Nhà văn Vittorio Messori nói về Đức Bênêđictô XVI: “Tôi chưa bao giờ biết một người nào tốt như vậy”

Hồng y Joseph Ratzinger và nhà văn Vittorio Messori năm 1977

lanuovabq.it, Riccardo Cascioli, 2022-12-31

Trong một cuộc phỏng vấn dành cho báo Nuova Bussola Quotidiana, nhà văn Ý nổi tiếng Vittorio Messori, 81 tuổi, kể lại tình bạn thân thiết của ông với Đức Joseph Ratzinger/Bênêđictô XVI, một tình bạn bắt đầu từ quyển sách-phỏng vấn “Báo cáo về đức tin” đã gây chấn động trong Giáo hội năm 1985. Ông cho biết: “Ngược với hình ảnh bị cho là người khép kín và muốn kiểm soát hết của ngài, tôi chưa bao giờ biết một người nào khiêm tốn hơn thế. Tôi tin chắc ngài đã lên thiên đàng, tôi sẽ không cầu nguyện cho ngài nhưng ngài cầu nguyện cho tôi.”

“Tôi chưa bao giờ biết một người nào tốt và khiêm tốn như vậy”

Đó là cái nhìn của ông Vittorio Messori khi ông nhớ về Joseph Ratzinger, giáo hoàng danh dự Bênêđictô XVI vài giờ sau khi ngài qua đời. Qua điện thoại từ nhà riêng của ông ở Desenzano sul Garda, nơi ông sống ẩn dật sau khi vợ ông là bà Rosanna ngày 16 tháng 4 vừa qua. Ông ngắn gọn kể lại các giai đoạn trong quá trình tình bạn với Đức Ratzinger, bắt đầu từ năm 1984 khi ông nằn nì xin ngài cho phỏng vấn, để rồi sau này thành quyển sách “Báo cáo về đức tin” đã làm thế giới chấn động.

Ấn bản đầu tiên do nhà xuất bản Paulins xuất bản năm 1985 như quả bom nổ, vì đây là lần đầu tiên một bộ trưởng bộ Tín Lý nói chuyện với một nhà báo và đó cũng là năm có Thượng Hội đồng Giám mục, các giám mục được mời về Vatican để suy tư sau hai mươi năm kết thúc Công đồng Vatican II. Ratzinger đã đưa ra những nhận định rất rõ ràng về mọi vấn đề nhức nhối nhất của thời kỳ hậu Công đồng, từ quan niệm về Giáo hội đến phụng vụ, từ thảm kịch luân lý đến cuộc khủng hoảng của chức tư tế, kể cả thần học giải phóng và đại kết. Như chúng ta có thể hình dung, phản ứng của cánh tiến bộ và các nhà thần học thời thượng rất dữ dội, họ chưa nuốt trôi triều Đức Gioan-Phaolô II bắt đầu năm 1978. Chính Đức Wojtyla muốn có một Ratzinger (và ngài đã bất đắc dĩ) ở bên cạnh ngài năm 1981, trong một mối quan hệ chặt chẽ và quyển sách này cũng có thể được xem là bản tuyên ngôn triều giáo hoàng này.

Nhà văn Messori kể: “Họ trêu chọc tôi khi tôi nói tôi sẽ phỏng vấn hồng y Ratzinger của bộ Tín Lý, họ nói điều đó sẽ không bao giờ xảy ra, rằng ngài chưa bao giờ rời khỏi Bộ. Ngài có tiếng rất khép kín và không muốn nói chuyện. Thay vào đó, tôi khăng khăng và cuối cùng chúng tôi về miền núi ba ngày. Tôi lập tức ngạc nhiên trước sự ngây thơ của ngài, ngài nghĩ ai cũng như mình, tốt và sẵn sàng.”

Hai người đến chủng viện địa phương ở Brixen tháng 8 năm 1984 nói chuyện trong ba ngày ba đêm. Chỉ có hai người và hai nữ tu mang thức ăn đến. Và chính tại đây, quyển sách ra đời đánh dấu một sự kiện vô cùng quan trọng trong Giáo hội.

Có lẽ chính nhờ sự tin tưởng mà hồng y Ratzinger dành cho ông nên tầm quan trọng của quyển sách “Những giả thuyết về Chúa Giêsu” ông viết năm 1976 đã thành công trên thế giới và bây giờ vẫn còn được nhiều người đọc. Ratzinger, trong “Báo cáo về đức tin” đã mở ra hoàn toàn: “Tôi xác tín đây là người luôn tìm kiếm, không giấu giếm, không e dè. Điều làm tôi ngạc nhiên là tôi đã hỏi ngài những câu hỏi bối rối nhất, nghĩ rằng ngài sẽ tránh trả lời, nhưng không, ngài trả lời. Tôi nói với ngài tôi sẽ không đăng bất cứ gì nếu không ngài không cho phép. Tôi sẽ trình bày cho ngài xem trước vì nội dung quyển sách sẽ gây tranh cãi.”

