Mùa xuân năm 2025: Tang tóc, nhiệt huyết và công việc của các ký giả công giáo
Giai đoạn Đức Phanxicô qua đời và mật nghị đã huy động báo chí thế giới | © Hugues Lefèvre/IMEDIA
cath.ch, Raphael Zbinden, 2025-05-29
Một buổi sáng thứ hai Phục sinh hứa hẹn sẽ rất yên bình. Tôi mặc tạp-dề làm bếp để chuẩn bị đón một người bạn đến thăm. Nhưng liền sau đó tôi nhận thông báo WhatsApp của ban biên tập. Chủ đề thông tin: Đức Phanxicô qua đời. Lúc đầu tôi nghĩ đây là trò đùa (không nên đùa) của một đồng nghiệp hay đùa của tôi. Nhưng trò đùa này quá khó hiểu với tôi: sự thật đau đớn bất ngờ: vài giờ trước đó ngài đã về nước Chúa! Tôi đau lòng nhưng cảm thấy quá căng thẳng! Cần phải làm việc ngay lập tức. “Nghỉ phép” không có nghĩa với một nhà báo công giáo trong tình trạng này.
Chương trình bị gián đoạn
Nhưng dường như Đức Phanxicô đã khỏe hơn kể từ khi xuất viện vào cuối tháng 3, sau khi ngài bị nhiễm trùng phổi nặng vài tuần trước đó. Ngài đã 88 tuổi và đã cận kề cái chết ở bệnh viện Gemelli. Giáo dân trên khắp thế giới hy vọng ngài sẽ lấy lại sức khỏe và ở lại với họ thêm vài tháng, thêm vài năm nữa.
Cái chết làm mọi người bất ngờ, nhất là các nhà báo, lại càng bất ngờ hơn vào ngày lễ. Nhưng báo Công giáo Thụy Sĩ không bao giờ ngủ. Nhà báo là người có trách nhiệm theo dõi tin tức 24/24 và 7/7! Ngày hôm đó, đồng nghiệp của tôi đã ngồi trước máy tính. Việc đầu tiên của tôi là báo cho bà vợ biết, bà phải lo bữa cơm hôm nay. Việc kế tiếp là điện thoại ngay cho đồng nghiệp đang trực. Tổng biên tập nhanh chóng họp và phân chia công việc. Đây là bước đầu tiên của những ngày làm việc dài và căng thẳng.
Đức Phanxicô từ A đến Z!
Nhưng bất ngờ không có nghĩa là không chuẩn bị. Dù căng thẳng nhưng các nhà báo của trang Công giáo Thụy sĩ không mất cảnh giác. Chúng tôi đã có hệ thống từ lâu, tính đến ngày thứ hai 21 tháng 4 năm 2025, chúng tôi đã có khoảng 20 bài viết sẵn sàng cho giai đoạn đầu, gồm các bài phỏng vấn với nhiều nhân vật, chứng từ, lời cám ơn, tiểu sử, quan điểm, v.v. Mục tiêu? Mang đến cho độc giả cái nhìn sâu sắc về công việc và tư tưởng của Đức Phanxicô, nhớ lại những đóng góp của ngài cho Giáo hội, cho đức tin công giáo và để tôn kính ngài.
Tang lễ Đức Phanxicô được Hồng y Giovanni Battista Re cử hành sáng thứ hai 21 tháng 4 © Truyền thông Vatican
Ban biên tập nhìn công việc với ánh mắt tự hào. Trên internet, hồ sơ có chủ đề “Tạm biệt Đức Phanxicô!” với hơn 52 bài viết và bình luận về nhiều chủ đề khác nhau. Mục đích: mang lại cái nhìn tổng quan và sâu sắc về những thành tựu của ngài, một Giáo hoàng đã để dấu ấn trong lịch sử Giáo hội: cải cách Giáo triều, ngoại giao, đối thoại liên tôn, sinh thái, các thông điệp… Độc giả đọc các bài này có thể có một cái nhìn tổng quát cho kiến thức của mình.
