Những ngày Vatican mất giáo hoàng danh dự
Thông báo về cái chết của Đức Bênêđictô XVI được đưa ra trước đó ba ngày, mọi việc như bị đình chỉ ở Vatican. Giữa huy động toàn thể, giữa nghi ngờ về tình trạng sức khỏe và hy vọng đây là báo động giả, chuyện kể những ngày lịch sử này.
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2023-01-01
Ngày thứ bảy 31 tháng 12-2022, tại Đền thờ Thánh Phêrô. Một người dự Kinh Chiều do Đức Phanxicô chủ sự đọc báo L’Osservatore Romano đưa tin về cái chết của giáo hoàng danh dự Bênêđictô XVI. ANDREW MEDICHINI/AP
“Tôi rất tiếc phải thông báo giáo hoàng danh dự Bênêđictô XVI đã qua đời hôm nay lúc 9h34 sáng tại đan viện Mẹ Giáo hội, Vatican. Thông tin sẽ được báo thêm cho quý vị càng sớm càng tốt.” Thông qua tuyên bố được ông Matteo Bruni, giám đốc Văn phòng Báo chí Tòa Thánh gởi qua e-mail ngày thứ bảy 31 tháng 12 lúc 10:33 sáng, Vatican đã thông báo cho thế giới về sự kiện vừa được chờ đợi vừa lo sợ trong nhiều năm qua: Đức Joseph Ratzinger qua đời. Là giáo hoàng từ năm 2005 đến 2013, ngài đã thành “danh dự” trong gần mười năm nhưng vẫn ở Vatican, “giáo hoàng Bênêđictô XVI”.
Tin này kết thúc ba ngày đình chỉ ở nước nhỏ nhất thế giới.
Đó là lúc 9:48 sáng ngày thứ tư 28 tháng 12, cuối buổi tiếp kiến chung hàng tuần và ngoài mong chờ, Đức Phanxicô xin giáo dân “cầu nguyện đặc biệt” cho người tiền nhiệm của ngài. Gương mặt đau buồn, Đức Phanxicô nói, “ngài đang bệnh nặng”. Thông báo làm cho người công giáo, các quan sát viên thấy cái chết gần kề của Đức Bênêđictô.
Tại Vatican, thật đáng kinh ngạc: không ai, ngay cả trong số các giám chức cao nhất Giáo triều biết ý định của Đức Phanxicô sẽ nói thêm câu này vào cuối bài giáo lý đã chuẩn bị của ngài. Và ít người biết tình trạng sức khỏe của Đức Bênêđictô ngày càng xuống sau lễ Giáng sinh.
Trôi nổi không thể tưởng tượng
Vài giờ trước đó Nhà Thánh Marta nhận tin xấu của đan viện Mẹ Giáo hội, nơi Đức Bênêđictô ở gần mười năm nay trên một ngọn đồi trong khu vườn Vatican. Ngài ở với tổng giám mục thư ký Georg Gänswein và bốn nữ tu. Đức Bênêđictô không được khỏe, ngài bị bất tỉnh một thời gian ngắn. Cuối buổi sáng Đức Phanxicô đến thăm ngài.
Sáng thứ tư hôm đó, thư ký riêng của ngài còn nghỉ lễ ở Bavaria đã không trả lời hàng chục tin nhắn qua WhatsApp vài phút sau khi Đức Phanxicô xin cầu nguyện. Kể cả những người đứng đầu bộ truyền thông, chịu trách nhiệm báo tin cho nhà báo, những người có hàng chục người khác chờ tin.
Điều này tạo một bầu khí trôi nổi ở Vatican không thể tưởng tượng được. Vì một câu hỏi vẫn chưa có câu trả lời: Đức Bênêđictô ở trong tình trạng nào? Đây có phải là một báo động thực sự hay Đức Phanxicô nói theo cảm xúc khi ngài xin giáo dân cầu nguyện trong mùa Giáng sinh cho người tiền nhiệm của mình, mà ai cũng biết từ nhiều tháng nay ngài đã yếu nhưng vẫn tiếp tục tiếp khách không? Phải mất gần một giờ sau tin mới được xác nhận: tình hình nghiêm trọng. Một người am tường Vatican giải thích: “Rõ ràng, ngài sắp chết.”
Trong khi chờ đợi câu trả lời chính xác, một bộ máy khổng lồ lên khung. Hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin họp kín với một số hồng y để chuẩn bị “hậu sự”. Và để có câu trả lời dứt khoát cho câu hỏi tế nhị, và đó là điều luôn cấm kỵ ở Vatican cho đến khi có thông báo về cái chết của Đức Bênêđictô XVI: chôn cất một giáo hoàng danh dự như thế nào?
Tất cả cần phải quyết định, có ba tiêu chuẩn: thứ nhất, ngài không còn tại vị để tổ chức tang lễ như tang lễ của Đức Gioan-Phaolô II. Thứ nhì phải tuân theo di chúc cuối cùng của ngài, ngài mong được chôn cất thanh đạm và đơn giản. Cuối cùng, mọi thứ phải trình với Đức Phanxicô, ngài sẽ cho biết tất cả chi tiết tiến trình.