Chúng tôi đồng ý, tôi mang bản thảo đến, hôm đó ngài phải đi với các giáo sư thần học từ Mỹ qua. Tôi nói ‘ngài xem lại’, ngài nói ‘để lại cho tôi một bản, tôi sẽ cho cộng tác viên xem’.

Từ đó nảy sinh một tình bạn thực sự, mỗi lần tôi về Rôma, chúng tôi gặp nhau và đi ăn trưa với nhau ở nhà hàng. Và tôi xác nhận: tôi chưa bao giờ biết có người nào tốt như vậy, hữu ích như vậy, khiêm tốn như vậy. Ngài kể cho tôi nghe về đau khổ của ngài khi được gọi về Rôma điều hành bộ Tín Lý: “Điều làm cho tôi cay đắng nhất là phải kiểm soát công việc các đồng nghiệp của tôi, những người lo về thần học. Tôi thích làm giáo sư, ở với sinh viên. Khi được gọi về Rôma làm việc, tôi chấp nhận vì vâng lời, nhưng với tôi, đó là một đau khổ.”

Thật ra ngài đã đau khổ từ năm 1977 khi Đức Phaolô VI bổ nhiệm ngài làm tổng giám mục Munich và Freising, “một trong những nơi khó khăn nhất của người công giáo”. Ngài bất ngờ trước việc bổ nhiệm này. Ông Messori kể lại lời ngài tâm sự: “Đó là đau khổ đầu tiên, việc làm đầu tiên.” Sau đó ngài đã nghĩ sẽ rời chức vụ này nhưng Đức Gioan-Phaolô II đưa ngài về Rôma để chu toàn một công việc thậm chí còn nặng nề hơn. Nhưng ngài vâng lời đến cùng, ngài là người luôn chăm chỉ tuân theo những gì được yêu cầu. Một vâng lời đã làm cho ngài đau khổ, ông Messori kể: “Đã ba lần ngài xin Đức Gioan Phaolô II cho ngài từ chức. Ngài muốn về với sách vở, với trường đại học, với sinh viên. Thay vào đó, ngài lại làm giáo hoàng tháng 4 năm 2005.”

Và hình ảnh một người cứng nhắc, người kiểm duyệt và người kiểm soát không khoan nhượng với mọi tư tưởng tự do trong Giáo hội là hình ảnh nào? Ông Vittorio Messori nói: “Ngài mỉm cười khi bị buộc tội là người kiểm soát mọi thứ. Trên thực tế, ngài chưa bao giờ can thiệp thô bạo với bất cứ ai. Biết ngài, tôi tin chắc ngài đã lên thiên đàng thẳng. Tôi chắc chắn ngài đã lên thiên đàng nên tôi sẽ không cầu nguyện cho ngài, nhưng ngài cầu nguyện cho tôi. Từ hôm nay tôi sẽ thêm ngài vào danh sách các thánh để cầu nguyện, tôi xin ngài giúp tôi. Tôi không cần phải giúp ngài.”

Có điều gì thay đổi sau khi ngài từ nhiệm vào tháng 2 năm 2013 không? Ông Messoni cười trên đầu dây, ông nhớ lại kỷ niệm: “Có một giai đoạn mà tôi còn thích hơn. Khi ngài nghỉ hưu, tôi không muốn làm phiền ngài. Nhưng vào một ngày đẹp trời, sau khoảng một năm rưỡi, thư ký của ngài gọi cho tôi, nói ngài sẽ rất vui khi gặp lại tôi. Tất nhiên, ngày hôm sau tôi đi Rôma và tôi được ngài tiếp ngay lập tức, và ngài đã làm một điều hiếm thấy nơi ngài: ngài hôn nhẹ khi ôm tôi, tôi không nghĩ ngài thường làm như vậy. Sau đó, ngài kéo tôi ngồi xuống và nói: “Nghe này, tôi muốn gặp anh để nói chuyện với anh một chút, nhưng anh hãy quên anh là nhà báo.” Thực ra, tôi không hỏi ngài câu nào, nhưng ngài hỏi tôi rất nhiều: về những gì đang xảy ra trong Giáo hội, cảm nghĩ của tôi về tân giáo hoàng, v.v. Ngài chăm chú nghe. Cuối cùng, ngài không nói gì với tôi ngoại trừ một câu đơn giản ‘tôi sẽ tiếp tục cầu nguyện’”.

Tính ưu việt của cầu nguyện chắc chắn là di sản quan trọng nhất mà ngài để lại cho chúng ta, nhưng còn có một số lượng lớn các bài viết và bài phát biểu phải được xem xét từng bài một vì tính thích đáng của chúng. Về quyển phỏng vấn “Báo cáo về Đức tin”, ông Vittorio Messori cho biết: “Thật ngạc nhiên khi đọc những câu ngài trả lời cách đây gần 40 năm, tôi thấy chúng vẫn còn phù hợp một cách đáng kinh ngạc.”

