vaticannews.va, Salvatore Cernuzio, Vatican, 2025-10-17
Đức Lêô XIV tiếp người Roms, Sinti và Caminanti về Rôma dự Năm Thánh tại Hội trường Phaolô VI. Âm nhạc, ca hát, khiêu vũ, đọc diễn văn, chứng từ trước Giáo hoàng, ngài khuyến khích họ trở thành “nhân vật chính của sự thay đổi mang tính thời đại đang diễn ra, để vẻ đẹp văn hóa của họ được biết đến, chia sẻ đức tin, cầu nguyện và hoa quả của lao động chân chính” Ngài ứng khẩu trả lời một số câu hỏi và khuyến khích họ trở thành “người cổ động cho hòa bình, vì đó không phải là mơ ước, nhưng là điều có thể.”
Phẩm giá và ngờ vực, nét đẹp và sợ hãi, gạt ra bên lề và hội nhập văn hóa. Đức tin, cầu nguyện, lao động, đồng hành, giáo dục, đào tạo. Và cả hòa bình, điều “có thể, không phải là mơ ước,” các từ ngữ chính trong bài diễn văn của Đức Lêo gởi người Roms, Sinti và Caminanti tham dự Năm Thánh. Nhiều và đa dạng, cũng đa dạng như các nhân vật đến nghe ngài tại Hội trường Phaolô VI với váy thêu gypsy, áo ren, khăn chấm bi, mũ hoa, mũ rộng vành. Sáng nay, họ đến từ nhiều nơi khác nhau của Châu Âu, có những nơi rất xa để mừng sự kiện Năm Thánh với chủ đề mang tính biểu tượng “Hy vọng là luân chuyển”. Một dấu hiệu cho thấy Giáo hội quan tâm đến một số người bị gạt ra ngoài lề xã hội, và đôi khi họ còn tự mình ở ngoài lề Giáo hội.
Đức Lêô trích dẫn lời của các vị tiền nhiệm đã yêu cầu các thể chế, xã hội và Giáo hội đón nhận họ, đồng thời ngài kêu gọi các cộng đồng này hãy là những người tiên phong cho sự thay đổi: “Anh chị em hãy là người tiên phong cho sự thay đổi mang tính thời đại đang diễn ra, đồng hành với những người thiện tâm khác ở những nơi anh chị đặt chân đến, vượt qua sự ngờ vực lẫn nhau, lan tỏa vẻ đẹp văn hóa, chia sẻ đức tin, lời cầu nguyện và hoa quả lao động chân chính của anh chị em.”
Đức Lêô trong buổi tiếp kiến người Roms, Sinti và Caminanti về dự Năm Thánh ở Rôma (@VATICAN MEDIA)
Âm nhạc, khiêu vũ, chứng từ và cầu nguyện
Buổi sáng trước khi Đức Lêô đến là buổi văn nghệ với âm nhạc Balkan và nhạc jazz manouche. Tiếng vĩ cầm, guitar, clarinet, kèn trumpet, tiếng trống vang vọng khắp vòm Hội trường Nervi. Các bài viết của người Roms, cả xưa lẫn nay được đọc lên. Một đoạn văn xúc động nhắc đến thảm kịch diệt chủng người Roms tại trại Auschwitz, một người sống sót viết: “Họ có thể giết chúng tôi, nhưng như những bông hoa, chúng tôi luôn nở lại,” tiếng vỗ tay vang lên khắp hội trường. Hồng y Fabio Baggio, Thứ trưởng bộ Phát triển Nhân bản Toàn diện (Bộ cổ động và tổ chức sự kiện Năm Thánh) kêu gọi một phút mặc niệm và suy ngẫm, xin mọi người đọc Kinh Lạy Cha bằng ngôn ngữ của mình. Các đoạn Phúc Âm được đọc lên, âm nhạc và khiêu vũ tiếp tục chương trình với các nhóm trẻ em và thanh thiếu niên.
“O Del si tumentsa! Chúa ở cùng anh chị em”
Giữa tiếng nhạc, Đức Lêô XIV bước vào, ngài chào giáo dân bằng tiếng Romani: “O Del si tumentsa! Chúa ở cùng anh chị em!”
Ngài lên tiếng: “Đức tin mạnh mẽ của anh chị em, niềm hy vọng không lay chuyển của anh chị em nơi Thiên Chúa, niềm tin vững chắc của anh chị em không khuất phục trước những khó khăn của cuộc sống thường bị gạt ra bên lề xã hội. Nguyện xin bình an của Chúa Kitô ở trong lòng anh chị em, nguyện xin bình an ở trong lòng những người làm công tác mục vụ đang hiện diện ở đây và không ngừng đồng hành cùng anh chị em.”
