Tìm hiểu ngoại giao của Đức Lêô
la-croix.com, Mikael Corre, Đặc phái viên thường trực tại Rôma, 2025-10-14
Ngày thứ ba 14 tháng 10, Đức Lêô XIV gặp Tổng thống Ý Sergio Mattarella (phải) trong chuyến thăm chính thức tới Điện Quirinal, Rôma. SIMONE RISOLUTI / AFP
Năm tháng sau khi được bầu làm Giáo hoàng, Đức Lêô đang dựa vào chính sách ngoại giao cân bằng và ủy quyền. Rõ ràng Phủ Quốc vụ khanh Tòa thánh đã lấy lại quyền kiểm soát, Đức Lêô không cần phải trực tiếp gởi thông điệp.
Một khởi đầu tuần lễ rất ngoại giao của Đức Lêô. Ngày thứ hai 13 tháng 10, ngài lần lượt tiếp Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva và Tổng thống Chi-lê Gabriel Boric. Ngày thứ ba 14 tháng 10, ngài đến Điện Quirinal để gặp Tổng thống Ý Sergio Mattarella – một chuyến đi đã trở thành truyền thống kể từ thời Đức Gioan Phaolô II, nhưng vẫn mang tính biểu tượng: Cho đến năm 1870, Điện Quirinal là nơi ở của các giáo hoàng trước khi trở thành nơi ở của các Tổng thống Ý. Cuối ngày, Đức Lêô tiếp Quốc vương Jordan Abdullah II, vừa trở về từ Hội nghị thượng đỉnh hòa bình Sharm El-Sheikh, do Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah al-Sisi đồng chủ trì.
Mùa hè năm nay, trong cuộc phỏng vấn với trang truyền thông Mỹ Crux, Đức Lêô cho biết ngài đang học hỏi các kỹ năng ngoại giao: “Điều hoàn toàn mới mẻ với tôi là trở thành nhà lãnh đạo thế giới.” Kể từ đó, một hướng đi đã được thiết lập: một ngoại giao mang tính thể chế hơn, liên tục hơn và được Phủ Quốc vụ khanh điều hành. Phủ có trách nhiệm quan hệ đối ngoại của Tòa thánh.”
Một nhà ngoại giao Châu Âu nhận định: “Dưới thời Đức Phanxicô, Giáo hoàng can thiệp trực tiếp hơn. Dưới thời Đức Lêo, các quyết định được thông qua Giáo triều nhiều hơn, với phong cách gián tiếp và hành chính hơn.” Đức Lêô trực tiếp xin Hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin tiếp tục giữ chức vụ Quốc vụ khanh và Tổng Giám mục Paul Richard Gallagher tiếp tục phụ trách quan hệ với các quốc gia. Ngài nhắc nhở: “Giáo hoàng đến rồi đi, Giáo triều ở lại”.
Thời gian cho những cuộc tiếp sức
Tuy ủy quyền nhưng không loại khả năng ngài can thiệp. Điều đáng chú ý là một trong những thông điệp rõ ràng nhất của ngài trong những tuần gần đây là bảo vệ Hồng y Pietro Parolin, người đứng thứ hai của ngài. Đối diện với sự tức giận của Israel, ngày 7 tháng 10, Đức Lêô đã ủng hộ các bình luận của Hồng y Parolin, ngài nói về cuộc tàn sát ở Gaza: “Hồng y Parolin đã bày tỏ quan điểm của Tòa thánh rất tốt.” Ở đây một lần nữa, không có gì là đơn phương: tại Vatican, phản ứng của Israel bị cho là “quá mức”. Một nguồn tin cho biết: “Bất kỳ bình luận hay chỉ trích nào cũng nhanh chóng bị cho là bài Do Thái, thật khó tin khi cho vụ đánh bom vào giáo xứ Gaza ngày 17 tháng 7 là một sai lầm.”