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Đức Bênêđictô XVI qua lời kể của cận vệ Thụy Sĩ Grandjean: “Ngài là người dịu dàng nhất tôi từng gặp”

Ở dưới Đền thờ Thánh Phêrô, giáo dân cầu nguyện trước mộ Đức Bênêđictô XVI

Giáo dân quỳ cầu nguyện trước mộ Đức Bênêđictô XVI

vaticannews.va, Salvatore Cernuzio, 2023-01-08

Sáng chúa nhật 8 tháng 1, hầm mộ nơi chôn cất Đức Bênêđictô XVI và các giáo hoàng khác đã được mở cho giáo dân đến viếng. Từ trước 9 giờ sáng, một hàng dài giáo dân hành hương đã tập trung tại ngôi mộ, nằm ở chính nơi chôn cất Đức Gioan Phaolô II trước khi ngài phong chân phước và sau đó là phong thánh.

Sáng nay ngôi mộ của Đức Bênêđictô XVI được mở cửa lúc 9 giờ sáng. Giáo dân, từng gia đình đi với trẻ em, các linh mục, nữ tu, nhiều người trong số họ ở đây từ ngày thứ hai đến ngày thứ tư trước di hài Đức Bênêđictô XVI được quàn ở Đền thờ Thánh Phêrô, họ xếp hàng bên cạnh bàn thờ để xuống hầm mộ nơi có các mộ của các giáo hoàng.

Im lặng cầu nguyện

Ba cô gái trẻ đến từ Puglia là những người đầu tiên bước vào, họ gần như chạy để đến quỳ trước phiến đá cẩm thạch có khắc hàng chữ đen “Benedictus PP XVI”, có hai chậu hoa hai bên, họ nói với các nhà báo có mặt ở đây: “Đó là một giáo hoàng quan trọng, chúng tôi cảm thấy cần phải có mặt ở đây ngày hôm nay.” “Xin đừng chụp ảnh, chỉ cầu nguyện!” Đó là lời chỉ dẫn khi số lượng người đến đây càng lúc càng tăng. Tất cả giống như những ngày quàn, họ ở lại, làm dấu thánh giá hoặc cúi đầu, cầu nguyện với giáo hoàng đã tại chức trong tám năm và giáo hoàng danh dự trong gần mười năm.

Trong số những người đến hôm nay có một ông đến từ Warsaw, ông xem Đức Bênêđictô XVI là “một trong những giáo hoàng quan trọng nhất lịch sử”. Đằng sau ông là một nhóm người đến từ Venice, họ muốn bày tỏ sự gần gũi với ngài: “Đức Bênêđictô XVI cho chúng tôi hy vọng.”

Giáo dân hành hương xếp hàng chờ đến cầu nguyện trước mộ Đức Bênêđictô XVI

Ở cùng mộ trước đây của Đức Gioan-Phaolô II

Joseph Ratzinger, như ngài mong muốn, được chôn tại nơi trước đây là mộ của Đức Gioan Phaolô II. Năm 2011, ngay sau khi được phong chân phước, di hài của Đức Karol Wojtyla được chuyển đến nhà nguyện San Sebastian, bên cạnh tượng Pietà của Michelangelo. Tang lễ của Đức Bênêđictô XVI do Đức Phanxicô cử hành sáng thứ năm 5 tháng 1 tại Quảng trường Thánh Phêrô. Quan tài bằng gỗ bách, bên trong có tập rogitum đựng trong ống bằng kẽm ghi tóm tắt cuộc đời và các công trình quan trọng của cố giáo hoàng, các tiền xu đúc dưới triều giáo hoàng của ngài, huy chương và dây pallium, tất cả được đặt trong một chiếc quan tài bằng kẽm, quan tài kẽm được đặt trong một quan tài bằng gỗ sồi khác, sau đó được đem chôn cất.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Hàng chục ngàn giáo dân thương tiếc đến viếng Đức Bênêđictô

Đức Bênêđictô XVI: một tang lễ thanh đạm và đầy xúc động

Tổng giám mục Gänswein: “Đức Ratzinger yêu cầu tôi tiêu hủy các giấy tờ riêng của ngài”

ansa.it, Manuela Tulli, 2023-01-06

Tổng giám mục Georg Gänswein trong tang lễ của Đức Bênêđictô XVI ngày thứ năm 5-1-2023.

Các giấy tờ riêng của Đức Bênêđictô XVI sẽ hoặc có lẽ đã bị tiêu hủy.

Tổng giám mục thư ký riêng Georg Gänswein của Đức Bênêđictô XVI tuyên bố đây là di chúc ngài giao phó cho giám mục.

