Lòng nhân ở thời A.I: lời chất vấn của Đức Lêô
cath.ch, I.Media, 2025-12-08
Một lần nữa, Đức Lêô quan tâm đến sự phát triển của trẻ em và thanh thiếu niên trong thế giới ngày càng bị Trí tuệ nhân tạo (AI) chi phối. Ngày 5 tháng 12 năm 2025, ngài tiếp đón các đại biểu tham dự Hội nghị về chủ đề này, ngài chào đón khoảng 70 học giả và chuyên gia từ các lĩnh vực tài chính, công nghiệp, giáo dục, họ tham dự Hội thảo do Quỹ Centesimus Annus Pro Pontifice – một tổ chức thúc đẩy học thuyết xã hội của Giáo hội và Liên minh Chiến lược các Trường Đại học Nghiên cứu Công giáo (SACRU) tổ chức.
Hội nghị này sẽ tác động như thế nào trên sự phát triển của trẻ em?
Đối diện với sự ra đời của trí tuệ nhân tạo, Đức Lêô kêu gọi suy ngẫm về câu hỏi “cơ bản”: “Làm người có ý nghĩa gì trong thời điểm lịch sử này? Vì việc nhận ra và bảo vệ những gì đặc trưng cho con người là điều thiết yếu để thiết lập một khuôn khổ phù hợp nhằm quản lý hậu quả của A.I.”.
Từ khi được bầu, Đức Lêô đã nhiều lần lên tiếng về chủ đề A.I. Ngài xin xem xét đặc biệt đến “sự tự do và đời sống nội tâm của trẻ em và thanh thiếu niên cũng như tác động có thể có của công nghệ trên sự phát triển trí tuệ và thần kinh của trẻ em.” Ngài cảnh báo khả năng tiếp cận “lượng dữ liệu khổng lồ không được nhầm với khả năng rút ra ý nghĩa và giá trị của nó”.
Dùng trí tuệ của chính mình
Để con người không trở thành “người tiêu thụ sản phẩm do công nghệ nhân tạo tạo ra”, Đức Lêô khuyên nên: “Dạy cho thanh thiếu niên dùng các công cụ này bằng chính trí tuệ của mình. Thúc đẩy khả năng suy ngẫm, lựa chọn tự do, yêu thương không điều kiện và xây dựng các mối quan hệ chân thực với người khác.”
Ngài lưu ý: “Niềm tin vào khả năng dẫn dắt vào sự phát triển của AI ngày nay bị xói mòn bởi ý tưởng tê liệt sự phát triển của nó sẽ đi theo một quỹ đạo tất yếu.” Không bó tay trước tình trạng bó buộc này, ngài kêu gọi hành động đồng bộ từ chính trị, các thể chế, doanh nghiệp, tài chính, giáo dục, truyền thông, công dân và các cộng đồng tôn giáo.
Nguy cơ bị thao túng
Trong bài phát biểu, ngài kêu gọi không để lĩnh vực công nghệ “tập trung trong tay một số ít người. Như chúng ta biết, nguồn lực được săn đón nhất trên thị trường hiện nay chính xác là trong lĩnh vực AI”.
Kể từ khi được bầu ngày 8 tháng 5, Đức Lêô đã nhiều lần phát biểu về AI và các công nghệ mới. Gần đây, trong bài phát biểu ngày 13 tháng 11, ngài kêu gọi bảo vệ trẻ em khỏi các các nguy cơ thuật toán “thao túng”. Ngày 10 tháng 11, trong một thông điệp gửi đến Hội nghị quốc tế được tổ chức tại Rôma, ngài bày tỏ lo ngại về “tiềm năng hủy diệt của công nghệ” nếu nó bị các hệ tư tưởng phản nhân loại tác động. Ngày 6 tháng 11, ngài kêu gọi sử dụng công nghệ cho công cuộc truyền giáo và phát triển toàn diện con người.
Giáo hoàng của cách mạng số?
Giữa tháng 9, ngài xin các thần học gia nghiên cứu về AI để “có câu trả lời sáng suốt cho các thách thức số”. Tháng 7, tại Hội nghị thượng đỉnh “AI vì điều tốt đẹp” ở Geneva, ngài kêu gọi “sự rõ ràng về mặt đạo đức” trong việc quản lý trí tuệ nhân tạo. Một tháng trước đó, ngài bày tỏ lo ngại về tác động của AI với trẻ em, trong một thông điệp được gởi đến Hội nghị của Vatican về chủ đề này.
Vài giờ sau khi Đức Lêô được bầu, ông Matteo Bruni, Giám đốc Văn phòng Báo chí Tòa thánh đã cảnh báo, tên của Tân Giáo hoàng đã được nhắc đến trong điều kiện làm việc “ở thời trí tuệ nhân tạo”. Hồng y Prévost đã chọn đi theo con đường của Đức Lêô XIII, tác giả Thông điệp xã hội đầu tiên Rerum novarum (1891), thông điệp làm rõ tư duy của Giáo hội về hậu quả của Cách mạng Công nghiệp.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đức Lêô tiếp Tổng thống Ukraine tại Dinh Castel Gandolfo