Chung quanh Quảng trường Thánh Phêrô, các máy quay phim từ khắp nơi trên thế giới đã bắt đầu về, dưới con mắt sững sờ của du khách, mùa này là mùa có nhiều du khách. Từ ngày 25 tháng 12 đến ngày 1 tháng 1, Rôma là thành phố nổi tiếng với du khách. Năm nay lại càng đông vì thời tiết ôn hòa.
Thời gian trôi qua và Đức Bênêđictô XVI luôn vẫn còn đó
Trên khắp thế giới, lời kêu gọi cầu nguyện ngày càng tăng. Ngày thứ sáu 30 tháng 12, khoảng 600 người đến vương cung thánh đường Thánh Gioan Lateran dự thánh lễ cầu nguyện cho Đức Bênêđictô XVI. Một giây phút hiệp thông sốt sắng để cầu nguyện, hồng y De Donatis, hồng y đại diện giáo phận Rôma từ Puglia, miền nam nước Ý về để cử hành thánh lễ. Tối hôm đó, khi hương trầm bay lên trong vương cung thánh đường uy nghi, hồng y đã nói những lời có thể nói là lời của một tang lễ.
Thời gian trôi qua và Đức Bênêđictô XVI luôn vẫn còn đó. Vì thế Vatican bắt đầu nghi ngờ: có phải đây là một báo động sai rất lớn do cảm xúc của Đức Phanxicô tạo ra không? Những người thân cận của ngài bắt đầu nghi: “Có lẽ đây chỉ là lời xin cầu nguyện vì sức khỏe của Đức Bênêđictô rất mong manh, ngài không thực sự đau nặng.” Một người gần với Đức Phanxicô nói: “Không ai biết chuyện gì thực sự xảy ra. Thật lạ lùng.”
Trận chiến của những từ
Thời gian trôi qua, một trận chiến dường như đang diễn ra giữa hai bên. Một bên là những người gần gũi với Đức Bênêđictô XVI, họ muốn trấn an. Họ nói ngài luôn “tỉnh táo” và “thanh thản”, các vấn đề về thận của ngài đã được giải quyết và ngài đang phản ứng tốt với việc chữa trị. Họ vẫn còn nhấn mạnh, tim hoạt động tốt và “không có dấu hiệu chết như trước”. Chúa đã nhận lời cầu nguyện, ngài đồng tế thánh lễ. Một nội dung nhớ lại nội dung của những tuần cuối của Đức Gioan-Phaolô II. Một nội dung tốt đẹp lan truyền ở Vatican, theo đó ngài khỏe cho đến khi qua đời và thậm chí một chút sau đó…
Bên kia là các nguồn tin thân cận với Phủ Quốc vụ khanh: giáo hoàng đang hấp hối và mọi thứ có thể thay đổi bất cứ lúc nào. Tất nhiên tình trạng được “ổn định”, nhưng thực sự là “đáng lo ngại”, “nghiêm trọng”. Dù rất thận trọng nhưng làm sao biết được thời gian kết thúc cuộc đời có thể kéo dài bao lâu? Dưới tiêu chuẩn này, trong những ngày này, các thông cáo Vatican đưa ra là giáo hoàng “minh mẫn” nhưng tình trạng của ngài “nghiêm trọng”.
Cuối cùng, không ai biết thực sự tình trạng của giáo hoàng như thế nào. Trong riêng tư, các hồng y chia sẻ sự bối rối của họ. Hồng y đoàn chưa bao giờ được thông báo về tình trạng sức khỏe ngày càng xấu đi của Đức Bênêđictô XVI: họ biết tin khi nghe Đức Phanxicô hoặc qua điện thoại của một trong các bạn hồng y của họ.
Về phía 4.000 nhân viên Giáo triều Rôma, trong những ngày này họ cũng đang tự hỏi: mình có phải về Rôma càng sớm càng tốt không? Câu hỏi còn quan trọng hơn với những người thương tiếc giáo hoàng danh dự. Một người nói: “Tôi đã làm việc hai năm dưới thời Đức Bênêđictô XVI. Với ngài, tuy mọi sự không hoàn hảo, nhưng tôi có cảm nghĩ tôi thấy rõ hơn hôm nay. Tôi muốn ở đó với ngài.” Tu sĩ này sẽ về Rôma tuần này. Đức Bênêđictô XVI qua đời sáng thứ bảy tuần này. Và Vatican dừng lại.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Chỉ bằng một cử chỉ, Joseph Ratzinger đã đặt dấu chấm hết cho Giáo hội của thiên niên kỷ thứ hai
Sau cái chết của Đức Bênêđictô, triều giáo hoàng của Đức Phanxicô bước sang một giai đoạn mới