Chính Đức Bênêđictô XVI đã để lại rõ ràng về việc này: “Tất cả tài liệu riêng tư phải được tiêu hủy. Điều này phải được áp dụng không có ngoại lệ và không sơ hở.” Một lệnh tương tự cũng đã được Đức Gioan-Phaolô II đưa ra cho thư ký riêng của ngài là hồng y Stanislaw Dziwisz nhưng hồng y không tuân theo vì ngài muốn lưu giữ những hồ sơ riêng quan trọng của cố giáo hoàng để nghiên cứu lịch sử. Theo những gì chính tổng giám mục Gänswein khẳng định trong quyển sách “Không có gì ngoài Sự thật” (Nient’altro che la Verit, nxb. Piemme): “Tôi đã nhận được chỉ thị chính xác của ngài, với chỉ dẫn ngài giao, tôi thấy có nghĩa vụ phải tôn trọng với lương tâm trong sáng những gì liên quan đến thư viện, các bản viết tay sách của ngài, các tài liệu liên quan đến Công đồng (1962-1965) và thư từ.”

Tổng giám mục Gänswein cũng cho biết, ngoài di chúc thiêng liêng đã được Vatican công bố, Đức Ratzinger còn để lại “những chú thích liên quan đến một số di sản và quà tặng cá nhân, để hoàn thành nhiệm vụ thi hành di chúc, Đức Bênêđictô XVI đã cập nhật cập nhật dần dần trong nhiều năm, nhiều lần, lần cuối cùng vào năm 2021”. Đây có thể là di chúc vật chất cùng với di sản liên quan đến sách vở và bộ sưu tập âm nhạc của ngài; giám mục Gänswein không nói rõ nhưng có khả năng một phần trong số di sản này sẽ được dành cho quê hương Bavaria thân yêu của ngài.

Quyển sách của giám mục Gänswein đồng viết với nhà báo Saverio Gaeta sẽ được phát hành vào tuần tới (một số trích dẫn đã được công bố trong những ngày gần đây), giống như ‘chiếc hộp Pandora’ với nhiều tình tiết của Vatican trong các thập kỷ trước vẫn còn gói gọn trong bí ẩn.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Nỗi đau của người con của giáo hoàng danh dự

Khi hai cơ thể của giáo hoàng bây giờ là một

fr.aleteia.org, Damien Le Guay, 2023-01-06

Trước khi chôn ở hầm mộ dưới vương cung thánh đường Thánh Phêrô, thi thể của Đức Bênêđictô XVI được quàn với khuôn mặt trần. Triết gia Damien Le Guay, chủ tịch Ủy ban Đạo đức Tang lễ Quốc gia Pháp nhìn qua cách quàn này là biểu tượng của một phương pháp sư phạm về tình phụ tử giữa người chết và người sống.

Giáo hoàng đã chết. Lần đầu tiên người kế nhiệm ngài nhận chức vụ. Nhưng theo truyền thống, khi một giáo hoàng qua đời, ngài bị phơi bày, thi thể của ngài quàn cho mọi người đến viếng cho đến ngày tang lễ. Quàn trong áo lễ màu đỏ – màu của Cuộc Khổ nạn – nhưng khuôn mặt và bàn tay để lộ. Điều này không thể không làm cho chúng ta thắc mắc về cách này, không sợ bị giả tạo, không phiền hà khi quàn người chết trong sự cứng nhắc của xác chết với làn da trắng cứng như đá cẩm thạch. Dĩ nhiên đây là cách quàn của xác chết, tay khoanh lại với tràng chuỗi, mũ miện giáo hoàng trên đầu. Dàn dựng có tổ chức này là cách để nói hai cơ thể của giáo hoàng bây giờ là một. Joseph là giáo hoàng. Bênêđictô XVI là giáo hoàng danh dự. Và bây giờ, kể từ ngày 31 tháng 12 năm 2021, hai cơ thể là một, dù thể chế giáo hoàng bây giờ là thể chế Phanxicô. Giáo hoàng, giống như hoàng gia, có những hiện thân liên tiếp. Nhưng, vào lúc chết, hai thân thể của Joseph-Bênêđictô đã đến trước mặt Chúa trong uy nghiêm và trong tâm hồn khó nghèo. Chúa của Joseph – người luôn có đức tin riêng. Chúa của Bênêđictô – người là cộng tác của Chúa trên trái đất, người đứng đầu Giáo hội nhiệm thể của Ngài.

