Làm thế nào Đức Lêô có thể tác động tích cực nhất đến chính trị Hoa Kỳ
americamagazine.org, Timothy Shriver, 2025-05-09
Ngày 18 tháng 5 khi đám đông tụ họp trước thánh lễ nhận chức của Đức Lêô XIV, một phụ nữ giương cao lá cờ Mỹ (Ảnh: OSV News / Yara Nardi, Reuters)
Cả thế giới sửng sốt khi một người Mỹ được bầu làm Giáo hoàng, tôi cũng như rất nhiều người Mỹ khác đã ngỡ ngàng và tự hào. Khi ngài giới thiệu bằng lời chào “Bình an cho anh chị em”, tôi thật xúc động khi thấy người Mỹ thuộc nhiều tín ngưỡng và văn hóa khác nhau cùng tự hào vì người đồng hương của mình ở một vị trí linh thiêng cao cả. Đó cũng là niềm hy vọng vì lời mời gọi sống phẩm giá của ngài mang tính phổ quát.
Tôi không khỏi nhớ lại 65 năm trước, khi nhiều người Mỹ còn nghi ngờ một người công giáo có thể trở thành Tổng thống Hoa Kỳ. Vậy mà hôm nay, một người Mỹ lại trở thành giáo hoàng của Giáo hội công giáo. Sự thay đổi văn hóa trong vài thập niên qua thật sâu rộng đến mức khó tưởng tượng nổi.
Vào thập niên 1960, định kiến chống công giáo phổ biến đến nỗi suýt nữa đã làm cho chú của tôi, John F. Kennedy, không thể tuyên thệ nhậm chức. Khi tranh cử, ông đã phải rất chật vật để thuyết phục cử tri rằng Tòa Thánh Rôma sẽ không can thiệp vào việc điều hành của chúng tôi.
Ngày nay, chúng ta đã tiến một chặng dài trong việc chấp nhận sự khác biệt tôn giáo và nhiều khác biệt khác từng gây chia rẽ. Nhưng chúng ta vẫn chưa thực sự biết cách bảo đảm phẩm giá cơ bản cho mọi người. Vì thế, thật mỉa mai mà cũng thật hợp lý khi tôi hy vọng Đức Lêô sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến chính trị và văn hóa Mỹ trong những năm tới.
Tôi không hề ủng hộ việc phá bỏ ranh giới giữa Giáo hội và Nhà nước. Tôi chỉ nghĩ, vào thời điểm này, với Giáo hoàng đặc biệt này, Nhà nước có thể học được nhiều điều từ Giáo hội.
Khi đi khắp đất nước, tôi nghe người dân nói về một cuộc khủng hoảng niềm tin, về sự đổ vỡ trong các mối liên kết và cảm giác không thuộc về đâu cả. Ngay từ những lời đầu tiên, Đức Lêô đã là người kiến tạo hiệp nhất, mời gọi một thế giới hòa bình hơn. Chúng ta đang rất cần những nhà lãnh đạo biết khơi dậy điều tốt nhất nơi con người, thay vì kích động điều xấu nhất.
Trong một phát biểu đầu tuần, Đức Lêô còn đi xa hơn khi ngài lên tiếng bảo vệ quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí, cho thấy sự nhạy bén với kiểu truyền thông hiện đại đang bị các thuật toán chi phối và làm độc hại không gian công cộng. Ngài nói: “Chúng ta hãy giải trừ mọi định kiến, oán hận, cuồng tín và thù ghét khỏi truyền thông; hãy giải thoát truyền thông khỏi tính gây hấn. Chúng ta không cần truyền thông ồn ào, mạnh mẽ, mà cần truyền thông biết lắng nghe.”
Tôi cảm thấy được an ủi khi nghe những lời này, vì nhiều năm qua, tôi đã cố gắng hạ nhiệt bầu khí chính trị ở Mỹ bằng cách thay sự khinh bỉ thường thấy trong lời ăn tiếng nói bằng sự tôn trọng phẩm giá con người. Đức Lêô nhắc chúng ta có thể giải quyết xung đột, hàn gắn chia rẽ và ngăn ngừa bạo lực nếu chúng ta biết lưu tâm đến cách mình cư xử trong lúc bất đồng hay khủng hoảng.
Vấn đề của chúng ta không nằm ở bất đồng, mà ở cách cư xử khi bất đồng. Ngôn ngữ và hành vi của chúng ta thường đầy khinh miệt, chỉ làm chia rẽ thêm sâu sắc vì khơi dậy ham muốn trả đũa và khép chúng ta vào vòng xoáy trả thù. Nếu muốn đoàn kết để giải quyết vấn đề, chúng ta phải từ bỏ khinh miệt và hướng về phẩm giá.
Chúng ta rất cần những tiếng nói mạnh mẽ, những nhà lãnh đạo có uy tín về luân lý dám nói: việc sỉ nhục, vô nhân hóa và khinh miệt nhau đang trở thành điều bình thường trong xã hội là điều hoàn toàn sai trái, chúng ta có một con đường tốt đẹp hơn.
Chúa nhật vừa qua, trước hàng trăm ngàn người ở Quảng trường Thánh Phêrô, trong bài giảng lễ nhậm chức, Đức Lêô đã kêu gọi hiệp nhất với các nguyên thủ quốc gia và nhân vật quan trọng trên thế giới. Ngài nói: “Chúng ta vẫn còn thấy quá nhiều chia rẽ, quá nhiều vết thương do hận thù, bạo lực, định kiến, do sợ hãi điều khác biệt và mô hình kinh tế khai thác tài nguyên trái đất, đẩy người nghèo ra bên lề.”
Qua tất cả những gì chúng ta đã biết về Đức Lêô XIV, ngài đã luôn sống và giảng dạy điều này suốt đời, dựa trên nền tảng học thuyết xã hội Công giáo. Nếu sứ điệp ấy vang vọng từ Rôma đến khắp nước Mỹ và cả thế giới, chúng ta sẽ có được nhiều điều tốt đẹp.
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
