Tìm hiểu cuộc đời ông bà: hành trình để hiểu cội nguồn và định hình bản thân
la-croix.com, Esther Serrajordia, 2024-12-10
Con người ngày càng bận rộn trong cuộc sống hiện đại, khi khoảng cách thế hệ ngày càng lớn, việc thấu hiểu và trân trọng quá khứ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các câu chuyện của ông bà không chỉ là ký ức cá nhân nhưng là sợi dây kết nối quá khứ với hiện tại, gắn kết thế hệ trước với thế hệ sau.
Lắng nghe và ghi nhớ những câu chuyện này không những giúp chúng ta tìm hiểu cuộc đời của ông bà mà còn giúp chúng ta khám phá chính mình. Ông bà là người thân, người lưu giữ một phần lịch sử đã góp phần định hình chúng ta. Lắng nghe ông bà chính là lắng nghe một phần của chính mình – là trân trọng quá khứ để hiểu hiện tại, để vững bước vào tương lai.
Theo một khảo sát của Cơ quan Ifop tháng 6 năm 2021, nước Pháp có 15,1 triệu ông bà
Sự ra đi của ông nội đã tạo bước ngoặt cho Clara. Cô chia sẻ: “Đột nhiên, trong bốn ông bà, tôi chỉ còn bà ngoại. Dù yêu thương ông bà nhưng tôi chỉ biết họ qua hình ảnh, tôi không thực sự hiểu cuộc đời của họ. Với mong muốn lưu giữ ký ức quý giá, tôi mua chiếc máy quay video nhỏ, trong suốt sáu tháng, mỗi lần đến thăm bà, tôi đều xin bà kể cho cô nghe về tuổi thơ, về mối tình với ông, về hành trình làm mẹ của bà…”
Ông bà không chỉ là người thân yêu, nhưng còn là chứng nhân của một thời. Đó là lý do vì sao con cháu luôn muốn được nghe họ kể câu chuyện đời họ: “Bà ơi, kể cho con nghe về tuổi trẻ của bà đi!”, “Ông ơi, kể cho con nghe về gia đình mình đi!”… Những quyển sổ ghi chép kỷ niệm ngày càng nhiều trên kệ sách, đáp ứng nhu cầu lưu giữ ký ức ngày một lớn.
Bà Elsa Ramos, nhà nhân học xã hội, giáo sư Đại học Sorbonne đồng hành trong hành trình này với quyển sách Một nhà nhân học trong gia đình tôi. Bạn hãy tìm hiểu ông bà, họ là những anh hùng (Un anthropologue dans ma famille. Menez une enquête dont vos grands-parents sont les héros, nhà xuất bản Buchet-Chastel). Quyển sách hướng dẫn chi tiết: từ cách đặt câu hỏi, khơi gợi ký ức đến các chủ đề cần khai thác. Bà giải thích: “Mục đích của tôi là làm một cẩm nang giúp độc giả ghi lại lịch sử gia đình. Những lời kể ấy không chỉ mang ý nghĩa trong phạm vi gia đình, nhưng đôi khi còn mang giá trị lịch sử, vì thế, chúng ta cần lưu giữ một cách trọn vẹn nhất.”
“Nhờ thế cuộc sống của chúng ta trở nên ý nghĩa hơn”
Với tư cách là nhà xã hội học, bà nhận thấy vai trò quan trọng của ông bà trong cuộc đời con cháu cũng như giá trị sâu sắc của ký ức họ truyền lại. Bà nhận định: “Câu nói ‘biết tôi là ai, nghĩa là biết tôi đến từ đâu’ trở nên vô cùng ý nghĩa. Ông bà là những người đi trước, nhờ câu chuyện của họ, chúng ta là mắt xích trong chuỗi dài lịch sử. Điều này rất quan trọng trong việc định hình bản thân.”
Bà Béatrice Copper-Royer, nhà tâm lý học lâm sàng và đồng tác giả quyển Ông bà – Mắt xích vững chắc (Grands-parents, le maillon fort) cũng đồng ý: “Việc kết nối những mối liên hệ trong cuộc đời làm chúng ta an tâm, giúp chúng ta hiểu rõ ý nghĩa cuộc sống chúng ta.” Bà kể một cô bệnh nhân trẻ đến gặp bà, gia đình cô là người nhập cư: “Để hiểu lo âu của cô, phải hiểu lo âu này có thể bắt nguồn từ câu chuyện gia đình phức tạp, đó là điều vô cùng quan trọng với cô.”