Một người như mọi người

Tại sao, quàn xác chết theo cách này? Chúng ta cần nhớ, tháng 9 vừa qua, trước bốn tỷ người xem truyền hình tang lễ hoành tráng của nữ hoàng Elisabeth II, chậm rãi kéo dài hơn một tuần, mọi chuyện đều ngưng lại ở Vương quốc Anh, tôn trọng một nghi thức có từ thời xa xưa, quàn nữ hoàng Anh nhưng không bao giờ để lộ khuôn mặt đã chết của bà. Tất cả được thực hiện xung quanh quan tài bà. Khuôn mặt người chết chỉ dành riêng cho gia đình, những người thân thiết trong đời sống của gia đình bà. Khuôn mặt thuộc về phạm vi tư nhân, trong khi chiếc quan tài thuộc về phạm vi công cộng. Còn với Đức Bênêđictô XVI, ngài không có con cái, gương mặt đã khuất của ngài thuộc về gia đình của ngài, gia đình mới của người ngài, gia đình của những người tin vào Chúa Giêsu Kitô. Việc công nhận gia đình mới bằng đức tin chứ không bằng huyết thống là một hành vi của kitô giáo. Khi được hỏi về mẹ và anh em mình, Chúa Giêsu nói (Lc 8:21): “Mẹ tôi và anh em tôi, chính là những ai nghe lời Thiên Chúa và đem ra thực hành.” Giáo hội của tín hữu là một gia đình. Và giáo hoàng là người đứng đầu, tôi tớ của tất cả mọi người và là giáo hoàng tối cao, dù đã chết, cũng thể hiện chính mình trong cái chết.

Ngài là người đứng đầu, người đứng đầu Giáo hội, ở trên ngai Thánh Phêrô, nhưng ngài đã chết, và chết như mọi người.

Lý do thứ hai để thể hiện cái chết: dù là giáo hoàng, ngài cũng là người và phàm là người thì phải chết, chết như tất cả mọi người, không ai tránh được dấu ấn của xác chết. Giáo hoàng là là người như mọi người, khi ngài chết, ngài cũng chết như mọi người. Chắc chắn ngài là người của đức tin, ngài tin sống lại, ngài là nhà thần học cao cấp, luôn có thể đương đầu với thế giới với những trách nhiệm của mình và với kitô hữu trước Tin Mừng, nhưng cái chết của ngài là cái chết của con người, nhân bản của ngài như nhân bản mọi người khác. Và những ai nghi ngờ điều này, tin một số phận đặc biệt dành riêng cho những tôi tớ cấp cao, trong “mùi thánh thiện” trước khi được phong, thì việc quàn xác chết này sẽ đưa ngài về lại với số phận chung. Ngài là người đứng đầu, người đứng đầu Giáo hội, ở trên ngai Thánh Phêrô, nhưng ngài đã chết, và chết như mọi người.

Cái chết, một bằng chứng được chia sẻ

Lý do thứ ba: cái chết là một thử thách của đức tin. Đức tin không tránh được cái chết, không đến để biến nó thành niềm vui trước hạnh phúc đã hứa, nhưng ở đó để giúp gia đình chịu đựng nỗi buồn, đau đớn, thống khổ và mất mát. Chúng ta  nhớ lại sự kinh ngạc của nhà văn Dostoyevsky khi trong chuyến đi thăm Bâle, ông thấy bức tranh “Chúa Kitô chết trong mồ” của Hans Holbein vẽ năm 1521. Theo lời vợ ông kể lại, ông đã hãi sợ, rã rời. Và trong tác phẩm Chàng ngốc, nhân vật hoàng tử Mychkyne khi xem tác phẩm này đã tự hỏi liệu “người tín hữu kitô có thể mất đức tin khi nhìn bức tranh này không”! Như thế có cả ngàn lẻ một cách để tránh thử thách. Nhưng cái chết là đó. Đúng ở đó. Cái chết là điều tất yếu được chia sẻ. Làm thế nào để xử lý cái chết và không phải không có nó? Đó là minh triết của việc quàn thi hài một giáo hoàng, thể hiện cho thấy, với và trong bí ẩn của tâm hồn, hy vọng của thế giới bên kia.

Chúa Kitô chết trong mồ của Hans Holbein (Kunstmuseum, Bâle). Flickr / Ghi công 2.0 Chung (CC BY 2.0)

Lý do cuối cùng: trong tất cả các thể chế, Giáo hội không sợ chết. Giáo hội không che giấu cái chết. Chúng ta không được nói “điều cấm kỵ về cái chết” đã giáng xuống các xã hội phương Tây với mong muốn che giấu cái chết, che giấu người chết khỏi con mắt của đồng bào chúng ta và giảm tang tóc đến mức tối thiểu! Tuy nhiên, Giáo hội không bị ảnh hưởng về việc lo lắng cho sự giả dối này. Và đây là bằng chứng.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Bài học cuối cùng của Đức Bênêđictô XVI

Nỗi đau của người con của giáo hoàng danh dự

la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, Đặc phái viên thường trực của báo La Croix tại Rôma, 2023-01-07

Tuần lễ vừa qua được đánh dấu bằng tang lễ lịch sử của Đức Bênêđictô XVI. Mỗi thứ bảy hàng tuần, phóng viên thường trực của báo La Croix, Loup Besmond de Senneville đưa quý độc giả vào hậu trường của đất nước Vatican nhỏ nhất thế giới này

