Ronald Rolheiser, 2009-11-22
Khi nghĩ về một vị thánh, chúng ta thường nghĩ về người được Giáo Hội chính thức phong thánh, nhưng tôi có một ít vị thánh chưa được chính thức phong thánh bảo trợ.
Một trong những vị đó là cô giáo cũ của tôi, cô vừa mất cách đây năm năm. Cô là nữ tu Shirley Christopher, thuộc dòng Ursuline. Tôi may mắn được xơ làm cô giáo chủ nhiệm trong suốt ba năm trung học. Xơ dạy lịch sử, Anh văn, Pháp văn, và tôn giáo; xơ là một nhà giáo ngoại hạng, vừa về tài năng vừa lòng tận tụy, không có thầy giáo nào để lại ảnh hưởng sâu đậm trong lòng tôi cho bằng xơ.
Nội dung các bài học của xơ rõ ràng tuyệt vời, nhưng đó chỉ là một phần tài năng sư phạm của xơ. Xơ còn dạy cho chúng tôi phương pháp học tập, nghiên cứu, thảo tài liệu, ghi nhớ các động từ tiếng Pháp, cách dạy học, cách truyền cảm hứng cho học sinh, cách cống hiến của một nhà giáo trên phương diện cá nhân và nghề nghiệp, và, quan trọng nhất là, cách dồn hết đời mình cho những chuyện quan trọng.
Ảnh hưởng của xơ trong đời sống của tôi thì không thể nào tính được. Sau khi học xong trung học, tôi vào chủng viện và đại học, sau đó là cao học, hậu cao học, và tiếp đó là quá trình tự học. Suốt quãng đời đi học, tôi chưa thấy ai dạy dễ hiểu như xơ Shirley. Hơn thế, các phương pháp xơ dạy cho tôi từ lớp 9, vẫn còn giúp cho tôi rất nhiều trong các bài nghiên cứu và luận án tiến sĩ. Tôi làm bài nghiên cứu và thảo đề tài tiến sĩ bằng phương pháp của xơ. Bây giờ tôi vẫn còn áp dụng phương pháp sư phạm của xơ. Xơ biết áp dụng chương trình PowerPoint trước khi nó được phát minh.
Tuy nhiên, nhớ lại hồi còn học với xơ, lúc đó tôi còn quá trẻ để ý thức được tất cả giá trị của xơ. Tôi chỉ nghĩ xơ là cô giáo của tôi; tôi không lưu tâm nhiều về cuộc sống của xơ, không bao giờ suy nghĩ về những gì có ở nơi xơ: Xơ là một nhà giáo ngoại hạng, những năm tháng đầu đời lại đi dạy học ở một vùng nông thôn hẻo lánh của tỉnh bang Saskatchewan, Canada. Trường chúng tôi, lúc nó chưa giải tán, không phải là nơi sinh ra, nuôi dưỡng, khám phá các nhân tài hàn lâm. Chúng tôi được học với tài năng ngoại hạng của xơ Shirley chỉ vì xơ là một nữ tu, tận hiến để phục vụ người nghèo, dạy ở những vùng xa xôi hẻo lánh như vùng chúng tôi ở.
Thêm nữa, là một học sinh trung học, thực sự lúc đó tôi cũng không nhận thức chân giá trị về đời sống cá nhân của xơ, như một nữ tu, như một phụ nữ. Cuộc đời sẽ như thế nào nếu hy sinh chồng con gia đình để làm việc này? Cuộc đời sẽ như thế nào nếu sống theo luật lệ khắc khe của thời trước Công Đồng Vatican II? Cuộc đời sẽ như thế nào khi sống với năm hay sáu phụ nữ khác trong nhà tu kín, trong cộng đoàn hẻo lánh nơi mà mọi người dù đối xử tôn trọng với nhau nhưng vẫn có một khoảng cách nhất định nào đó với mình? Cuộc sống sẽ như thế nào khi đến thời tắt kinh và không có con cái?
Là học sinh của xơ, tôi chỉ bắt đầu có ý thức về sự phức tạp của đời sống và ngay cả đức tin sâm đậm nhất cũng không nhất thiết lấy đi hết tính người của mình, tính người với những nhu cầu nóng bỏng của nó và đời sống nội tâm vẫn là đời sống của một phụ nữ, dù người phụ nữ này là nữ tu tận tụy nhất, mỗi ngày cũng muốn Thiên Chúa trả lại cho mình những gì mình đã hiến dâng.
Dù phải trả giá nào đi nữa, xơ cũng đã trả, trả mà không bao giờ đánh mất lòng tốt, trí thông minh, đức tin và ý muốn cá nhân của mình chỉ là phụ so với ý muốn phục vụ người khác.
Tôi đậu trung học và mãi nhiều năm sau, tôi không gặp lại xơ. Khi đó xơ đã nửa về hưu, tóc đã bạc, mặc thường phục giản dị không còn mặc áo dòng, nhưng điều ngạc nhiên là xơ rất hạnh phúc, hạnh phúc hơn cả thời gian xơ đi dạy. Bây giờ xơ giống như một bậc tiền bối giàu kinh nghiệm, một thiền sư, một nhà thông thái, nhà minh triết trong thân thể của một người già. Nhưng xơ tỏa ra một vẻ an lạc mà khi không còn vướng bận cảnh buồn phiền thiếu thốn của thời thanh xuân nữa phải ao ước. Xơ, một người độc thân, một nữ tu, bằng tuổi này người khác đã có cháu, nhưng, dù không có cháu, xơ vẫn là người phụ nữ mãn nguyện, hạnh phúc, xơ không có nhu cầu đòi hỏi gì cho đời mình.
Tôi đến thăm xơ mấy tháng trước khi xơ mất, khi xơ vào ở trong dưỡng đường chờ chết. Tôi đã nói xơ có ảnh hưởng với tôi như thế nào và cám ơn lòng tận tụy của xơ. Xơ là giáo viên thanh lịch, chuyên nghiệp, tận tâm, khiêm tốn nhất mà tôi được học gần 40 năm trước: “Xơ chỉ làm điều tốt nhất của xơ.”
Khi lực lượng quân đội El Salvador đe dọa giết Đức tổng giám mục Romero, ngài phản ứng lại bằng câu nói: “Nếu các anh giết tôi, tôi sẽ sống lại trong người dân Salvador.” Nữ tu Shirley Christopher qua đời ngày 19 tháng 11, năm 2004, nhưng xơ vẫn sống mãi trong lòng chúng tôi, những cựu học sinh của xơ, những học sinh có được ơn phúc khi có được một cô giáo đầy tài năng và tận tâm. Cuộc đời của xơ vẫn tiếp diễn.
J.B. Thái Hòa dịch
