Sáu tháng với Đức Lêô XIV: Một Giáo hội hiệp nhất và cởi mở, một dấu chỉ hòa bình
cath.ch, Jacques Berset, 2025-11-09
Ông Andrea Tornielli, Tổng biên tập Vatican Media viết: “Có một điểm chung xuyên suốt giáo huấn của tân Giáo hoàng, ngài đề xuất một mô hình cộng đồng Kitô giáo, nơi có sự hiệp thông, mang tính truyền giáo và vì thế có khả năng phục vụ tất cả mọi người, bắt đầu từ những người dễ bị tổn thương nhất, có một cam kết thúc đẩy đối thoại và hòa bình. Một Giáo Hội không dựa vào quyền lực, không lẫn lộn giữa sứ mệnh và tiếp thị tôn giáo, nhưng biết cách làm men vì Giáo Hội phản chiếu ánh sáng của một Đấng Khác.”
Andrea Tornielli, Giám đốc Biên tập Bộ Truyền thông Tòa thánh | © medol/Wikimedia/CC BY-SA 4.0
Sáu tháng đã trôi qua kể từ buổi chiều ngày 8 tháng 5, khi tân Giám mục Rôma, Giáo hoàng đầu tiên người Mỹ, Giáo hoàng Dòng Augustinô ra ban-công Đền thờ Thánh Phêrô. Một sợi chỉ chung xuyên suốt giáo huấn của ngài: một Giáo Hội hiệp nhất và hiệp thông, là men cho một thế giới hòa giải đối diện với chiến tranh, hận thù và bạo lực.
Chứng từ bác ái và cam kết cụ thể với những người dễ bị tổn thương nhất
Ông Andrea Tornielli xem lại một số giai đoạn của giáo huấn này, nhấn mạnh đến việc công bố những điều cốt yếu của đức tin, không bao giờ tách rời khỏi chứng từ bác ái, cam kết cụ thể với những người dễ bị tổn thương nhất và xây dựng một xã hội công bằng hơn.
Ngay từ những lời đầu tiên trong bài diễn văn nhậm chức ngay sau khi đắc cử: “Bình an cho tất cả anh chị em! (…) Đây là bình an của Chúa Kitô Phục sinh, một bình an không vũ khí và giải trừ vũ khí, khiêm nhường và bền bỉ. Một bình an đến từ Thiên Chúa, Đấng yêu thương tất cả chúng ta vô điều kiện. (…) Chúng ta phải cùng nhau tìm cách để thành một Giáo hội truyền giáo, một Giáo hội xây dựng các nhịp cầu, thúc đẩy đối thoại và luôn mở lòng chào đón người khác.”
Trong bài giảng thánh lễ khai mạc triều của ngài ngày 18 tháng 5 năm 2025, Đức Lêo tuyên bố: “Một Giáo hội hiệp nhất, một dấu chỉ của hiệp nhất và hiệp thông trở thành men cho một thế giới hòa giải. Trong thời đại chúng ta, chúng ta vẫn còn thấy quá nhiều bất hòa, quá nhiều vết thương do hận thù, bạo lực, định kiến, sợ hãi người khác gây ra, vì một mô hình kinh tế khai thác tài nguyên Trái đất và gạt những người nghèo nhất ra ngoài lề. Và chúng ta muốn ở trung tâm của khối bột này, một chút men của hiệp nhất, hiệp thông và huynh đệ.”
Trọng tâm của sứ mệnh: xóa mờ mình để Chúa Kitô ở lại
Một ngày sau khi được bầu làm Giáo hoàng, trong buổi lễ đầu tiên với các hồng y tại Nhà nguyện Sistine, Đức Lêô đã nhắc lại “cam kết vô điều kiện của bất cứ ai thi hành thừa tác vụ quyền bính trong Giáo hội: xóa mờ mình để Chúa Kitô ở lại, tự hạ mình xuống để Chúa được biết đến và tôn vinh (Ga 3:30), tận hiến đến cùng để không ai bỏ lỡ cơ hội được biết đến và yêu mến Ngài.”
Trong bài giảng ngày 18 tháng 5, Đức Lêô đã nói đến “tình yêu và sự hiệp nhất” như hai chiều kích mà Chúa Giêsu đã giao cho Thánh Phêrô, nhiệm vụ này chỉ có thể thực hiện được vì Thánh Phêrô “đã trải nghiệm trong chính cuộc đời mình tình yêu vô biên và vô điều kiện của Thiên Chúa, ngay cả trong những khoảnh khắc thất bại và chối bỏ.” Vì, như ngài đã nói với các bạn trẻ ở Tor Vergata tối 2 tháng 8, “ngay từ cội nguồn chúng ta, không phải là quyết định của chúng ta, nhưng một tình yêu đã muốn chúng ta. Tình yêu này đi trước chúng ta,”. Trong bài giáo lý của buổi tiếp kiến chung ngày thứ tư 20 tháng 8, khi nói về việc Giuđa nhận miếng bánh từ Chúa Giêsu trong Bữa Tiệc Ly: “Chúa Giêsu tiếp tục và đào sâu tình yêu của Ngài. (…) Vì Ngài biết tha thứ đích thực không chờ đợi ăn năn, nhưng được ban tặng trước, như món quà nhưng không, trước khi được đón nhận.” Không cần những thỏa hiệp thế gian hay các chiến lược tiếp thị.