Chúng ta có thể học được gì từ tuần vừa qua và trong thời gian đó, lần đầu tiên trong lịch sử, một đương kim giáo hoàng chủ trì tang lễ của người tiền nhiệm? Rõ ràng, chúng ta xúc động trước hình ảnh diện đối diện lạ lùng giữa Đức Phanxicô và Đức Bênêđictô XVI, kết hiệp lần cuối ở Quảng trường Thánh Phêrô, và qua bàn tay giáo hoàng Argentina đặt lên quan tài của giáo hoàng người Đức vào cuối buổi lễ như lời tiễn biệt cuối cùng.

Nhưng còn một nhân vật khác đồng hành trong những ngày lịch sử này: tổng giám mục Georg Gänswein, thư ký riêng suốt đời của Đức Bênêđictô XVI. Kể từ khi vội vã trở về từ Bavaria, vài giờ sau khi Đức Phanxicô thông báo ngày 28 tháng 12 “Đức Bênêđictô XVI đã bị bệnh nặng” thì tổng giám mục người Đức có mặt mọi nơi. Trước mặt những người thân đến viếng di hài của giáo hoàng quá cố quàn ở nhà nguyện đan viện Mẹ Giáo hội, chính ngài là người bắt tay mọi người, nghe những lời an ủi nhỏ nhẹ thì thầm cuối nhà nguyện. Những ngày sau đó, tại Đền thờ Thánh Phêrô Phêrô, giám mục cũng là người tiếp đón và hướng dẫn các vị khách quý có mặt đến viếng cố giáo hoàng người Đức lần cuối. Như người con trai đau buồn sau cái chết của cha mình, cuối cùng chính giám mục là người nhận lời phân ưu của cả thế giới.

Bây giờ cựu thư ký riêng của Đức Bênêđictô XVI sẽ trở thành như thế nào? Đây là câu hỏi mà ai ở Vatican cũng đang hỏi. Việc bổ nhiệm ở Đức, nơi giám mục thấy mình ở trong tình trạng nguy hiểm với đa số hàng giám mục và đặc biệt là con đường đồng nghị đang đi ở nước Đức, dường như bị loại trừ. Theo các nguồn tin ở Vatican, một vị trí trong Giáo triều cũng có lẽ khó được cân nhắc. Trong mọi trường hợp, tin tức sẽ được chú ý theo dõi trong những tuần lễ tới.

Marta An Nguyễn dịch

Bài đọc thêm: Chúng ta chia buồn với ai khi một giáo hoàng qua đời và cụ thể là Đức Bênêđictô XVI?

Tổng giám mục Paul Gallagher: Sự hiện diện của Đức Bênêđictô XVI là không thể phủ nhận với Đức Phanxicô

bbc.com, Aleem Maqbool, Biên tập viên Tôn giáo tại Vatican, 2023-01-05

Đức Phanxicô và Đức Bênêđictô XVI tại Quảng trường Thánh Phêrô Vatican, 2014 Getty Images

Tổng giám mục ngoại trưởng Paul Gallagher nói với hãng tin BBC: “Đức Bênêđictô XVI vẫn là sự hiện diện mạnh mẽ ở Vatican dù ngài về hưu.”

Các bình luận của tổng giám mục Paul Gallagher đưa ra khi đương kim giáo hoàng Phanxicô chuẩn bị những bước cuối cùng cho sự kiện chưa từng có: một giáo hoàng tại vị cử hành tang lễ của người tiền nhiệm.

Sau tang lễ Đức Bênêđictô XVI ngày thứ năm 5 tháng 1, lần đầu tiên sau gần 10 năm, từ nay chỉ có một người mặc áo trắng trong các hành lang của Vatican.

Rất hiếm khi một nhân vật cấp cao của Vatican thẳng thắn nói về mối quan hệ giữa hai giáo hoàng. Tổng giám mục Gallagher cho biết: “Tôi nghĩ việc Đức Bênêđictô sống trong những năm triều giáo hoàng Phanxicô là điều không thể không có ảnh hưởng. Tôi không nghĩ điều này đã cản trở Đức Phanxicô trong bất kỳ cách nào. Ngài đã làm, đã nói và quyết định những gì ngài muốn làm, nhưng đó là sự hiện diện mạnh mẽ của người tiền nhiệm của ngài.”

Năm 2013, Đức Bênêđictô XVI là giáo hoàng đầu tiên trong 600 năm lịch sử Giáo hội từ nhiệm. Theo tổng giám mục Gallagher, với Đức Phanxicô, điều này tương tự như kinh nghiệm của nhiều người khác đã trải qua khi họ làm một công việc dưới bóng của người tiền nhiệm và bị so sánh với họ.