Ống khói, khói trắng và mòng biển
Sau tang lễ, giai đoạn thứ hai bắt đầu. Các nhà báo công giáo chỉ mới bắt đầu một phần công việc. Vì cơn sốt ai sẽ là người kế vị Đức Phanxicô bùng ngay lập tức. Mật nghị là một trong những giai đoạn quan trọng nhất của đời sống Giáo hội. Mọi phương tiện truyền thông trên thế giới đều đưa tin, đặc biệt là báo chí công giáo. Trang Công giáo Thụy sĩ đã đi trước trong việc chuẩn bị các phân tích, quan điểm và danh sách các hồng y có khả năng làm giáo hoàng, các ‘papabili’.
Về lại với ngày 8 tháng 5 năm 2025. Giống như mọi người, các nhà báo của trang Công giáo Thụy sĩ nhìn chăm chăm vào ống khói Nhà nguyện Sistine để xem màu khói bốc lên.
Chim mòng biển tại Vatican | Ảnh chụp màn hình YouTube
Giống như các đồng nghiệp của tôi, tối thứ năm 8 tháng 5 tôi dán mắt vào máy tính, màn hình đang chiếu trực tiếp hình lò sưởi. Không có nhiều lo lắng vì các nhà phân tích không chờ cuộc bầu cử sẽ diễn ra trước vài ngày tới. Tôi quan sát con mòng biển đang cho con ăn trên các viên gạch lát nền Vatican. Nhưng các con mòng biển này đột nhiên bị làn khói trắng dày đặc và tiếng la hét điên cuồng của đám đông làm phiền!
Báo Công giáo Thụy sĩ sẵn sàng ứng chiến!
Tình trạng khẩn cấp ập đến các nhà báo của trang Công giáo Thụy sĩ! Video trực tiếp phân công nhiệm vụ cho các nhà báo. Khoảng một giờ sau, Đức Lêô XIV xuất hiện ở ban-công Đền thờ Thánh Phêrô.
May mắn phóng viên của trang Công giáo Thụy sĩ đang ở Rôma, hãng thông tấn I.Media đã chuẩn bị hồ sơ toàn diện về các hồng y có thể làm giáo hoàng kể cả Hồng y Robert Francis Prevost!
Nhưng chúng tôi đổ mồ hôi lạnh và “chữi thề” khi hệ thống tải thông tin của chúng tôi bị đình trệ. Cổng thông tin Công giáo Thụy sĩ bị gián đoạn do lượng độc giả quá đông, vượt quá sức dự kiến. Cuối cùng, hệ thống hoạt động và sau khoảng 20 phút, trang web cung cấp thông tin tiểu sử của Tân Giáo hoàng.
Đức Lêô XIV trên ban-công Đền thờ Thánh Phêrô | © Truyền thông Vatican
Vẫn sẽ có những tin tức quan trọng trong những ngày tới về phản ứng, các phân tích, lễ nhậm chức của Đức Lêô. Trang Công giáo Thụy sĩ và I.Media có hai tập tin bổ sung: “Mật nghị” với 22 bài và “Habemus papam!”16 bài.
Đóng góp của chuyên gia
Trong thời gian này, nhân viên của Catholic Portal đóng góp chuyên ngành của họ cho các phương tiện truyền thông khác. Ông Fabien Hünenberger, giám đốc Cath-Info, ông Bernard Hallet, tổng biên tập trang Công giáo Thụy sĩ và nhà báo Maurice Page đã có nhiều bài làm sáng tỏ nhiều khía cạnh khác nhau về sự đổi mới của Giáo hoàng.
Mạng xã hội và trang Công giáo Thụy sĩ có lượng truy cập gia tăng đáng kể trong vài tuần qua, chúng tôi hy vọng độc giả sẽ có được các thông tin bổ ích. Trong hơn một tuần qua, các đồng nghiệp của tôi và tôi được an tâm, đã ăn được ngủ được bên cạnh cảm giác mệt mỏi vẫn thường thấy ở đội ngũ biên tập, tất cả đều vui mừng khi sống kinh nghiệm của một trong những khoảnh khắc đặc biệt định hình nên lịch sử Giáo hội.
Sự phấn khích ở Rôma
Nhà báo Pháp Camille Dalmas, tổng biên tập hãng tin I.Media, đối tác làm việc của trang Công giáo Thụy sĩ mô tả kinh nghiệm của ông về các sự kiện dẫn đến cuộc bầu cử Đức Lêô XIV.
