Ronald Rolheiser, 2013-12-15
Nếu có ai chưa bao giờ nghe kể về Chúa Giêsu đến hỏi chúng ta về nguồn gốc của Ngài, tôi nghi rằng chúng ta sẽ bắt đầu kể chuyện truyền tin và việc sinh hạ, rồi kết thúc bằng chuyện sống lại và lên trời. Kể như thế cũng là tóm tắt được cuộc đời của Ngài, nhưng đó không phải là cách Tin mừng bắt đầu hay kết thúc câu chuyện. Câu chuyện về Chúa Giêsu và ý nghĩa của Giáng Sinh chỉ có thể hiểu được khi xem lại gốc gác của Ngài, gia phả và cách mà câu chuyện của Ngài vẫn tiếp diễn trong lịch sử. Thật vậy, đó là cách mà Tin mừng kể lại câu chuyện đời Ngài.
Tin mừng thánh Gioan bắt đầu bằng cách kể lại nguồn gốc bất diệt của Ngài trong Thiên Chúa trước khi Ngài ra đời. Với Gioan, gia phả của Ngài chỉ có ba thành viên: Ba Ngôi Thiên Chúa: Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời, và Ngôi Lời ở cùng Thiên Chúa và Ngôi Lời là Thiên Chúa. Tin mừng theo thánh Maccô không đưa ra phả hệ nào, chỉ bắt đầu bằng lời rao giảng công khai của Chúa Giêsu, và cũng không có kết thúc câu chuyện đời Ngài. Với Maccô, câu chuyện của Chúa Giêsu vẫn còn tiếp diễn. Hai thánh sử Matthêu và Luca đưa ra một gia phả dài, gốc gác của Ngài. Chúng ta thường có khuynh hướng bỏ qua danh sách phả hệ dài dòng với những tên khó đọc này, với chúng ta, nó chẳng có ý nghĩa gì. Nhưng, học giả kinh thánh lừng danh Raymond Brown đã nhiều lần nhấn mạnh, chúng ta sẽ không thực sự hiểu câu chuyện Chúa Giêsu nếu không hiểu được tại sao gia phả với danh sách tên tuổi dài dòng này lại được xem là quan trọng.
Nhìn vào danh sách tỉ mỉ các tên cổ, chúng ta học biết được cái gì? Abraham là cha của Issac, Issac là cha của Giacóp, Giacóp là cha của Giuđa, Giuđa là cha của Perez và Zerah, con của bà Tamar, Perez là cha của Hezon, Hezon là cha của Ram, Ram là cha của Amminabab… và còn nữa, còn nữa. Giữa những giá trị khác, gia phả tìm gốc gác Chúa Giêsu cho chúng ta biết câu chuyện thật cuộc đời của Ngài không bị xuyên tạc bởi bất kỳ ai muốn tin rằng gốc gác con người của Chúa Giêsu là hoàn toàn không tì vết, chẳng dính chút tội hay yếu đuối nào. Chúa Giêsu không được sinh ra từ một gia tộc với các tổ tiên hoàn toàn thánh thiện. Đúng hơn, gia tộc của Ngài có cả tội nhân lẫn thánh nhân. Trong các tổ tiên của Ngài, có kẻ nói dối, ngoại tình, sát nhân, đoạt quyền, đàn bà mưu hiểm, quân vương độc ác, viên chức giáo hội thối nát, và đủ mọi tội lỗi. Các thể chế tôn giáo quanh Ngài cũng vậy. Lịch sử tôn giáo của Do Thái giáo, môi trường Chúa Giêsu được sinh ra, cũng có cả ân sủng và tội lỗi, với các thể chế tôn giáo phụng sự Thiên Chúa và phụng sự cả cho ý muốn con người nữa.
Vậy, với tất cả những điều này, chúng ta học ở đây điều gì? Đó là: Cả những con người và thể chế mà từ đó Chúa Giêsu sinh ra, đều pha trộn vừa ân sủng vừa tội lỗi, một pha trộn trao truyền sự che chở của Thiên Chúa và lại cũng hợp lý hóa ân sủng đó cho lợi ích riêng của mình. Nhưng, chính từ hỗn hợp này, Chúa Giêsu được sinh ra. Với những ai sùng đạo, đúng là tai tiếng khi phải chấp nhận không phải tất cả mọi sự nảy sinh ra Giáng Sinh đều tinh tuyền. Và những chuyện xảy ra nối tiếp trong đời Chúa cũng vậy. Sứ mạng nơi trần thế của Ngài phần nào cũng được định hình và đẩy mạnh bằng thói tư lợi của các giới chức tôn giáo thời đó, bằng sự cự tuyệt của các nhà cầm quyền thế tục, và bằng nỗi sợ hãi và bất tín của các môn đệ của Ngài. Và điều này tiếp diễn suốt hai ngàn năm lịch sử cho đến tận bây giờ. Chúa Giêsu tiếp tục nhập thế trong suốt nhiều thế kỷ không phải chỉ nhờ các thánh nhân và giáo hội chân chính. Gia phả nối tiếp Chúa Giêsu cũng là một danh sách dài thánh nhân và tội nhân, với các vị tử đạo và những kẻ âm mưu ích kỷ, với nhân đức cũng như phản bội.
Nhận ra và chấp nhận điều này sẽ không dẫn chúng ta đến thói châm biếm, để nghi ngờ bản chất của Chúa Giêsu hay nghi ngờ tính chính đáng của Giáo hội vì những dối trá, tội lỗi, bất tín, và những việc ngu ngốc thường gặp nơi những con người và thể chế Giáo hội tạo nên gia phả nối tiếp của Chúa Giêsu, những thành viên tạo thành gia đình của Ngài. Đức tin có thể điều hòa được tội lỗi và bất tín. Giáng Sinh cũng vậy.
Giáng Sinh có những gốc gác tranh tối tranh sáng và những hệ quả tranh tối tranh sáng. Giacóp đã trộm quyền trưởng nam của anh mình, Giuđa đã ngủ với con dâu của mình, Đavid đã phạm tội ngoại tình và còn mưu sát để lấp liếm tội đó, Giáo hội đã lập nên Tòa dị giáo và giết người còn nhiều hơn số người đã tử đạo trong thời sơ khai, Giáo hội đã có những giáo hoàng buôn bán phép xá giải và dâm loạn, các Giáo hội, bất chấp tính công giáo và thánh thiện của mình, đã luôn luôn hẹp hòi và ưu đãi tầng lớp có quyền, cũng như chưa bao giờ bỏ được thói tư lợi, và còn những vụ xâm phạm tình dục đã xảy ra nữa.
Nhưng mầu nhiệm tinh tuyền của Chúa Giêsu, Chúa Kitô, và của Giáo hội, theo cách nào đó, vẫn chiếu tỏa bất chấp tất cả những điều này, và trớ trêu thay, lại là bởi tất cả những điều này. Như hạt giống chôn sâu, dù là qua những người như chúng ta và qua những Giáo hội như chúng ta, ơn Chúa vẫn biểu lộ thiên tính bất chấp gần như tất cả mọi sự. Và Thiên Chúa, Đấng đã viết nên Giáng Sinh bằng những dòng cong queo, cũng viết tiếp chuyện nối tiếp bằng những dòng cong queo nữa, mà một trong những dòng đó chính là cuộc đời chúng ta.
J.B. Thái Hòa dịch
