Hồng y Hollerich: “Học cách nhìn Giáo hội hoàn vũ trong các Giáo hội địa phương”
Hồng y Jean-Claude Hollerich (giữa), trong buổi giới thiệu Tài liệu Làm việc với báo chí tại Vatican, ngày 20 tháng 6 năm 2023. (Vatican Media) Vatican News
Hồng y Jean-Claude Hollerich, tổng giám mục giáo phận Luxembourg, tổng tường trình của cuộc họp thượng hội đồng tháng 10 sắp tới nói về việc soạn thảo Tài liệu Làm việc được công bố vào ngày thứ ba 20 tháng 6 tại Vatican.
vaticannews.va, Olivier Bonnel, 2023-06-21
Tài liệu làm việc dày khoảng năm mươi trang, tổng hợp gần hai năm làm việc tại các giáo phận trên khắp thế giới. Các chủ đề rất đa dạng, từ vị trí của người phụ nữ, phụng vụ, tham gia của các nhóm thiểu số trong đời sống Giáo hội đến các quan hệ với chính quyền, phản ánh các câu hỏi do các Giáo hội địa phương đặt ra. Tài liệu này ra đời chủ yếu từ quá trình lắng nghe, nó là cơ sở làm việc cho những người tham gia hội nghị mùa thu sắp tới.
Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng Giám mục Luxembourg và là tổng tường trình của Thượng Hội đồng.
Thật là một niềm vui khi cùng nhau bước đi trong Giáo hội. Bước đi này được thực hiện đầu tiên ở cấp địa phương, sau đó ở cấp quốc gia và cuối cùng ở cấp châu lục. Bây giờ giai đoạn thứ hai sẽ bắt đầu, giai đoạn được thực hiện trong thượng hội đồng giám mục.
Chúng tôi đã thấy các chủ đề giống nhau với các màu sắc khác nhau ở các lục địa khác nhau. Chúng tôi đã chứng kiến sự phong phú của Giáo hội công giáo và điều làm cho tôi ngạc nhiên là được thấy làm thế nào trong các nền văn hóa khác nhau, từ châu Á, châu Phi, hay châu Mỹ Latinh, chúng ta tái khám phá niềm khao khát về một con đường lớn hơn để những người đã được rửa tội cùng nhau bước đi.
Đây có phải là một tiến trình làm cho Giáo hội hiểu rõ hơn về mình không?
Hồng y Jean-Claude Hollerich. Đúng, một chút như thế. Chúng ta cần tiến trình này vì Giáo hội đang gặp khủng hoảng sâu sắc với tất cả các vụ lạm dụng tình dục. Mỗi ngày, chúng tôi nhận tin xấu từ quốc gia này đến quốc gia khác, ngay cả ở Âu châu. Chúng ta phải luôn khiêm tốn. Nhưng không vì thế mà ngăn chúng ta không hân hoan đón nhận sứ mệnh mà Chúa Kitô trao cho Giáo hội của Ngài và cùng nhau chúng ta khiêm tốn tiến bước.
Tài liệu làm việc này không phải là bản thảo của văn kiện cuối cùng của Thượng hội đồng tháng 10, nhưng là nhận thức đầu tiên về chiều kích đồng nghị của Giáo hội. Làm thế nào để tóm tắt chiều kích này?
Nếu xin đơn cử tài liệu bằng tiếng Anh, sau phần giới thiệu là 24 trang về chủ đề sứ mệnh hiện diện khắp mọi nơi với sự hiệp thông và tham gia. Sau đó, chúng tôi có năm trang cho mỗi chủ đề trong số ba chủ đề này. Các hồ sơ làm việc đặt các câu hỏi bao gồm các yếu tố để cầu nguyện cộng đồng và cá nhân. Chúng tôi làm cho rõ ràng, và trong suốt quá trình, chúng tôi thấy tầm quan trọng của cuộc trò chuyện trong Chúa Thánh Thần. Đó là cách nói chuyện với nhau giữa tín hữu kitô để tránh rơi vào chính trị, vào những đối đầu. Thượng hội đồng cũng sẽ hoạt động như thế và chúng ta tiếp tục có phương pháp đối thoại này trong Thần Khí.