Khi tin Đức Phanxicô qua đời, buổi sáng hôm đó đã diễn ra như thế nào?
Nhà báo Camille Dalmas: Trước hết phải nói ngày thứ hai Phục sinh thường là ngày nghỉ rất yên tĩnh ở Vatican và ở Ý. Sáng nay, chúng tôi nhận tin nhắn Hồng y Nhiếp chính Kevin Farrell sẽ nói tin trên kênh YouTube của Vatican. Hầu hết các nhà báo đã đi nghỉ với gia đình và không có kế hoạch về Vatican. Có rất ít người trong phòng báo chí.
Hồng y Farrell đọc một thông báo dài một phút về tin Đức Phanxicô qua đời. Có thể nói chỉ trong một phút, chúng tôi chuyển từ trạng thái bình an sang trạng thái hoảng loạn.
Bầu khí lúc đó như thế nào?
Tôi nhớ tôi đang ở trên phố Via della Conciliazone thì nghe tiếng chuông nhà thờ. Bầu khí thật đặc biệt. Người dân trên phố dần dần biết tin, họ đổ về Quảng trường Thánh Phêrô. Tại hãng tin I.Media, chúng tôi cố gắng viết những gì đang xảy ra ở Rôma để ghi lại cảm xúc và sự kinh ngạc lớn lao đang bao trùm thế giới công giáo.
Còn môi trường làm việc thì sao?
Chúng tôi nhanh chóng chứng kiến một lượng lớn các nhà báo đến từ các cơ quan truyền thông trên khắp thế giới. Cả hàng ngàn người, chúng tôi bị những đồng nghiệp chúng tôi không thường gặp bao quanh. Một số không quen thuộc với phong tục của Vatican. Khi phỏng vấn các hồng y, họ có xu hướng vội vã và hành động như thể họ là những chính trị gia nợ công chúng một câu trả lời. Điều này tạo một số căng thẳng, nhưng cuối cùng mọi việc đều diễn ra tốt đẹp.
Với nhóm chúng tôi, những ngày này là những ngày rất dài, chúng tôi không có nhiều giờ để ngủ. Khẩu hiệu được các nhà báo áp dụng: “Cẩn thận, đây không phải là cuộc chạy nước rút mà là chạy đường dài, chạy marathon!” May mắn chúng tôi đã chuẩn bị trước rất nhiều, giúp chúng tôi nhanh chóng cung cấp tin mới nhất cho các đồng nghiệp, chúng tôi có mặt ở hiện trường để thu thập lời khai và phân tích.
Trong cuộc bầu cử Đức Lêô, ông đã làm việc như thế nào?
Trong giai đoạn này, thách thức là giải thích cách hoạt động của mật nghị, dự đoán mật nghị sẽ bầu ai và đưa ra tên. Chúng tôi dành thì giờ để làm danh sách các ‘papabili‘ trước. Và chúng tôi khá hài lòng với thực tế, chúng tôi có thể quan sát, đặc biệt là trong Thượng Hội đồng về tính đồng nghị, Hồng y Robert Francis Prevost là nhân vật nổi bật.
Các nhà vatican học cảm thấy thế nào về sự kiện này?
Tất cả chúng tôi đều cảm thấy như đã bước qua một ngưỡng cửa, một trang mới đã được mở ra. Tôi làm việc ở Rôma từ cuối năm 2019 và không biết bao giờ tôi sẽ có kinh nghiệm này thêm một lần nữa, nên mọi thứ với tôi đều rất xúc động. Theo quan điểm truyền thông, thường chúng tôi dễ bị hời hợt trong tất cả các truyền thống và nghi thức. Nhưng đây đúng là thời điểm đặc biệt để suy tư sâu sắc về bản chất Giáo hội.
Marta An Nguyễn dịch
Linh mục Komitas ở Armenia: “Đức Lêô XIV thừa hưởng một thế giới trong cơn khốn cùng”
Hồng y Gracias: Đức Lêô là người lý tưởng để lãnh đạo Giáo hội vào thời điểm này