Quan tài của giáo hoàng danh dự Bênêđictô XVI được đặt trước tang lễ / Getty Images

Trong thời gian bất thường này, các quan sát viên ở Vatican cho rằng, dù Đức Bênêđictô XVI có muốn hay không thì ngài như cột thu lôi cho những lời chỉ trích nội bộ của Đức Phanxicô. Tổng giám mục Gallagher nói: “Rõ ràng là trong Giáo Hội đã có những người tìm đến Đức Bênêđíctô để đối chiếu một số quyết định đã được Đức Thánh Cha Phanxicô đưa ra.”

Tổng giám mục cho rằng mối quan hệ giữa hai giáo hoàng rất tuyệt vời, nhưng những người chỉ trích đương kim giáo hoàng muốn khai thác sự khác biệt giữa họ.

Năm vừa qua đã có nhiều thảo luận về sức khỏe của Đức Phanxicô, ngài đã hủy một số chuyến tông du vì sức khỏe và phần lớn thời gian phải ngồi xe lăn trong các chuyến tông du khác. Có những suy đoán cho rằng, dù giáo hoàng Phanxicô sẵn sàng từ nhiệm nếu cảm thấy mình không đủ sức để đảm nhận nhiệm vụ như ngài mong muốn, nhưng ngài ngần ngại khi người tiền nhiệm của mình còn sống.

Tổng giám mục Gallagher công nhận các sự kiện trong tuần vừa qua đã làm thay đổi phương trình để có khả năng cho phép Đức Phanxicô xem xét tất cả các lựa chọn một cách tự do hơn. Ngài nói: “Nếu chúng ta có ba giáo hoàng, điều đó sẽ hơi khó quản lý. Nhưng bây giờ Đức Bênêđictô đã về với Chúa, tôi nghĩ Đức Phanxicô sẽ theo các nguyên tắc ngài đã có – ngài sẽ  tiếp tục nhiệm vụ khi ngài nghĩ mình còn khả năng.” Tổng giám mục cho biết ngài không nghĩ Đức Phanxicô sắp quyết định từ nhiệm ngay.

Thi hài của Đức Bênêđictô XVI trước tang lễ / Getty Images

Dù số lượng đến viếng Đức Bênêđictô XVI vượt xa con số Vatican dự tính ban đầu, nhưng dĩ nhiên sẽ không bằng với đám đông khổng lồ đã đến viếng Đức Gioan-Phaolô II năm 2005, tổng giám mục cho rằng một phần do phong cách làm giáo hoàng của ngài được xem như một tư tưởng gia hơn là mục tử hay một chính trị gia lão luyện. Dù các bài viết, các tác phẩm thần học của ngài sẽ còn được nghiên cứu lâu dài sau này.

Tổng giám mục Paul Gallagher / Getty Images

Cũng có nhiều cuộc thảo luận trong những ngày gần đây về di sản phức tạp của ngài, đặc biệt là vấn đề xử lý không thỏa đáng các thủ phạm lạm dụng tình dục.

Tổng giám mục Gallagher cho biết: “Tôi nghĩ việc đánh giá di sản của ngài về vấn đề lạm dụng rõ ràng là rất quan trọng, nhưng tôi tin rằng việc bầu chọn giáo hoàng Bênêđictô là một yếu tố thay đổi quan trọng trong cách Giáo hội nhìn nhận thực tế về lạm dụng trong Giáo hội,” giám mục cho rằng, Đức Bênêđictô đã bắt đầu các sáng kiến và Đức Phanxicô tiếp tục làm. “Việc có hoàn thành đủ với tốc độ phù hợp hay không, việc này để lại cho lịch sử phán xét, tôi không nghĩ có ai ở đây sẽ nói rằng chúng ta đã hoàn thành công việc.”

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Khi hai cơ thể của giáo hoàng bây giờ là mộtNỗi đau của người con của giáo hoàng danh dự

Bài học cuối cùng của Đức Bênêđictô XVI

Chuẩn bị quan tài của Đức Bênêđictô XVI ngày 5 tháng 1 năm 2023.

fr.aleteia.org, Vincent Morch, 2023-01-05

Chỉ đơn giản nằm trước công chúng, trong tình trạng phó thác cuối cùng, thi hài của giáo hoàng quá cố nói với toàn thế giới về phẩm chất cao quý của con người, ngay cả trong cái chết, cũng không bao giờ từ bỏ niềm hy vọng về một niềm vui vô biên.

