cath.ch, Bernard Halle, 2023-03-05
Giai đoạn lục địa của Thượng hội đồng Á châu kết thúc ngày 26 tháng 2 / © Vatican Media
Các nhà tổ chức thượng hội đồng châu Á đã dùng trí tuệ nhân tạo để triển khai nội dung tài liệu cuối cùng của họ. Họ đã làm như thế nào? Trang tin công giáo The Pillar yêu cầu những người tổ chức thượng hội đồng giải thích.
Ngày 26 tháng 2, hãng tin chính thức của Vatican đưa tin, các nhà tổ chức thượng hội đồng ở châu Á đã dùng trí tuệ nhân tạo để giúp soạn thảo tài liệu cuối cùng. Vatican News đưa tin, Thượng hội đồng Giám mục châu Á tổ chức tại Bangkok, Thái Lan từ ngày 24 đến 26 tháng 2, là một phần giai đoạn lục địa của tiến trình công nghị toàn thế giới, dẫn đến thượng hội đồng giám mục ở Rôma tháng 10 sắp tới.
Báo cáo cho biết, linh mục Clarence Devadass, thành viên của nhóm phân định và ban biên tập đã trình bày cho thành viên tham dự hội nghị phiên bản cập nhật tài liệu cuối cùng được “biên soạn vừa bằng trí tuệ nhân tạo A.I. vừa bằng trí tuệ con người H.I.” (intelligence humaine).
Vatican News nói thêm, hội nghị lục địa châu Á là “hội đồng đầu tiên trong các hội đồng châu lục dùng công nghệ kỹ thuật số để gom các bổ sung và đóng góp của những người tham gia”. Báo cáo đã gây ra cuộc tranh luận trực tuyến về vai trò của A.I. trong tài liệu cuối cùng.
Nhưng trong các trao đổi trực tuyến, một số quan niệm sai lầm đã lan truyền về quy trình này. Điều gì đã bị hiểu lầm? Toàn bộ dự án không được chatbot nhờ A.I. hỗ trợ để soạn thảo như ChatGPT.
Một chương trình A.I. chứ không phải ChatGPT
Đúng hơn đây là một chương trình A.I. được dùng để giúp các biên tập viên sàng lọc các đề xuất của 80 người tham dự hội nghị đại diện cho 29 quốc gia. Nó có thực sự hữu ích không? Trang The Pillar đặt câu hỏi cho những người trong ban tổ chức thượng hội đồng.
Linh mục Devadess, sống ở Malaysia, trước đây cha là cố vấn cho bộ Đối thoại Liên tôn, cha giải thích quá trình này bắt đầu với các nhóm nhỏ gặp nhau trong suốt hội nghị, để thảo luận về câu trả lời của họ với các câu hỏi được đặt ra trong tài liệu làm việc cho giai đoạn lục địa.
Vào cuối mỗi phiên thảo luận, ban tổ chức yêu cầu các nhóm gởi bản tóm tắt các câu trả lời của họ qua Google Forms. Linh mục Devadess nói: “Từ dữ liệu nhận được, các câu trả lời được nhập vào phần mềm A.I. và một mệnh lệnh được đưa ra như ‘Từ câu trả lời bên dưới, xin nhấn mạnh các chủ đề chung’ hoặc ‘Những câu trả lời nào chỉ dành riêng cho một nhóm đặc biệt?’” Linh mục Nigel Barrett, một đồng nghiệp của cha Devadess cho biết một mệnh lệnh khác được dùng là ‘Những ưu tiên hàng đầu xuất hiện từ dữ liệu này là gì?’”
Xác minh dữ liệu
Cha Barrett giải thích: “Một khi dữ liệu được sàng lọc, chúng tôi sẽ xem xét lại dữ liệu đó thêm một lần nữa, theo cách riêng lẻ, để xem thông tin do A.I. tạo ra có chính xác hay không.
Phản ánh về quy trình này, cha Devadess cho biết: “Chúng tôi có thể nói không lầm, nó đã có hiệu quả trong việc phân loại dữ liệu và phát hiện các từ khóa, nhưng nó cần được nhân lực kiểm soát để bảo đảm các dữ liệu phản ánh đúng tinh thần của văn phòng. Những gì có thể mất hàng giờ để làm đã được làm trong vài phút. Nhưng để đảm bảo tính toàn vẹn của các câu trả lời, các thành viên của ban biên tập sau đó phải kiểm tra kỹ lưỡng các ‘dữ liệu thô’”. Những gì cha Devadess nói, là cách xử lý ngôn ngữ tự nhiên, một lãnh vực trí tuệ nhân tạo dùng cách tự động để xử lý văn bản, ngày càng được dùng nhiều trong các công ty và các trường đại học.
Cần lưu ý, loại phân tích văn bản có sự hỗ trợ của máy tính được các nhà tổ chức Thượng hội đồng châu Á dùng khác với các chatbot A.I. đang trên trang nhất thời sự gần đây, với sự ra mắt ChatGPT của OpenAI và công cụ trí tuệ nhân tạo Bing của Microsoft đã được người tiêu dùng thử nghiệm rộng rãi.
Các công cụ viết A.I. như Bing hoặc ChatGPT dùng một tập hợp lớn các văn bản hiện có để cố gắng bắt chước cách viết của con người. Theo một nghĩa nào đó, các mẫu này thực hiện chức năng tóm tắt, nhưng về cơ bản chúng được thiết kế để bắt chước chữ viết tay của con người chứ không phải để tóm tắt.
Một dự án của văn bản cuối cùng
Nhưng mô hình được thượng hội đồng châu Á dùng thuộc loại được thiết kế đặc biệt để tóm tắt một bộ tài liệu và làm nổi bật các chủ đề phổ biến nhất của họ. Quá trình này giúp những người nghiên cứu nội dung văn bản biết nơi cần tìm để đưa ra đánh giá của riêng họ.
Khi đại hội châu Á kết thúc vào ngày 26 tháng 2, tài liệu văn bản cuối cùng – được những người dùng bản tóm tắt do A.I. tạo ra để soạn thảo – vẫn còn ở dạng dự án. Phiên bản mới nhất được anh Joshua Eka Pramudya 25 tuổi người Indonesia trình bày một cách tượng trưng, anh là thành viên trẻ nhất của hội đồng.
Sau khi nhóm soạn thảo thực hiện tất cả các thay đổi được đề xuất trong cuộc họp, văn bản sẽ được các thành viên của Liên đoàn các Hội đồng Giám mục Châu Á (FABC) xem xét và gởi về Vatican, hạn chót được Vatican ấn định để đệ trình giai đoạn châu lục là ngày 31 tháng 3.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Giai đoạn lục địa của Thượng hội đồng Á châu