Đức Lêô XVI đội vương miện cho tượng Đức Mẹ Maria “Nữ Vương của của người Roms, Sinti và Caminanti” (@Vatican Media)
Cuộc gặp lịch sử đầu tiên tại Pomezia với Đức Phaolô VI
Đức Lêô XIV nhắc lại sự trùng hợp của việc cử hành Năm Thánh với kỷ niệm 60 năm cuộc gặp lịch sử đầu tiên của Đức Phaolô VI tại Pomezia với người Roms và Sinti. Đó là ngày 26 tháng 9 năm 1965 và “nhân chứng” của sự kiện này là tượng Đức Mẹ được trưng bày tại Vatican.
Bức tượng, được nhà điêu khắc Fabio Pancheri tặng cho người Sinti và Roma ở Trentino năm 1961, đã được họ mang theo trong nhiều chuyến hành hương kính Đức Mẹ và sau đó được đưa về Rôma để toàn thế giới tôn kính. Tại Pomezia, Giám mục Montini, Giáo hoàng Phaolô VI tương lai đã trao vương miện “Đức Mẹ, Nữ vương của người Roms, Sinti và Caminanti”. Đức Lêô nhấn mạnh: “Kể từ đó, các cuộc gặp của Giáo hoàng và các cộng đồng này ngày càng thường xuyên hơn, dấu hiệu của đối thoại nồng nhiệt và chăm sóc mục vụ đặc biệt dành cho anh chị em, những người thân yêu trong đoàn dân lữ hành của Thiên Chúa.
Thiên Chúa yêu thương và chúc lành cho anh chị em, và Giáo hội yêu thương và chúc lành cho anh chị em. Anh chị em là chứng nhân sống động cho trọng tâm của ba điều này: chỉ tin tưởng vào Thiên Chúa, không bám víu vào bất kỳ của cải trần gian nào, và thể hiện đức tin mẫu mực trong lời nói và hành động.”
Đức Lêô hôn thánh giá của một trong những người tham dự trao tặng ngài (@Vatican Media)
Các mô hình phát triển
Bất công và không bền vững
Đức Lêô nhấn mạnh: “Bản chất của Giáo hội là liên đới với người nghèo, người bị loại trừ, người bị gạt ra bên lề, những người bị cho là cặn bã của xã hội. Đó là lý do vì sao cái gọi là xã hội ‘tiến bộ’ đã liên tục từ chối anh chị em, luôn gạt anh chị em ra bên lề: những vùng ngoại vi của thành phố, ngoại vi của quyền lực, ngoại vi của giáo dục và văn hóa. Nhưng trong gần một ngàn năm qua, anh chị em là những người hành hương du mục đã xây dựng các mô hình phát triển.”
Ngài nhấn mạnh: “Chính mô hình xã hội đã gạt anh chị em ra bên lề, làm anh chị em phải lang thang, không được tiếp nhận, không có hòa bình – đầu tiên là trong các đoàn lữ hành, sau đó là trong các trại tị nạn nằm ở ngoại vi thành phố, những nơi nhiều khi anh chị em sống không có điện nước – đó chính là những điều đã tạo ra bất công xã hội lớn nhất trên toàn cầu trong thế kỷ qua: bất bình đẳng kinh tế to lớn giữa các cá nhân và các dân tộc, khủng hoảng tài chính chưa từng có, từ đó thảm họa môi trường, chiến tranh đã xảy ra.”
Một điểm tham chiếu ở Phương Tây
Nhưng Giáo hội lại đưa ra một thông điệp ngược dòng: “Chính những giá trị mà người nghèo trân trọng và tự hào gìn giữ chính là những giá trị mà tất cả chúng ta phải hướng đến để thay đổi hướng đi.”
Sự hiện diện của Giáo hội ở vùng ngoại vi Phương Tây thực sự là một dấu chỉ cho thấy việc xóa bỏ nhiều cấu trúc tội lỗi, vì lợi ích và sự tiến bộ của nhân loại, hướng tới sự chung sống hòa bình và công bằng hơn, hòa hợp với Thiên Chúa, với tạo vật và với tha nhân.
Một khoảnh khắc từ khán giả (@VATICAN MEDIA)
Lời mời gọi của Đức Bênêđictô XIV và Đức Phanxicô
Trong bài phát biểu, Đức Lêô trích dẫn lời của Đức Bênêđictô XVI, ngài mời gọi chúng ta giải thoát bản thân “khỏi mọi cám dỗ chiếm hữu, khỏi mọi ràng buộc bất công với vật chất, sống cuộc sống du mục trong Chúa Thánh Thần, nghèo khó trong tinh thần, và vì thế chúng ta được chúc phúc.” Đức Phanxicô khuyên chúng ta có một “trái tim rộng mở và không oán giận”, và cũng để tiến lên với phẩm giá: phẩm giá của gia đình, phẩm giá của công việc, phẩm giá của việc kiếm ăn hằng ngày và phẩm giá của lời cầu nguyện.
