Những “thách thức mới” của Đức Lêô: Chủ nghĩa tân ngoại giáo công nghệ
revistaecclesia.es, Juan Vicente Boo, 2025-06-23
Đức Lêô quan tâm đến các thách thức mới do tác động soi mòn của chủ nghĩa tân ngoại giáo cộng nghệ trên xã hội, đặc biệt đến tâm trí và hành vi của thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.
Ngài có các đặc điểm của nhà khoa học, của luật gia, ngài là người của thời đại, ngài hiểu rõ các vấn đề ảnh hưởng đến từng khu vực trên thế giới. Ngài tốt nghiệp Toán học trước khi lấy bằng Thạc sĩ Thần học và Tiến sĩ Giáo luật. Thêm vào nền tảng trí tuệ và khoa học, ngài dùng máy tính, điện thoại thông minh và phương tiện truyền thông xã hội thông thạo. Ngài là Giáo hoàng đầu tiên dùng WhatsApp trong một thời gian dài. Ngài hiểu ở mức độ nào, ở nhóm tuổi nào điện thoại di động đã thay thế cha mẹ, bục giảng và ghế ngồi nghe giảng trong nhà thờ. Game điện tử và mạng xã hội đã thay thế sách.
Kiến thức về thế giới kỹ thuật số đã làm cho ngài quyết định lấy tông hiệu Lêô XIV, vì Đức Lêô XIII, với Thông điệp Tân sự Rerum Novarum, đã giải quyết vấn đề xã hội trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lớn đầu tiên và ngày nay Giáo hội truyền lại di sản học thuyết xã hội để ứng phó với một cuộc cách mạng công nghiệp khác và với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, mang đến những thách thức mới trong việc bảo vệ phẩm giá con người, công lý và lao động.
Trong lần nói chuyện với các Đại sứ ủy nhiệm tại Tòa thánh, ngài lên tiếng về nhu cầu: “Phải đối diện mạnh hơn với những thách thức của thời đại, như vấn đề di cư, việc dùng trí tuệ nhân tạo một cách có đạo đức và bảo vệ vùng đất thân yêu của chúng ta. Khi các từ ngữ mang hàm ý mơ hồ và trái chiều, thế giới ảo với nhận thức sai lệch về thực tế, những ưu thế không được kiểm soát, chúng ta sẽ rất khó để xây dựng các mối quan hệ chân thực.”
Giáo hội phải đối diện với nhiều thách thức. Đức Lêô không bỏ qua những điều cũ, nhưng ngài tập trung hơn vào các điều mới, do tác động soi mòn của chúng đối với xã hội, đặc biệt với tâm trí và hành vi của thanh thiếu niên và của người trẻ, những người dễ bị tổn thương nhất trong thế giới kỹ thuật số, nơi các công ty lớn khai thác chứng nghiện game để làm giàu, các loại cờ bạc trực tuyến, khiêu dâm và chứng ám ảnh về hình ảnh. Thêm vào đó là các trò chuyện gây nghiện với trí thông minh nhân tạo “yêu thương” đã phổ biến trên mạng rất nhiều, một số mang tính tình cảm nhưng một số khác mang tính khiêu dâm.
Trong bài phát biểu sâu sắc gởi đến Hiệp hội Centesimus Annus pro Pontifice (Kỷ niệm 100 năm Giáo hoàng), ngài lưu ý: “Trong bối cảnh cuộc cách mạng kỹ thuật số đang diễn ra, chúng ta phải tái khám phá, nhấn mạnh, vun đắp bổn phận đào tạo để mọi người có tư duy phản biện, vượt lên những cám dỗ đôi khi nảy sinh trong các cộng đồng.” Ngài cảnh báo: “Có rất ít đối thoại xung quanh chúng ta vì các đối thoại này thường bị thay thế bằng tiếng la hét dưới dạng tin tức giả mạo và những lập luận phi lý của một số ít người có quyền lực đưa ra.”
Cha mẹ của thanh thiếu niên và người trẻ tuổi lo lắng trước những nguy hiểm bên ngoài, họ thấy con cái không còn chú ý hoặc ngày càng có những ý tưởng kỳ quặc từ màn hình. Các công ty công nghệ lớn có ảnh hưởng chính trị, không bị hạn chế ở Hoa Kỳ, không những họ thu hút sự chú ý của trẻ em, họ còn truyền bá hệ tư tưởng của những người siêu giàu thống trị lãnh vực này. Sự bùng phát của chủ nghĩa bài ngoại, phân biệt chủng tộc, chủ nghĩa đề cao nam tính độc hại, thái độ ghét phụ nữ trong giới trẻ không phải là ngẫu nhiên. Sự lây lan của tín điều Tescreal – bao gồm nhiều hệ tư tưởng, trong đó có chủ nghĩa siêu nhân – mê tiền điện tử, nhà nước mạng và chủ nghĩa không tưởng tự do cũng không phải là chủ nghĩa tân ngoại giáo kỳ lạ về công nghệ.
Những vấn đề cha mẹ thấy ở nhà cũng là các vấn đề được các giáo lý viên, linh mục giáo xứ và các cơ quan giáo dục phát hiện. Ngày càng khó khăn hơn để truyền tải đức tin, củng cố tinh thần con cái trong thế giới đầy những người có sức ảnh hưởng.
Đức Lêô nhận thức rõ tình trạng này, ngài nhắc lại cuộc cách mạng công nghệ, trí tuệ nhân tạo và “sự thay đổi mang tính thời đại” đã được tiền nhiệm của ngài báo trước. Ngài ứng phó các “thách thức mới” này với vũ khí là lời cầu nguyện, lý trí, kiến thức kỹ thuật số cho cha mẹ, cho các nhà giáo để thực thi sứ mệnh truyền giáo.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