Đầu tháng 10, lần đầu tiên Đức Lêô đề cập đến chính sách của Mỹ, ngài lưu ý đến những mâu thuẫn trong giới ủng hộ sự sống: bảo vệ sự sống cũng đồng nghĩa với việc bác bỏ án tử hình và cách đối xử vô nhân đạo với người di cư. Một tuần sau, trước những tranh cãi nổ ra ở Washington, ngài chọn cách im lặng, trước khi bày tỏ sự ủng hộ Giám mục Mark Seitz của El Paso, Giám mục đến chuyển thư cho người di cư đang hoảng loạn. Đức Lêô xin các giám mục Mỹ lên tiếng cho Tòa Thánh, đã đến lúc Vatican cần được tiếp sức.
Không gây quá nhiều khó chịu
Ngài tiếp tục đưa ra lời kêu gọi tương tự, nhưng ở các diễn đàn khác. Ngày thứ hai, Vatican nêu rõ, cuộc chiến chống đói nghèo, di cư và các vấn đề đạo đức nằm trong chương trình nghị sự của cuộc phỏng vấn với Tổng thống Chi-lê Gabriel Boric. Trên trang Twitter, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã ca ngợi tự sắc Dilexi te của Đức Lêô, kêu gọi cam kết với những người nghèo nhất và người di cư.
Trước Tổng thống Ý, Đức Lêo đã khẳng định lập trường thận trọng của ngài, ngài kêu gọi tiếp tục bảo vệ sự sống “trong mọi giai đoạn, từ khi thụ thai đến khi già và cho đến lúc chết. Tôi hy vọng sự nhạy cảm (bảo vệ sự sống) sẽ tiếp tục phát triển, cùng với dịch vụ chăm sóc y tế và thuốc men, tùy theo nhu cầu của mỗi người.”
Một thông điệp kín đáo nhưng chính xác, phản ánh một số cuộc tranh luận nhạy cảm ở Ý: phá thai, chấm dứt sự sống – nhìn chung Tòa Thánh và chính phủ của Thủ tướng Meloni có cùng quan điểm về các vấn đề này – và cả tranh cãi về việc điều chỉnh giá cả và phân phối các loại thuốc thiết yếu, mà chính phủ thường bị chỉ trích. Theo báo cáo của Hạ viện ngày 8 tháng 10, năm 2023 gần sáu triệu người Ý không được chăm sóc y tế vì lý do kinh tế.
Tự sắc Dilexit Te, Ta đã yêu con là điều cần thiết cho người Công giáo
Cuối cùng Đức Lêô không thay đổi bất kỳ vấn đề nào. Tại Trung Đông, Tòa Thánh vẫn ủng hộ giải pháp hai nhà nước, đồng thời cố gắng giữ các kênh liên lạc mở với cả Chính quyền Palestine và Israel. Về kế hoạch của Tổng thống Trump, mặc dù có những hạn chế, nhưng vẫn có giá trị. Về vấn đề Ukraine, đường lối vẫn là nhân đạo: trao đổi tù nhân và trẻ em do Hồng y Matteo Zuppi dẫn đầu, và đối thoại với Nga vẫn được duy trì dù Matxcơva liên tục lỏng lẻo. Một nguồn tin ngoại giao lưu ý, thay đổi đáng chú ý duy nhất về vấn đề này: Đức Lêô mong muốn một ngày nào đó ngài đến thăm Kyiv, như Đức Phanxicô đã mong muốn, nhưng không giống Đức Phanxicô, Đức Lêô không đặt điều kiện cho chuyến đi giả định này là phải dừng chân tại Matxcơva… Vì thế, việc này có thể cân nhắc…”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Tự do tôn giáo bị vi phạm nặng trên toàn thế giới
Đức Lêô XIV phê phán sự lạc quan hão huyền
Dòng người hành hương đổ về mộ của “Đức Phanxicô” sáu tháng sau khi ngài qua đời
Tìm hiểu ngoại giao của Đức Lêô
Giới trẻ thế giới, những người xây dựng đối thoại và hòa bình