Hồng y Hollerich trong phòng thu của Đài phát thanh Vatican
Chúng tôi đặt câu hỏi, chúng tôi không yêu cầu phải có câu trả lời. Tôi không biết tất cả các câu hỏi sẽ có câu trả lời hay không. Đó là vì chúng ta đã ý thức, chúng ta đang cùng nhau bước đi, và dần dần Giáo hội sẽ tìm được câu trả lời. Nếu chúng ta bước đi, thì bước đi của chúng ta sẽ dẫn đến Chúa Thánh Thần.
“Cuộc trò chuyện trong Thần Khí” này là một chiều kích rất quan trọng của Tài liệu làm việc. Xin cha cho biết chính xác cuộc trò chuyện này là gì?
Trước hết, đó là lắng nghe, lắng nghe người anh em mình với ý muốn vì sao họ nói theo cách như vậy, động cơ của những ý kiến này là gì, v.v.
Và rồi tôi phải cầu nguyện cho điều đó, tôi phải thực sự đón nhận nó trong Chúa Thánh Thần, trong lắng nghe khiêm tốn và cảm thông. Sau đó cuộc đối thoại bắt đầu và kết quả của cuộc đối thoại này: chẳng hạn, chúng tôi đã thấy khi chúng tôi ở Bangkok, châu Á, chúng tôi đã xin tất cả các bàn tròn bỏ phiếu, từng bàn một, vì thế đây không phải là bỏ phiếu cá nhân. Bạn có thể nói như thế là mạo hiểm, nhưng nó đã thành công. Các bàn tròn đã đi đến những kết luận không phải là một sự đồng nhất, nhưng cho thấy mức độ mà Chúa Thánh Thần thúc đẩy theo hướng này hay hướng kia. Và tôi hy vọng chúng ta sẽ có thể làm tương tự như vậy tại thượng hội đồng. Mặt khác thật tốt khi bắt đầu theo hướng này, chúng tôi có ba ngày tĩnh tâm sau khi cùng nhau cầu nguyện buổi sáng với Thánh Phêrô. Thượng hội đồng không phải là nghị viện. Vấn đề không phải là đảm nhận vị trí chính trị ủng hộ điều này, chống điều kia. Đó không phải là Giáo hội.
Đôi khi có những cám dỗ để chính trị hóa, để phân cực. Chúng ta biết ở một số Giáo hội địa phương như ở Đức, nhưng không chỉ ở Đức, có thể đã có lúc mọi thứ “lắc lư đôi chút”. Làm thế nào trong công việc chuẩn bị của cha, cha đã cố gắng tập trung lại công việc một chút?
Có những mưu toan bên này bên kia, nhưng đó là điều bình thường vì nếu Giáo hội cùng đi với Chúa Giêsu thì chắc chắn sẽ có người đi bên phải, đi bên trái Chúa Giêsu, có những người đi nhanh hơn một chút, có những người đi sau một chút. Nhưng nếu tất cả mọi người đều tập trung vào Chúa Giêsu, thì chúng ta không bao giờ thấy Chúa Giêsu một mình, chúng ta thấy Ngài đang đi với những người phía bên kia.
Và tôi nghĩ thật tốt khi biết tất cả chúng ta đều là Giáo hội. Chúng ta phải tìm được sự đồng thuận. Điều này đòi hỏi suy tư và cầu nguyện.
“Giáo hội đồng nghị chỉ có ý nghĩa nếu đó là một Giáo hội đồng nghị truyền giáo”
Giai đoạn suy tư để xây dựng Tài liệu làm việc này đã làm cho các Giáo hội địa phương với tất cả sự đa dạng của họ trở nên quan trọng. Những các Giáo hội này đã mang lại gì cho Giáo hội hoàn vũ?
