Tại sao các chuẩn mực mới của Giáo hội chỉ liên quan đến công lý nội bộ của mình?
Các hiệp hội nạn nhân lấy làm tiếc Tự sắc Các con là ánh sáng thế gian bắt buộc các linh mục và tu sĩ phải báo cáo các vụ lạm dụng cho hệ thống cấp bậc của mình chứ không báo cáo với cơ quan tư pháp nhà nước.
Tự sắc Các con là ánh sáng thế gian nói gì?
Ngày thứ năm 9 tháng 5, cuộc đấu tranh chống tấn công tình dục do các giáo sĩ và việc bao che của họ đã bước qua một giai đoạn mới với việc công bố Tự sắc Các con là ánh sáng thế gian. Văn bản khẳng định nghĩa vụ tố cáo các tội ác này với chính quyền giáo hội và lấp một khoảng trống nghiêm trọng qua việc thiết lập một thủ tục điều tra nội bộ trong Giáo hội, để xử các giám mục và các bề trên dòng bị tố cáo phạm các tội ác này hoặc bao che nó.
Văn bản cũng đưa ra việc bảo vệ nạn nhân và những người tố cáo lạm dụng. Và đã có một định nghĩa rất rộng về “những người dễ bị tổn thương”, ngoài các trẻ vị thành niên còn bao gồm “bất cứ ai ở trong tình trạng (…) mà trên thực tế trong một số trường hợp, bị giới hạn do khả năng hiểu biết hoặc ý chí của họ, hoặc cự lại với sự tấn công.
Các phản ứng là gì?
Văn bản đáp ứng một số nhưng không phải tất cả các yêu cầu của các nạn nhân Pháp đã gửi đến Đức Giám mục Georges Pontier, Tổng Giám mục Marseille và là Chủ tịch Hội đồng Giám mục Pháp trước ngày hội nghị thượng đỉnh về các vụ lạm dụng tổ chức ở Rôma từ ngày 21 đến ngày 24 tháng 2 vừa qua. Lời kêu gọi của họ về “mở các vụ án theo giáo luật trong thời hạn kịp thời” và “minh bạch hơn” đã được nghe.
Mặt khác, Tự sắc không nói gì về khoản bồi thường cho các nạn nhân – Tự sắc dự trù thành lập một quỹ riêng chỉ để tài trợ cho các cuộc điều tra – cũng không đề cập đến việc ‘đền tạ’ theo phụng vụ cho các nạn nhân mà “thể xác của họ đã bị vi phạm”. Các nạn nhân ở Pháp đã mong “củng cố các tòa án giáo hội”, “được đào tạo để xử các vụ vô hiệu hóa hôn nhân, nhưng lại rất ít đào tạo để xử phạt các vụ lạm dụng”, đây cũng không còn là vấn đề ở đây, cũng không phải là bản chất các biện pháp trừng phạt có thể được thực hiện.
Về phần mình, mạng lưới các nạn nhân người Mỹ Snap chào mừng các nỗ lực của Đức Giáo hoàng trong việc “nhận ra hoàn cảnh đặc biệt của những người lớn dễ bị tổn thương” và “tiến hành điều tra nội bộ một cách nhanh chóng”. Trong một bản tuyên bố, Hiệp hội các nạn nhân cho biết: “Chúng tôi sẽ ấn tượng hơn nhiều nếu luật mới này buộc các đại diện Giáo hội phải báo cáo với cảnh sát và với các công tố viên”. “Chính quyền giáo dân bên ngoài sẽ bảo vệ trẻ em tốt hơn và ngăn chặn mọi che đậy.”
Tại sao không có nghĩa vụ chung để báo cáo cho cơ quan tư pháp?
Các tiêu chuẩn của Tự sắc “không kể đến các quyền và nghĩa vụ được thiết lập ở mỗi nơi bởi luật pháp nhà nước, đặc biệt đối với bất kỳ nghĩa vụ báo cáo nào với chính quyền dân sự có thẩm quyền”. Nói cách khác, nghĩa vụ báo cáo với cơ quan tư pháp tiếp tục áp đặt ở các quốc gia nơi luật dân sự quy định. Ví dụ, ở Pháp, nghĩa vụ này tồn tại và ràng buộc với tất cả, và do đó dĩ nhiên là áp dụng với các linh mục và tu sĩ nam nữ.
Trên thực tế, Tự sắc mới này không tạo ra nghĩa vụ chung phải báo cáo các vụ lạm dụng cho cơ quan tư pháp Nhà nước. Điều này không đặt ra vấn đề ở các Quốc gia tư pháp, nhưng có thể có rủi ro ở một số Quốc gia khác.
Linh mục dòng Đa Minh Hervé Legrand, nhà giáo hội học cho biết: “Chẳng hạn, dư luận quần chúng có lý khi bị sốc bởi thực tế là Hội đồng Giám mục Ý chỉ áp đặt một nghĩa vụ đạo đức chứ không có nghĩa vụ pháp lý phải báo cáo các vụ tấn công tình dục cho cơ quan tư pháp Ý vì Giáo hội không có gì phải sợ công lý trong một quốc gia dân chủ như nước Ý”. Dù vậy linh mục Legrand không mong “phổ cập hóa” nghĩa vụ này. “Thật không khôn ngoan khi tin tưởng vào công lý của một nước không dân chủ, ví dụ, ở Venezuela, sẽ rất dễ dàng tạo bất ổn cho tòa giám mục, là người ở tuyến đầu chống lại Tổng thống Maduro”. Trong lịch sử gần đây, Đức Quốc xã là một ví dụ nổi tiếng về công cụ hóa công lý để chống lại Giáo hội: sau một chiến dịch do Goebbels phát động vào tháng 5 năm 1937, hàng trăm linh mục và tu sĩ đã bị buộc tội đồng tính.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Vatican tăng cường các biện pháp để chống lạm dụng tình dục