Xin cho phẩm giá của công việc và của lời cầu nguyện là sức mạnh để anh chị em phá vỡ các bức tường ngờ vực và sợ hãi.
Chăm sóc mục vụ đầy đủ
Trước khi kết thúc, Đức Lêô mời gọi các nhân viên mục vụ của cộng đồng Roms, Sinti và Caminanti theo đuổi các mục tiêu đã được Đại hội Thế giới lần thứ năm về Chăm sóc Mục vụ cho người Du mục đề ra: giáo dục và đào tạo chuyên môn, quan tâm đến gia đình và cộng đồng, hội nhập văn hóa phụng vụ và giáo lý (bao gồm cả vấn đề ngôn ngữ) và đối thoại đại kết và liên tôn. Sau đó, Đức Lêô nói lên hy vọng mỗi giáo phận sẽ phát triển “chăm sóc mục vụ đầy đủ cho sự phát triển con người toàn diện thực sự” của các cộng đồng Roms, Sinti và Caminanti.
Đức Lêô ôm một em bé vừa hỏi ngài một câu hỏi trước đó (@Vatican Media)
Đối thoại ngẫu hứng
Giữa những tràng pháo tay và tiếng hô vang, bốn người tham dự, trong đó có hai trẻ em đặt câu hỏi cho Đức Lêo, và ngài đã trả lời ngay lập tức. Câu hỏi đầu tiên là về tình bạn với Chúa Giêsu, theo ngài, tình bạn này là một mối dây liên kết nảy sinh từ cầu nguyện, Lời Chúa, các bí tích và đời sống Giáo hội, dẫn đến sự thấu hiểu: “Chúng ta không thể làm bạn với người mà chúng ta không quen biết; làm bạn nghĩa là cố gắng tìm hiểu người khác.”
Câu hỏi kế tiếp là về chiến tranh, một chủ đề quan trọng với tất cả mọi người, cả trẻ em và người lớn vì tất cả chúng ta đều muốn sống trong một thế giới không có chiến tranh. Ngài nói: “Chúng ta phải luôn nỗ lực để là người thúc đẩy hòa bình, người xây dựng cầu nối, với niềm tin vững chắc hòa bình là điều có thể, chứ không chỉ là giấc mơ, chúng ta có thể sống trong hòa bình. Để làm được điều này, để thay đổi thế giới, chúng ta phải bắt đầu từ chính mình: với bạn bè, với bạn cùng lớp, trong gia đình, giữa các gia đình với nhau. Điều rất quan trọng là chúng ta luôn tìm khả năng đối thoại, tôn trọng lẫn nhau và thúc đẩy các giá trị giúp chúng ta xây dựng một thế giới hòa bình.”
Tôi tin điều này là có thể, tôi hy vọng một ngày nào đó tất cả chúng ta sẽ tìm thấy và nhìn thấy một thế giới nơi hòa bình ngự trị và tất cả chúng ta có thể sống trong hòa bình.
Nói không với định kiến và phân biệt đối xử
Sau đó Đức Lêô thúc giục chúng ta vượt qua định kiến, chỉ trích và phân biệt đối xử với những người “khác biệt”. Và chúng ta nên noi gương các em bé trong việc này: “Khi trẻ em nhìn thấy một đứa trẻ khác, chúng muốn chơi, chúng muốn kết bạn. Chúng không lo lắng về khác biệt, chúng nói: chúng ta có thể chơi với nhau, chúng ta có thể sống với nhau trong hòa bình… Chúng ta, những người lớn, là những người sẽ nói: ‘Nhưng anh ấy thế này, cô ấy thế kia, văn hóa này, quốc gia này, tôn giáo này là những điều khác biệt,’ và chúng ta bắt đầu tạo ra một phân biệt nào đó, một phán đoán nào đó. Chúng ta phải ‘gạt bỏ những phân biệt đối xử với những người khác biệt và bắt đầu bằng sự tôn trọng tất cả mọi người.”
Mỗi con người đều được sinh ra theo hình ảnh của Thiên Chúa. Người đó nghèo, người đó giàu có, người đó có tài sản, nhưng tất cả chúng ta đều là anh chị em. Vì thế chúng ta tôn trọng tình anh em này, và chúng ta sẽ thấy thế giới thay đổi.
Âm nhạc và khiêu vũ (@Vatican Media)
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
1,4 tỷ người công giáo trên thế giới, nhưng số lượng linh mục lại có ít
“Quyền lực thuộc về nhân dân”: Người Mỹ xuống đường phản đối “Vua Trump”