Tôi nghĩ tôi đã học cách nhìn Giáo hội hoàn vũ trong các Giáo hội địa phương, nghĩa là Giáo hội hoàn vũ không tồn tại nếu không có các Giáo hội địa phương. Thật tuyệt khi được nghe, được nhìn những chuyện giống nhau nhưng với sắc thái, màu sắc, mùi hương khác nhau.
Chúng ta cũng nhấn mạnh đến việc đào tạo dân Chúa, đến nỗ lực đổi mới ngôn ngữ dùng trong phụng vụ, trong việc rao giảng, trong việc dạy giáo lý. Thượng hội đồng này có phải là một cách phát triển ngôn ngữ mới của Giáo hội cho thế giới ngày nay không?
Đúng, Giáo hội vẫn cần ngôn ngữ thần học, nhưng ngôn ngữ thần học thay đổi. Tôi không nói bản chất của đức tin thay đổi, nhưng những công trình thần học thay đổi. Ngày nay tôi không thể nói chính xác điều giống như Thánh Tôma Aquinô, ngay cả khi tôi có thể được Thánh Tôma Aquinô linh hứng. Tôi nghĩ các giám mục và các thần học gia chúng ta có khuynh hướng dùng ngôn ngữ theo như chúng ta được đào tạo và rất thường ngôn ngữ đó không thuyết phục được các tín hữu sống trong một thế giới rất khác, những người sống trong những thách đố để loan báo, làm chứng cho đức tin, và theo nghĩa này, chính từ đó mà một ngôn ngữ đối thoại với thế giới ra đời. Giáo hội công nghị chỉ có ý nghĩa nếu đó là một Giáo hội đồng nghị truyền giáo, và để làm được điều này, chúng ta cần nói một ngôn ngữ mới. Nó giống như lễ Hiện xuống, nơi mọi người nghe các tông đồ nói bằng ngôn ngữ của họ. Sẽ thật tuyệt nếu mọi người được nghe bằng ngôn ngữ của mình.
Trong những năm vừa qua cha đã đi rất nhiều. Cha đã nghe mong chờ của các Giáo hội này cho ngày họp vào tháng 10 không?
Có những mong chờ khác nhau, nhưng cũng có những điểm chung, tôi nghĩ, trong niềm hy vọng của Giáo hội này, một Giáo hội tiếp tục hành trình lắng nghe.
Có một niềm vui trong việc cùng đi với nhau. Chẳng hạn khi chúng tôi chuẩn bị cho cuộc họp của người châu Âu ở Praha, chúng tôi có hai châu Âu hoàn toàn khác nhau, Tây Âu và Trung Âu hoặc Đông Âu, và chúng tôi chờ có những đối đầu khủng khiếp. Nhưng không, chúng tôi đã nói những điều từ cả hai phía, và chúng tôi cảm thấy Chúa Thánh Thần đang hoạt động, chúng tôi muốn cùng nhau bước đi. Tôi đã tìm thấy cùng một ý chí này trong tất cả các hội đồng lục địa.
Trong quá trình chuẩn bị, chúng tôi cũng thấy rất nhiều điều. Ví dụ ở Frascati, khi chúng tôi làm tài liệu cho giai đoạn lục địa châu Âu, chúng tôi đã chọn hình ảnh chiếc lều phải được mở rộng. Khi ở Châu Phi, tôi thấy một hình ảnh thì chưa đủ, một hình ảnh luôn mang tính văn hóa và hình ảnh cái lều gợi lên sự tạm bợ, nghèo đói, những người tị nạn. Ở châu Phi, họ thích nói về gia đình hơn, về “Giáo hội- gia đình”, và chắc chắn Giáo hội ở châu Âu phải học hỏi từ hình ảnh này. Sự phong phú của Giáo hội được cảm nhận nếu chúng ta cố gắng lắng nghe nhau với sự khiêm nhường và tình huynh đệ cao độ.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Thượng hội đồng về tương lai Giáo hội: Vatican mở toàn diện các dự án cho tương lai Giáo hội
