Một thực tại căn tính kép trong nội tâm
Ronald Rolheiser, 2024-10-21
Thần học gia Pierre Teilhard de Chardin đã có những lời này: “Bởi vì, lạy Chúa, dù tâm hồn con không sốt sắng, dù con không có sự chính trực cao cả của các thánh, nhưng con vẫn nhận lòng thương xót sâu xa của Chúa cho tất cả những gì khuấy động trong khối vật chất đen tối; vì con biết con không thể cứu vãn được, con là con của trời, của đất.”
Những lời này, giống những lời mở đầu quyển Tự Thú nổi tiếng của Thánh Augustinô, không chỉ nói lên nỗi căng thẳng suốt đời của ngài; nhưng đó còn là nền tảng cho toàn bộ cuộc sống thiêng liêng của chúng ta. Với tất cả những ai khỏe mạnh về mặt cảm xúc và trung thực, chúng ta luôn có căng thẳng suốt đời giữa những quyến rũ của thế giới và sự cuốn hút của Thiên Chúa. Trái đất, với vẻ đẹp, thú vui và tính vật chất của nó có thể làm chúng ta nghẹt thở, làm chúng ta nghĩ rằng thế giới này là tất cả những gì tồn tại và tất cả những gì cần phải có. Ai còn cần gì thêm? Cuộc sống trên trái đất chưa đủ sao? Ngoài ra, có bằng chứng nào cho bất kỳ thực tại và ý nghĩa nào ngoài cuộc sống chúng ta ở đây không?
Nhưng, dù chúng ta bị thế giới và những gì thế giới này thu hút một cách mạnh mẽ và đúng đắn, thì một phần khác trong lòng chúng ta, chúng ta thấy mình bị cuốn vào vòng tay, bị một thực tại khác khống chế, một thực tại thần thánh, dù còn mơ hồ nhưng không kém phần kiên định. Nó cho chúng ta biết, đó là điều có thật, rằng thực tại của nó cuối cùng cũng mang lại sự sống, rằng nó cần được tôn vinh và rằng nó không thể bị bỏ qua. Và, giống như thực tại của thế giới, nó tự thể hiện mình vừa là lời hứa vừa là mối đe dọa. Đôi khi chúng ta cảm nhận chúng ta như ở trong cái kén ấm áp, cảm thấy đây là nơi trú ẩn cuối cùng và sức mạnh của nó như một phán xét đe dọa cho sự hời hợt, tầm thường và tội lỗi của chúng ta. Đôi khi nó ban phước cho nỗi ám ảnh cuộc sống trần thế, với những thú vui trần thế, đôi khi nó làm chúng ta sợ hãi và tương đối hóa vừa thế giới vừa cuộc sống của chúng ta. Chúng ta có thể tự bảo vệ mình khỏi bằng cách bỏ qua hoặc phủ nhận; nhưng nó vẫn ở đó, luôn duy trì một căng thẳng mạnh mẽ bên trong chúng ta: chúng ta là những đứa con không thể cứu vãn của cả trời và đất; cả Chúa và thế gian đều muốn chúng ta chú ý.
Đó là cách thế giới phải như vậy. Chúa tạo ra chúng ta một cách cố định về mặt thể chất, xác thịt, chúng ta hướng về trái đất, và gần như mọi bản năng bên trong chúng ta đều hướng tới những thứ của trái đất này. Khi đó, chúng ta không nên mong chờ Chúa muốn chúng ta tránh xa trái đất này, phủ nhận vẻ đẹp đích thực của nó và cố gắng bước ra khỏi cơ thể, khỏi bản năng tự nhiên, khỏi thể chất của mình để chỉ hướng mắt vào những chuyện trên trời. Chúa không xây dựng thế giới này như một nơi thử thách, một nơi mà vâng lời và lòng đạo đức phải bị thử thách trước cám dỗ của thú vui trần gian, để xem chúng ta có xứng đáng lên thiên đàng hay không. Thế giới này là một bí ẩn riêng với ý nghĩa riêng của nó, một bí ẩn của Chúa ban. Thế giới này không chỉ đơn thuần là một sân khấu mà chúng ta, với tư cách là con người, đóng những vở kịch cứu rỗi cá nhân, rồi khép lại khi chúng ta rời đi. Nhưng thế giới này là nơi để tất cả chúng ta, con người, động vật, côn trùng, thực vật, nước, đá và đất cùng nhau tận hưởng trong một ngôi nhà.
Và đó là gốc rễ của một căng thẳng lớn bên trong chúng ta. Trừ khi chúng ta phủ nhận bản năng mạnh mẽ nhất của con người hoặc những cảm xúc tôn giáo mạnh mẽ nhất của mình, còn không, chúng ta sẽ thấy mình mãi mãi bị giằng xé giữa hai thế giới, với lòng trung thành dường như xung đột, bị kẹt giữa sự quyến rũ của thế giới này và sự quyến rũ của Chúa.
Tôi biết điều này đúng như thế nào với cuộc sống của chính tôi. Tôi sinh ra ở thế gian này với hai tình yêu không lay chuyển, cả cuộc đời và chức thánh của tôi bị giằng xé giữa hai tình yêu này. Tôi luôn yêu thế giới bên ngoài vì thế giới này tôn vinh cuộc sống và tôn vinh những điều kỳ diệu của cơ thể con người cũng như vẻ đẹp và sự khoái lạc mà năm giác quan mang lại cho chúng ta. Cùng với anh chị em lương dân của tôi, tôi cũng tôn vinh sự quyến rũ của tình dục, sự thoải mái của cộng đồng nhân loại, niềm vui của tinh thần hài hước và mỉa mai, những món quà hấp dẫn mà nghệ thuật và khoa học mang lại. Nhưng đồng thời, tôi luôn thấy mình ở trong một thực tế khác – thần thánh, đức tin, tôn giáo. Thực tế này luôn thu hút sự chú ý của tôi – và quan trọng hơn nữa, nó quyết định các lựa chọn quan trọng trong đời tôi.
Những lựa chọn chính trong cuộc sống đã là một căng thẳng lớn vì những lựa chọn này cố gắng trung thành với hai căn tính nguyên thủy trong tôi, người lương dân và người thiêng liêng. Tôi không thể phủ nhận thực tế, sự hấp dẫn và lòng tốt của cả hai. Chính vì lý do này mà tôi có thể sống như một người tận tụy, độc thân suốt đời, tận tụy với chức thánh, dù tôi yêu sâu sắc thế giới lương dân, ban phúc lành cho những thú vui của nó, ban phúc lành cho sự tốt lành của tình dục dù tôi đã từ bỏ nó. Đó cũng là lý do vì sao tôi liên tục xin lỗi Chúa cho những phản kháng của thế giới ngoại đạo. Tôi đã xé tan lòng trung thành.
Điều đó đúng như nó phải thế. Thế giới là để khiến chúng ta thổn thức đến nghẹt thở, cả khi chúng ta quỳ gối trước Đấng tạo ra hơi thở.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
