuyết về đồng tính. Và với hồng y Sarah, Tuyên ngôn này hoàn toàn đơn giản là “dị giáo”, một nhượng bộ với “Cha của sự dối trá”, một xúc phạm vô hạn đối với Sự thật khách quan.
Những gì những người chống đối không nhìn thấy
Tuy nhiên, theo tôi, có vẻ như những người chỉ trích Fiducia supplicans mù quáng ở ba điểm. Điểm đầu tiên, họ không thấy, dù hiển nhiên, Đức Phanxicô không phải là không biết gì về “Chân lý” được mạc khải, cũng như thần học và nhân học của ngài, mà ngài đặt ở trọng tâm tầm nhìn đạo đức của ngài, cùng với một số nhà thần học và triết gia của thế kỷ 20, phẩm giá của con người, những mối quan hệ cụ thể của họ với thế giới và với người khác, sự tồn tại lịch sử của họ trong các xã hội và cộng đồng nơi tự do đầy rẫy những rủi ro.
Bài đọc thêm: Đức Phanxicô bảo vệ tuyên bố Fiducia supplicans của ngài
Thứ nhì, những người chỉ trích giáo hoàng, những người muốn quá nhạy cảm trước hoàn cảnh của những người đồng tính, họ đã không hiểu những người đồng tính không, hoặc không còn “ở ngoài” hay xa lạ với cộng đồng công giáo, họ bao gồm các gia đình, cha mẹ, con cái, anh chị em, những người cha người mẹ mà sự hội nhập của họ như các cặp – hay không – là tất cả, kể cả chính họ.
Cuối cùng, những người phản đối Fiducia supplicans không tính đến luật dân sự, ở nhiều quốc gia, đã công nhận hôn nhân đồng giới với tất cả các quyền và nghĩa vụ liên quan. Vào những năm 1980, Giáo hội đã phớt lờ những quyền mới của phụ nữ và trẻ em, những quyền đã biến bạo lực chống lại họ thành tội ác và phạm pháp, khi không còn xem chúng là những vi phạm đơn giản đối với đạo đức tình dục của mình. Chúng ta biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với Giáo hội, với việc phát hiện tội phạm trẻ em và lạm dụng tình dục phụ nữ. Chúng ta đã thấy, việc thiếu hiểu biết về luật cho phép các hôn nhân giữa người cùng giới tính, ủng hộ Luật Thiên Chúa được Giáo hội mạc khải và giải thích, sẽ không có những hậu quả thảm khốc tương tự như đã có không?
Bài đọc thêm: Chúc phúc cho các cặp. Bước đi tới đằng trước của Giáo hội
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