Tuy nhiên, việc lắng nghe và ghi lại ký ức của ông bà không phải lúc nào cũng đơn giản. Nhiều mối quan hệ gia đình bị xây trên những điều chưa bao giờ được nói ra, có những bí mật có thể vô tình được hé lộ trong quá trình tìm hiểu. Dù không đến mức làm đảo lộn mọi thứ, nhưng nó có thể làm thay đổi sự cân bằng vốn có trong gia đình. Bà Ramos giải thích: “Trước hết, chúng ta cần ý thức ông bà cũng từng trẻ trung như chúng ta. Không phải lúc nào họ cũng là người già hiền từ với mái tóc bạc. Trước khi có hình ảnh này, họ đã có cuộc đời riêng tư. Họ cũng từng yêu, từng có những phiêu lưu, từng hoài nghi, từng nuối tiếc như chúng ta bây giờ. Chúng ta cần một khoảng cách nào đó để có thể nhận ra điều này.”
Củng cố các dây liên hệ
Trong một lần ghi hình, Clara biết bà ngoại đã có một mối tình sâu đậm trong tuổi thanh xuân, một tình yêu mãnh liệt với người đàn ông đã hy sinh trong chiến tranh Algérie, trước khi bà gặp ông ngoại: “Bà tâm sự rất nhiều về chuyện này, bà chưa từng kể cho các con bà nghe. Tôi khám phá một khía cạnh khác của bà và tôi nhận ra chúng tôi rất giống nhau. Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng như thế lại giúp tôi hiểu về tôi hơn.”
Những câu chuyện của ông bà không chỉ là dòng ký ức quý giá để lưu giữ, nhưng còn là sợi dây kết nối các thế hệ. Khi kể về cuộc đời mình, họ không chỉ ôn lại những kỷ niệm mà còn kích thích trí nhớ, duy trì tinh thần minh mẫn và giữ tâm hồn luôn trẻ trung. Đồng thời, đây cũng là dịp để con cháu dành nhiều thì giờ hơn cho người thân yêu. Bà Béatrice Copper-Royer, nhà tâm lý học lâm sàng chia sẻ: “Con cháu mang đến cho ông bà nguồn năng lượng trẻ trung. Tương tác này không những chỉ giúp họ duy trì trí tuệ sắc bén, mà còn làm giàu thêm mối quan hệ gia đình.”
Với Clara, hành trình này không phải chỉ là việc ghi lại câu chuyện của bà ngoại, nhưng là một trao đổi, duy trì mối quan hệ được vun trồng cho cả hai: “Bây giờ khoảng cách thế hệ giữa chúng tôi dường như không còn. Tôi gọi bà thường xuyên hơn, tâm sự với bà nhiều hơn, và lần đầu tiên tôi kể cho bà nghe câu chuyện của tôi.”
Trong mỗi gia đình, ông bà không chỉ là những người yêu thương con cháu vô điều kiện, họ còn là chứng nhân của thời gian, mang trong lòng những câu chuyện chưa từng kể. Với Clara, hành trình ghi lại ký ức của bà ngoại đã mở ra cho cô một cánh cửa hoàn toàn mới, một cánh cửa dẫn vào thế giới mà cô chưa từng khám phá, cô hiểu cuộc đời của cô.”
Những lời kể của ông bà không chỉ là những ký ức xưa cũ, mà còn là những bài học vô giá, là nguồn cội để mỗi chúng ta hiểu rõ hơn về chính mình. Lắng nghe họ, trân trọng những câu chuyện của họ là cách để chúng ta gìn giữ giá trị gia đình, để quá khứ không chỉ là những trang sách cũ, mà trở thành ánh sáng soi rọi cho hiện tại và tương lai. Vì để biết mình là ai, trước hết chúng ta phải biết mình đến từ đâu.
15,1 triệu ông bà tại Pháp
Theo cuộc khảo sát của Ifop vào tháng 6 năm 2021, nước Pháp có khoảng 15,1 triệu ông bà. Tuổi trung bình khi làm ông bà: 54 tuổi với phụ nữ và 56 tuổi với nam giới. Trong nhóm người từ 70 tuổi trở lên, có đến 80% là ông bà, và trên 75 tuổi, mỗi người trung bình có 5 cháu.
Với hầu hết ông bà, việc có cháu không chỉ là một niềm vui mà còn là một hạnh phúc lớn lao. 94% cảm thấy hạnh phúc khi nghĩ về mối quan hệ với con cháu, 70% cho biết đây là một hạnh phúc lớn lao. Họ quý thời gian ở bên cháu (93%) và xây dựng được mối quan hệ gần gũi, gắn bó (85%).
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
Nhà Thánh Marta đang chuẩn bị để Đức Phanxicô về như thế nào?
Linh mục Pierre Amar: “Đức Phanxicô chữa chúng ta khỏi bệnh thờ giáo hoàng”
François Mabille: “Phải tách biệt ngoại giao Giáo hoàng và ngoại giao Tòa Thánh”
Gia đình đông con: lợi ích của xã hội
Guy Decock: Từ thương trường thể thao đến sứ vụ loan báo Tin Mừng cho người hè phố
