Trong vở kịch “Mọi con chó đều màu hồng” (All Dogs Are Pink) đang được trình diễn tại Paris, đạo diễn kiêm diễn viên Cédric Ingard đối diện với căn bệnh thoái hóa thần kinh của mẹ. Ông gởi đến chúng ta lời kêu gọi giải thoát: “Xin quý vị đừng sợ!”
lavie.fr, Véronique Durand, 2025-09-21
Trong vở kịch, Cédric Ingard thủ vai người con đấu tranh với căn bệnh của mẹ do Sylvie Fiora diễn. Hình ảnh La Vie
Xung quanh căn bệnh Alzheimer, và Ngày Thế giới bệnh Alzheimer 21 tháng 9 hàng năm, nhiều người lên tiếng để mang lại an ủi cho các gia đình bị ảnh hưởng.
Có những thực tế mới phải đối diện khi mọi quy chiếu đều mất vì căn bệnh tiến triển. Có những cái nhìn của người khác và địa vị xã hội phải duy trì khi mọi thứ sụp đổ. Có những cuộc đối đầu không thể tránh khỏi với người đang đi vào một thế giới xa lạ và đáng sợ.
Và rồi một ngày, sự ra đi đến một bến bờ khác ập đến, đôi khi để lại những tiếc nuối cay đắng. Đó chính là điều mà Cédric Ingard, tác giả kiêm diễn viên của vở kịch Tất cả các con chó đều màu hồng muốn chia sẻ.
Trong vở kịch, Cédric đóng vai José, người suy sụp vì căn bệnh của bà Suzie, mẹ của anh.
Tôi đang dọn dẹp nhà cửa và tôi bị cuốn vào các kỷ niệm của mẹ tôi. Mẹ là người hay can thiệp, bà được ban cho khả năng thuyết phục tuyệt vời. Mối quan hệ của chúng tôi rất phức tạp nhất là khi tôi ở địa vị người chăm sóc.
Vào giai đoạn này trong cuộc đời, tôi bối rối, tôi đã thất bại trong hôn nhân, mọi thứ không như ý tôi muốn. Tôi muốn biết mẹ tôi có thương tôi không, vì sao bà yêu tôi ít hơn anh tôi. Tôi muốn mẹ tôi trả lời câu hỏi cốt yếu này: “Mẹ có thương đứa trẻ ngày xưa là tôi không?” Nhưng bà không trả lời; bà dành thời gian để không trả lời.
Ông đề cập đến một chủ đề mà xã hội chúng ta đang lo sợ: bệnh Alzheimer. Vì sao ông mạo hiểm như vậy?
Tôi là diễn viên, tôi có điều muốn nói. Căn bệnh này liên quan đến tất cả chúng ta. Tôi cần kể câu chuyện này.
Vở kịch này nói về tình thương và hy vọng; nó làm cho bạn buông bỏ, muốn cho người khác một cơ hội, và muốn khán giả hiểu khi chứng kiến người thân yêu bị bệnh, chúng ta không bao giờ hình dung được những khó khăn của họ. Chính điều này làm cho chúng ta hiểu lầm nhau.
Các diễn viên của vở kịch
NICOLAS FRIESS / HANS LUCAS / LA VIE
Ngay từ buổi biểu diễn đầu tiên ở Colombes ngày 8 tháng 3 năm 2025, chúng tôi đã thấy vở kịch rất xúc động, tiếng cười vang khắp khán phòng đã khơi dậy vô vàn cảm xúc tích cực. Trong vở diễn, mỗi người khi nghĩ lại những gì mình đã trải qua hoặc đang trải qua đều có thể tự nhủ: “Tôi không phải là người duy nhất có những suy nghĩ hay phản ứng như vậy.” Họ ra về với cảm giác được giải thoát.
Vở kịch mang tính chính trị, vì mỗi màn đều mang tính chính trị, nhưng tôi đặt mình vào địa hạt thơ ca và tình yêu trước hết.
Đây là vở kịch mang lại điều tốt đẹp. Đây có phải là ý định của ông không?
Căn bệnh này ảnh hưởng đến tất cả chúng ta; nó làm chúng ta sợ hãi, vì thế chúng ta thường tránh né. Ở đây tôi đề cập đến những điều không nói ra, câu hỏi về anh chị em ruột, vợ chồng, cha mẹ, và thái độ của Suzie – người mẹ và người vợ.
Tất cả các chủ đề này đều bị kìm nén trong xã hội. Tôi nghĩ những cảm xúc bị kìm nén chính là nguồn gốc của bệnh. Ý tưởng của tôi là mở rộng vấn đề, đó là mục tiêu của vở diễn.
Trong năm qua tôi gặp một số đạo diễn tài năng ở Paris, tất cả đều nói với tôi: “Vở kịch của anh rất hay, nhưng tôi muốn nó hài hước hơn.” Tôi đã trả lời: “Nó hài hước rồi.”
Diễn viên Sylvie Fiora / NICOLAS FRIESS / HANS LUCAS – LA VIE
Bruno Banon đến với góc nhìn, sự chính xác, tính nhân văn của ông, để văn bản trở nên nhẹ nhàng. Sylvie Fiora (vai Suzie trong vở kịch) mang đến nguồn năng lượng đáng kinh ngạc và góc nhìn nhân văn cho màn trình diễn của cô. Nhờ cô mà vở kịch này ra đời, vì rất ít diễn viên có đủ tài năng để diễn vai này.
