Một giáo hoàng một bước đi tới, hai bước đi lui?
lavie.fr, Jean-Pierre Denis, giám đốc ban biên tập La Vie, 2020-02-18
Thượng hội đồng Amazon, 14 tháng 10-2019. M.MIGLIORATO /CPP/CIRIC
Giáo hội công giáo sẽ không phong chức linh mục cho các ông đã lập gia đình cũng như không mở đường cho phụ nữ phó tế ít nhất là dưới triều giáo hoàng Đức Phanxicô. Nói về hai chủ đề này, chắc chắn Thượng hội đồng Amazon là một thất vọng. Bao nhiêu là ồn ào, bao nhiêu là tranh luận, bao nhiêu là ‘hồi hộp sai-đúng’ để rồi cuối cùng Thượng hội đồng Amazon nói với chúng ta về các dân tộc bản địa, về việc khẩn cấp phải can thiệp vào môi sinh và tôn trọng các nền văn hóa? Vậy chẳng có gì là nghiêm trọng! Người ta không làm phiền các nhà báo chỉ để thảo luận về hội nhập văn hóa hoặc truyền giáo! Vậy điều gì xảy ra với Đức Phanxicô, một giáo hoàng Dòng Tên có vẻ rất hiện đại này? Cuối cùng ngài cũng chỉ khoác áo của nhà bảo thủ thôi sao? Ngài cũng đã chống phá thai…
Nhưng Thượng hội đồng Amazon không phải chỉ là “thượng hội đồng của truyền thông”, nhưng một thượng hội đồng thật mà giáo hoàng dường như bỏ qua các đề nghị. Ý nghĩ đầu tiên đến trong tâm trí là so sánh Tông huấn này với với thông điệp của Đức Phaolô-VI lên án viên thuốc ngừa thai. Một số người sẽ nhìn thấy ở Tông huấn Amazon yêu quý ‘Querida Amazonia’ những gì họ đã thấy trong Thông điệp Sự sống Con người ‘Humanae vitae’ được Đức Phaolô-VI ban hành năm 1968: một cơ hội bị hụt để đáp ứng cho các mong chờ của thời đại, một phản xạ của sự sợ hãi, một giáo hoàng chống các nguyên tắc mà chính các tín hữu không phải lúc nào cũng có thể hiểu. Sự thất vọng có thể ở các nước phương Tây mạnh hơn là các nước liên hệ, nơi Giáo hội phải đối diện với nhiều tình huống khẩn cấp về vật chất cũng như tinh thần, mà văn bản của giáo hoàng đã đáp ứng mạnh. Còn các người khác, thường họ cũng ở các quốc gia châu Âu, Mỹ châu, họ tin chắc mình đã đẩy lui giáo hoàng mà họ ghét, đến mức họ đưa ra tranh cãi về thẩm quyền, về tính hợp pháp, về công giáo tính của ngài.
Bản tổng kết tạm thời: một lộn xộn nào đó. Khi khuyến khích tranh luận về hai chủ đề gây tranh cãi này, thậm chí lúc đứng phía này lúc đứng phía kia, Đức Phanxicô đã bắt cầu cho những người không bao giờ đi lễ, hoặc những người ghét Giáo hội công giáo la-mã cho phép mình lên tiếng khuyên ngài những lời khuyên êm tai. Ngài đã cho người công giáo một lý do tuyệt vời để tấn công ngài, và tấn công ác liệt! Ngài cho những người tiến bộ nhất cơ hội để có ảo tưởng hy vọng cho một thay đổi tận gốc và bất ngờ. Ngài không thể giả vờ ngạc nhiên về tầm quan trọng của vấn đề này, và ngài cũng không thể mong đợi bản tông huấn của mình được đón nhận trọn vẹn. Ngài cũng không thể nghĩ rằng việc không-trả lời sẽ đủ để hòa giải người công giáo bị chia rẽ, để an ủi các linh mục bị mất tinh thần hoặc đưa ra động lực mới cho một triều giáo hoàng có phần bị sa lầy. Cuối cùng, sẽ là sai lầm khi nghĩ một Giáo hội trong đó quyền lực chỉ độc quyền dành cho nam giới và phục vụ thường là nữ giới, lại có thể vĩnh viễn làm hài lòng trong vấn đề phục vụ của các phụ nữ trong các triều giáo hoàng như sau, tôi trích một câu trong tông huấn: “Phụ nữ đóng góp cho Giáo hội một cách cụ thể và bằng cách nối dài sức mạnh và sự dịu dàng của Đức Maria, người Mẹ.” Vấn đề phụ nữ phó tế quan trọng hơn nhiều so với các lời sáo rỗng này.
Nhưng thực chất tất cả mọi chuyện đều được cân nhắc đúng và ở thời điểm chúng ta đang ở, giáo hoàng đã lật qua một trang. Giữa nguy cơ của một ly giáo và rủi ro của một nổ bùng như tiếng nổ của các chai nước có hơi (pschitt), chắc chắn ngài chọn cái ít tệ hơn. Quyết định đúng-sai của ngài về việc phong chức cho các ông đã lập gia đình, theo sự vượt lên khỏi biện chứng và phong thái Dòng Tên thầm lặng, phản ánh càng ít càng tốt tình trạng của một Giáo hội la-mã không có khả năng quyết định mà không bị xâu xé. Trên hết, Đức Phanxicô chưa bao giờ nhất quán với chính mình như khi ngài nhắc lại, sự cấp bách thực sự đối với Giáo hội là sự giải tập trung trong việc truyền giáo, chứ không cấp bách trong việc cấu trúc các bộ. Đó là thông điệp mạnh mẽ nhất của ngài, một thông điệp sẽ còn lưu lại cho giáo triều của ngài.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Tông huấn Amazon yêu quý: Đức Phanxicô bày tỏ sự thất vọng của mình với các giám mục Mỹ
Linh mục Thomas Michelet: “Với Đức Phanxicô, Amazon là phòng thí nghiệm truyền giáo”
Các linh mục lập gia đình: Phản ứng khác nhau của các giám mục Pháp về sự im lặng của Đức Phanxicô