Sứ mệnh của Giáo hội là làm chứng cho tình yêu này. Để làm được điều đó, ngày 7 tháng 6, Đức Lêô giải thích trong Đêm Vọng Lễ Hiện Xuống: “Không cần thiết phải có những người ủng hộ hùng mạnh, những thỏa hiệp thế gian, hay các chiến lược cảm xúc. Công cuộc truyền giáo là công trình của Thiên Chúa, và nếu đôi khi công cuộc này hoạt động qua chúng ta, thì đó là nhờ những mối dây liên kết mà nó tạo nên. Giáo Hội không cần phải trao đổi ân huệ với thế gian, cũng không cần những chiến lược tiếp thị lợi dụng cảm xúc hay tự quảng bá quá mức. Thực ra, công cuộc truyền giáo chính là Thiên Chúa hành động.”
Hiệp nhất trong đa dạng có nghĩa một hiệp nhất sống động, nền tảng của sứ mệnh. Đó là đức tin, như Đức Lêô đã nhấn mạnh trong ngày chúa nhật 5 tháng 10 năm 2025, trong dịp cử hành Năm Thánh của Thế Giới Truyền Giáo: “Đức tin không bị áp đặt bằng quyền lực hay bằng một cách thức phi thường. (…) Đó là ơn cứu độ được thực hiện khi chúng ta đích thân dấn thân và khi, với lòng trắc ẩn của Phúc Âm, chúng ta quan tâm đến nỗi đau khổ của tha nhân.”
Đó là đức tin không phán xét người khác, không làm chúng ta cảm thấy “hoàn hảo”, Đức Lêô đã giải thích trong Kinh Truyền Tin ngày chúa nhật 24 tháng 8, Chúa Giêsu đặt ra câu hỏi về ‘sự an toàn của các tín hữu’: “Tuyên xưng đức tin bằng lời nói, ngồi cùng bàn với Chúa khi ngài cử hành Bí tích Thánh Thể, hay thông thạo giáo lý Kitô giáo là chưa đủ. Đức tin chân chính bao trùm toàn bộ cuộc sống, khi nó trở thành tiêu chuẩn cho những lựa chọn của chúng ta, khi nó làm cho chúng ta trở thành người dấn thân cho điều thiện và chấp nhận rủi ro trong tình yêu, giống như Chúa Giêsu đã làm.”
Tuyên truyền lừa đảo về tái vũ trang
Sau lời chào đầu tiên ngày ngài được bầu làm Giáo hoàng, Đức Lêô XIV đã nhiều lần nói đến hòa bình. Ngày 30 tháng 5, ngài tuyên bố với các thành viên của Hiệp hội Đấu trường Hòa bình, Arena della Thông điệp Hòa bình dưới thế, mời gọi họ làm chứng cụ thể cho hòa bình: “Bất bạo động, như một phương pháp và một phong cách, phải là đặc trưng cho các quyết định, mối quan hệ và hành động của chúng ta.”
Đức Lêô cũng đã nhiều lần lên tiếng phản đối việc tái vũ trang, ngày lặp lại vào cuối buổi tiếp kiến ngày 18 tháng 6: “Chúng ta không được quen với chiến tranh! Trái lại, chúng ta phải từ chối cám dỗ trang bị vũ khí mạnh mẽ và tinh vi.” Ngày 26 tháng 6, khi tiếp các thành viên tham dự Hội nghị các Hội Hỗ trợ cho các Giáo hội Đông phương, Đức Lêo tuyên bố: “Sau nhiều thế kỷ lịch sử, làm sao chúng ta có thể tin các hành động hiếu chiến mang lại hòa bình mà không chống lại những người thực hiện chúng? (…) Làm sao chúng ta có thể tiếp tục phản bội khát vọng hòa bình của người dân bằng những lời tuyên truyền dối trá về việc tái vũ trang, với ảo tưởng hão huyền rằng quyền lực tối cao sẽ giải quyết vấn đề, nuôi dưỡng hận thù và trả thù? Chúng ta ngày càng nhận thức số tiền đang chảy vào túi những kẻ buôn bán cái chết, những kẻ có thể dùng để xây dựng bệnh viện và trường học; nhưng thay vào đó, những thứ đã tồn tại lại đang bị phá hủy!”
Lời mời gọi của Chúa Giêsu là giải trừ vũ khí, nhưng trên hết là giải trừ trái tim. Việc giải trừ vũ khí này liên quan đến các nhà lãnh đạo quốc gia, để họ không biến “của cải chống lại nhân loại, biến của cải thành vũ khí hủy diệt dân tộc và thành những tập đoàn độc quyền làm nhục người lao động” (bài giảng ngày chúa nhật 21 tháng 9 tại giáo xứ Thánh Anna ở Vatican), và mỗi chúng ta, theo lời mời gọi của Chúa Giêsu là giải trừ vũ khí của bàn tay, nhưng trên hết là trái tim.