Vở kịch có được cảm hứng từ một câu chuyện cá nhân không?
Tôi dựng vở kịch này dựa trên kinh nghiệm của tôi năm tôi 24 tuổi, một kinh nghiệm tôi không bao giờ quên. Tôi làm việc ở viện dưỡng lão để có tiền trả học phí, trong ba tháng, tôi liên lạc với một phụ nữ bị bệnh Alzheimer, bà cứ nói với tôi: “Anh đẹp trai quá. Anh là ai? Anh có con không? Quan trọng là phải có con.”
Ban đầu, tôi muốn trả lời, tôi muốn giải thích cho bà, tôi muốn lặp lại lời giải thích, nhưng chỉ ba giây sau, bà lặp lại câu hỏi tương tự.
Đứng trước tình trạng này, chúng ta hoàn toàn bất lực. Khi chúng ta hiểu ra cha mẹ mình không còn nhận ra mình, chúng ta hoàn toàn mất phương hướng, chúng ta hiểu mối dây liên hệ của chúng ta trong đời sống đã không còn, nên phải thực tế với tình trạng này.
Làm sao giữ liên hệ với người thân yêu trong thế giới hoàn toàn xa lạ với chúng ta?
Căn bệnh này rất phức tạp, phải chấp nhận buông bỏ, chấp nhận người thân của mình không còn là người như trước, người chúng ta đã biết, đó là cách duy nhất để chúng ta đi với họ. Tôi nghĩ đó là vết nứt giữa hai thế giới, giúp chúng ta thấy sự thật và bỗng nhiên mọi sự được sáng tỏ. Lúc này lúc kia chúng ta có câu trả lời khi trực tiếp khi gián tiếp, nhưng không trả lời cũng là một cách trả lời. Chấp nhận người kia không còn là người như trước và sẽ không bao giờ là người như trước, đó cũng là một câu trả lời.
Căn bệnh này có làm ông sợ không?
Không! Chết là một phần của đời sống. Tôi không nói là tôi không thông cảm với sự lệ thuộc và lo lắng của cha mẹ tôi, của những người tôi thương yêu đã mất tự lập.
Đâu là thông điệp ông muốn gởi đến các gia đình có thân nhân bị bệnh Alzheimer?
Chúng ta ở đây để chia sẻ các kinh nghiệm khó khăn, nó giúp chúng ta trở nên con người thật của mình, con người của chúng ta trước khi chúng ta có kinh nghiệm biến đổi này. Chúng ta biết những gì nuôi dưỡng chúng ta là nhờ kinh nghiệm truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, và chúng ta tiếp tục sống qua người khác. Tôi thích câu này của đạo diễn Denis Imbert, nhà thực hiện phim Trên các con đường: “Chúa Giêsu nói đứng dậy và đi, Ngài không nói để chữa lành.”
Cách đây hai năm khi tôi lên đường đi Compostelle, hôm đó trời mưa, bình thường tôi đi với các bạn, nhưng hôm đó tôi đi một mình. Tôi đọc câu của Chúa: “Đứng dậy và đi!” Và tôi lên đường, đó là hành trình đẹp nhất tôi đã đi. Khi chúng ta đi, chúng ta nhìn, chúng ta tiếp nhận, chúng ta suy niệm, chúng ta được nuôi dưỡng. Chúng ta không được tạo dựng để ngồi một chỗ, vì thế tôi ra đi, tôi muốn nói: “Đừng sợ!”
“Nếu có khả năng, ông sẽ nói gì với những người ra đi?” Đó là đường hướng chỉ dẫn của vở kịch của ông.
Đúng! Nếu chúng ta may mắn có được lời cảnh báo: “Chỉ còn một giờ để ở với người này, bạn muốn nói gì với họ?”
Cơ hội cuối cùng này đến với chúng ta, đó là lúc chúng ta buông tất cả những gì làm chúng ta vướng bận để tận hưởng sự hiện diện của Ngài, sợi dây liên kết vẫn còn đó. Chúng ta đã mất quá nhiều năng lực để giữ lấy mọi sự, đã đến lúc chúng ta phải biết buông bỏ, như thế sẽ giải thoát chúng ta hơn là cứ nắm giữ bằng mọi giá!
Chúng ta cần người khác để bỏ những thứ cồng kềnh. Chính vì thế, tương tác là quan trọng.
Ít người biết diễn tả cảm xúc của họ trước căn bệnh này. họ trải qua thử thách này một cách đặc biệt không?
Cảm xúc của đàn ông-đàn bà thì gần giống nhau, nhưng đàn ông ít nói ra hơn. Chúng ta không thể đánh giá cách họ chịu đựng đau đớn mạnh hơn hay yếu hơn. Tôi thấy tương tác giữa mẹ và con trai rất hay. Nhưng trong cách nói lên những chuyện hiểu ngầm thì không có gì khác biệt, vì các bí mật gia đình không có giới tính. Tôi thắc mắc về quan hệ giữa mẹ và con trai, một người cha đã trả lời rất hay: “Dù sao tôi cũng chỉ đứng hàng sau, vì hàng đầu là người mẹ, họ có 9 tháng với con trai của họ trước tôi.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Hồng y Newman, vị thánh của thời chúng ta
Tại Chicago, chân dung của Đức Lêô XIV: “Nhân đạo, lắng nghe, luôn đứng về phía người đau khổ”
