Crux – John L. Allen Jr – 08-5-2015
Đôi khi những điều lớn lao đến trong những gói nhỏ nhắn, và có vẻ đây là trường hợp hôm thứ tư, khi 32 thành viên mới của Vệ binh Thụy Sĩ, quân lực với phục trang nhiều màu bảo vệ giáo hoàng, tuyên thệ ở Vatican.
Các tân binh luôn tuyên thệ vào ngày 06-5, ngày mà vào năm 1527, 147 vệ binh Thụy Sĩ đã hi sinh mạng sống để bảo vệ giáo hoàng Clement VII trong trận Cướp phá thành Roma.
Và một việc cần biết là, làm vệ binh Thụy Sỹ không phải chỉ là để làm cảnh. Về căn bản, các vệ binh hiện diện không phải để trang trí nhưng là để bảo vệ, nhất là trong thời đại này với các mối đe dọa từ ISIS và các nhóm khủng bố, thì trách nhiệm này càng rõ ràng hơn nữa.
Bề ngoài, nghi lễ năm nay không khác gì với các năm trước, vẫn mũ lông chim, vẫn diễu binh, vẫn các bài hành khúc, vẫn không khí trang nghiêm, và tất nhiên vẫn là lời thề bảo vệ giáo hoàng ‘với tất cả sức lực, và nếu cần thiết, hi sinh tính mạng của tôi.’
Nhưng năm nay, có một cảm giác khác, với ‘hiệu ứng Phanxicô.’
Ngoài trừ chỉ huy, không một thành viên nào của đội trả lời phỏng vấn khi đang làm nhiệm vụ, nhưng khi đã xong ca gác, nhiều người cho biết Đức Phanxicô đã cách mạng mối liên hệ giữa giáo hoàng với đội vệ binh Thụy Sỹ.
Một việc là, trong vài sự kiện công chúng, đặc biệt là những sự kiện trong nhà, vốn ít thủ tục hơn, giáo hoàng thường nửa đùa nửa thật bảo các vệ binh hãy cứ ngồi một lúc nếu mỏi.
Có vẻ đây là một việc rất nhỏ, nhưng trong một thể chế mà giao thức từ lâu đã ăn vào máu, thì việc này gây sốc cho nhiều người. (Các vệ binh luôn luôn đứng nghiêm, nhưng nhiều khi họ phải cố để giữ nét mặt nghiêm không cười.)
Một dịp khác, như trong Hội đồng Giám mục cuối năm ngoái, Đức Phanxicô đã bắt tay với các vệ binh bên ngoài sảnh hội đồng và chuyện trò đôi chút với họ trước khi về lại nhà trọ Marta.
Đây cũng là được xem là một phá vỡ sự ngăn cách truyền thống giữa giáo hoàng với các vệ binh của mình, một việc trước đây không ai nghĩ đến.
Dù một số người khẳng định chỉ là chuyện bịa, nhưng đa số đều tin vào câu chuyện rằng không lâu sau khi được bầu, Đức Phanxicô đã ló ra khỏi phòng mời anh lính gác bên ngoài ăn bánh, và bảo họ cứ gõ cửa nếu cần gì.
Các bài báo về cử chỉ nhỏ này, đã khiến các nhà quan sát mang tâm thức truyền thống nổi giận, và một nhà bình luận người Ý đã nhăn mặt xem việc này như thể nữ hoàng Elizabeth đi quanh điện Buckingham và tự hỏi không biết các vệ binh của mình có muốn uống bia hay không vậy.
Dù thành viên gia đình của các Vệ binh Thụy Sĩ vẫn luôn được mời đến buổi lễ tuyên thệ, nhưng năm nay, họ nổi bật hẳn, được mời ghế VIP vốn thường dành cho các giám chức cấp cao, các chính trị gia, và ngoại giao đoàn. Kết quả là buổi lễ cởi mở hơn hẳn bình thường.
Và như thế, mối liên hệ giữa Vệ binh Thụy Sĩ với giáo hoàng, về bản chất vẫn như cũ, nhưng cảm giác lại đổi mới nhiều.
Và tất cả những điều này, tượng trưng một điều quan trọng cho kỷ nguyên Phanxicô trong đạo Công giáo.
Những gì đang diễn ra, là một cuộc cách mạng, không hẳn trong nội dung, nhưng là ở cung điệu, có thể nói là ‘tháo cởi’, nghĩa là tập trung vào những gì quan thiết, chứ không phải vào các vỏ bọc truyền thống.
Đức Phanxicô đang mở ra tranh luận về một vài điểm căn chất, như vấn đề liệu người Công giáo li dị rồi tái hôn dân sự có được rước lễ hay không, nhưng về các vấn đề rộng lớn thu hút cả sự chú ý thế tục như – phụ nữ làm linh mục, hôn nhân đồng tính, phá thai, vv… – thì Đức Phanxicô đã làm rõ rằng Giáo hội sẽ không bị lay chuyển.
Nhưng, cách bày tỏ các giáo huấn này, lại đang khác đi.
Cung giọng bây giờ không phải là phán xét nhưng là cảm thương và dung nạp, và Giáo hội có vẻ nồng ấm hơn. Đức Phanxicô muốn mọi người xem Giáo hội Công giáo là bạn thân, chứ không phải người gắt gỏng rầy la họ.
Nhiều nhà quan sát đã xem đây là một chuyển biến, không phải nơi lời, nhưng nơi giai điệu. Nếu có thể nhận thấy sự chuyển mình nơi các Vệ binh Thụy Sỹ,đội bảo vệ cuối cùng của giáo hoàng, thì bạn sẽ biết rằng chuyển biến này là thật.
J.B. Thái Hòa