Bây giờ Đức Bênêđictô XVI đã yên nghỉ trong bình an của Chúa. Ngài vừa là nhà tư tưởng vĩ đại, vừa là người bảo vệ sâu đậm truyền thống Giáo hội, chỉ cần thấy qua việc ngài  từ nhiệm, một hành vi làm thế giới bàng hoàng ngay cả những người bình luận tự do nhất, ngài, trong những ngày này cống hiến cho chúng ta, trong im lặng của giấc ngủ cuối cùng một bài học cuối cùng và chính yếu. Ở một thế giới phương Tây luôn từ chối người sắp chết và người chết trong những ngóc ngách xa xôi nhất, chỉ muốn giảm bí ẩn về cái chết thành một vấn đề kỹ thuật của những người theo chủ nghĩa siêu nhân, hoặc một vấn đề pháp lý với những người ủng hộ trợ tử – như thể quyền “chọn cái chết” sẽ làm giảm sức nặng của những câu hỏi siêu hình một cách kỳ diệu -, một thế giới tài tình vô biên để làm cho những xác chết biến mất càng nhanh càng tốt (đun trong khói, trong phân trộn, trong kim cương) vậy mà trong mấy ngày qua, hình ảnh thi hài của giáo hoàng danh dự đã được các phương tiện truyền thông loan truyền rộng rãi.

Trong sự từ bỏ cuối cùng của ngài

Và bây giờ con người nhân hậu này nằm ở đây, trí tuệ xuất sắc, giáo hoàng rất rụt rè trong tư thế của người nằm yên,  tay bám chặt tràng chuỗi, đôi giày đen dưới chân và trên khuôn mặt không còn nhận ra là sáp của người qua đời. Vì thế ở đây, ngài là người, với sự đơn sơ tột cùng, với sự khiêm tốn tột cùng, đã cống hiến trước cái nhìn của thế giới, của Giáo hội trong tình trạng trần trụi của con người. Ecce homo. Đây là người. Người, trong thân phận yếu đuối tột cùng. Sự từ bỏ tột cùng của ngài.

Đức Bênêđictô XVI với tràng hạt. Antoine Mekary | Aleteia

Nhưng Đức Bênêđictô XVI, với tất cả sức mạnh của trí thông minh, với tất cả sức mạnh của đức tin, đã đi theo dấu chân của Người Thầy đã tuyên bố: “Ta là Đường, là Sự thật và là Sự sống.” Và nếu chúng ta nhìn kỹ, cơ thể vừa yếu ớt vừa nặng nề này dường như không chỉ làm chứng cho chính mình, nghĩa là sự tan rã tiếp theo: lồng ngực hơi nhô cao, đầu khẽ nghiêng sang một bên, cằm hướng về trời, và như thể với một nụ cười khó tả nên lời trên nét mặt, ngài chờ. Ngài hy vọng. Khi ngài đứng ở biên giới của hư vô, ngài nói với chúng ta không phải về hư vô, mà về tình yêu tột bực của ngài.

Phẩm giá cao cả của con người

Tê cứng trong thái độ cuối cùng, Đức Bênêđictô XVI giúp chúng ta nắm bắt phạm vi bao la của kitô giáo: thực tại được cứu độ. Cái chết luôn ở đó, xác chết lạnh ngắt, nước mắt nóng hổi, nhưng tất cả những điều này bây giờ đã đi qua, đã bị xé nát, với một niềm hy vọng, không phủ nhận bất cứ điều gì của đau khổ, mở ra cho một niềm vui vô biên. Nghịch lý cứu chuộc mang đến cho chúng ta sức mạnh để thực sự yêu thế giới – có lẽ là nghĩa vụ duy nhất nhưng thật tuyệt vời của chúng ta.

Tôi nghĩ đến những người dần dần tin chắc sự suy tàn về thể xác của họ đồng nghĩa với một cuộc sống phi lý và vô nhân.

Trong một bài xã luận gần đây đăng trên báo Le Figaro, triết gia Raphặl Enthoven và nhà khảo luận  Pierre Juston viết, trong số những lý do khác mà họ tuyên bố ủng hộ cái chết êm dịu: “Chúng ta không thể chữa nỗi tuyệt vọng về chứng không còn nói được hoặc bại liệt bằng lòng nhân từ. Không có ánh sáng nào đến từ người khác làm cho người chỉ còn là cái bóng của họ có khát vọng sống.” Khi đọc những dòng này, tôi nghĩ đến hàng ngàn người bất hạnh mà những tín đồ tốt lành của sự tiến bộ này đã câm lặng một cách bất chính trong nỗi tuyệt vọng của họ. Tôi nghĩ đến những người dần dần tin chắc sự suy tàn về thể xác của họ đồng nghĩa với một cuộc sống phi lý và vô nhân. Tôi nghĩ đến đau khổ của những người thân yêu, những người sẽ phải giả vờ chấp nhận mà không nhíu mày trước bạo lực của việc trợ tử. Tôi nghĩ đến thi hài của Đức Bênêđictô XVI, người trước khi chìm vào bóng tối của ngôi mộ, đã thể hiện phẩm giá cao cả của con người, cho đến giai đoạn cuối cùng của cuộc hành trình trần thế.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Đức Bênêđictô XVI: “Ngài luôn chiến đấu cho đức tin của những người đơn sơ”