Vào cuối buổi canh thức cầu nguyện cho hòa bình ngày thứ bảy 11 tháng 10 năm 2025, Đức Lêô tuyên bố: “Hãy cất gươm đi” là thông điệp ngài gởi đến những người quyền lực của thế giới này, đến những người định đoạt vận mệnh của các quốc gia: hãy can đảm giải trừ vũ khí! Và đồng thời, thông điệp này cũng được gởi đến mỗi chúng ta, để chúng ta ngày càng nhận thức rõ hơn rằng chúng ta không thể giết người nhân danh bất kỳ ý tưởng, đức tin hay chính sách nào. Trước hết và trên hết, trái tim phải được giải trừ vũ khí, vì nếu không có hòa bình trong tâm hồn chúng ta, chúng ta sẽ không thể mang lại hòa bình cho thế giới.”
Tình yêu cho người nghèo
Trong Tông huấn đầu tiên ngày 9 tháng 10, Đức Lêo giải thích: “Khi chúng ta giúp đỡ những người đau khổ, chúng ta không ở trong lãnh vực bác ái, mà ở trong lãnh vực Mạc Khải: việc tiếp xúc với những người không có quyền lực, không có địa vị là một cách cơ bản để chúng ta gặp Chúa. Tình yêu người nghèo không phải là một lựa chọn, nhưng là tiêu chuẩn của sự thờ phượng đích thực.”
Trong cuộc gặp với các Sứ thần Tòa thánh ngày 10 tháng 6 năm 2025, Đức Lêo đã nói với họ: “Tôi trông cậy vào anh em để đảm bảo tại các quốc gia nơi anh em sinh sống, mọi người đều biết Giáo hội luôn sẵn sàng làm bất cứ điều gì vì tình yêu, Giáo hội luôn đứng về phía những người bé mọn nhất, những người nghèo nhất.”
Ngày 13 tháng 7, từ Castel Gandolfo, Đức Lêô kêu gọi giáo dân noi gương Người Samaritanô nhân hậu, đừng “nhắm mắt làm ngơ nhưng hãy để trái tim chúng ta bị đâm thấu bởi tất cả những người đang chìm đắm trong tội ác, đau khổ và nghèo đói, bởi rất nhiều người bị lột trần, bị cướp bóc và bóc lột, nạn nhân của các hệ thống chính trị áp bức, của một nền kinh tế đẩy họ vào cảnh nghèo đói, của một cuộc chiến tranh giết chết ước mơ và cuộc sống của họ”.
Trong Năm Thánh dành cho những người cổ động và bảo vệ công lý ngày 20 tháng 9, ngài kêu gọi mọi người đừng nhắm mắt làm ngơ trước thực tế của nhiều quốc gia và dân tộc đang đói khát công lý, vì điều kiện sống của họ quá bất công và vô nhân đạo đến mức không thể chấp nhận được, ngài nhắc lại, nơi nào không có công lý, nơi đó không có cộng hòa. Phát biểu trước các phong trào quần chúng ngày 23 tháng 10 năm 2025, ngài nhắc lại: “Sự loại trừ là bộ mặt mới của bất công xã hội. Khoảng cách giữa một ‘thiểu số nhỏ’ – 1% dân số – và đại đa số đã nới rộng đáng kể. Là Giám mục Peru, tôi hạnh phúc khi được chứng kiến một Giáo hội đồng hành cùng mọi người trong đau khổ và niềm vui, trong đấu tranh và hy vọng của họ.”
Anh chị em di cư của chúng ta
Trong bài giảng Năm Thánh Thế giới dành cho các Nhà Truyền giáo và Di dân ngày chúa nhật 5 tháng 10, Đức Lêô XIV lên tiếng: “Chúng ta không được đối xử lạnh lùng thờ ơ hay phân biệt đối xử với anh chị em di cư của chúng ta!”. Trong bài phát biểu trước các phong trào quần chúng ngày 23 tháng 10, ngài nói đến chủ đề an ninh: “Với việc lạm dụng những người di cư dễ bị tổn thương, chúng ta không thực thi chính đáng chủ quyền quốc gia, nhưng chúng ta chứng kiến tội ác nghiêm trọng do Nhà nước gây ra hoặc dung túng. Những biện pháp ngày càng vô nhân đạo – thậm chí được ca ngợi về mặt chính trị – đang được thực hiện để đối xử với những ‘người không mong muốn’ này như thể họ là rác chứ không phải là con người.”
Kitô giáo hướng đến Thiên Chúa của tình yêu, Đấng làm cho tất cả chúng ta trở thành anh chị em với nhau và yêu cầu chúng ta sống như vậy.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Vatican làm rõ các tước hiệu của Đức Mẹ
Sáu tháng với Đức Lêô XIV: Một Giáo hội hiệp nhất và cởi mở, một dấu chỉ hòa bình
“Sự thánh thiện là cuộc chiến tâm linh không ngừng nghỉ”, Bénédicte de Saint-Germain
Tuổi tác, hoàn cảnh, sứ mệnh, ơn gọi: các linh mục của chúng ta là ai?
