Căng thẳng ở Vatican về việc dùng tác phẩm của linh mục Rupnik bị tố cáo lạm dụng tình dục
Hồng y Sean O’Malley, chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng Bảo vệ Trẻ vị thành niên kêu gọi Giáo triều Rôma nên “thận trọng” vì các nhóm truyền thông Vatican thường dùng các tác phẩm của linh mục-nghệ sĩ Slovenia Marko Rupnik để đăng các bài viết, linh mục là mục tiêu của hàng chục đơn khiếu nại của các phụ nữ cáo buộc linh mục hiếp dâm. Tháng 6 năm 2023, linh mục Marko Rupnik bị loại khỏi Dòng Tên.
la-croix.com, Hélọse de Neuville, 2024-06-28
Một bức tranh khảm của Marko Rupnik tại Vương cung thánh đường Fatima, Bồ Đào Nha. Egon Bưmsch / BROKER/MAXPPP
Hồng y Sean O’Malley, chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng Bảo vệ Trẻ vị thành niên tuyên bố: “Chúng ta phải tránh đưa ra thông điệp, rằng Tòa Thánh không biết gì về nỗi đau tâm lý của nhiều nạn nhân đã phải chịu đựng” liên quan đến việc cơ quan truyền thông Vatican, đặc biệt là Bộ Truyền thông thường dùng các tác phẩm của cựu linh mục Marko Rupnik để minh họa các bài trực tuyến.
Trong những tháng gần đây, trang “Vatican News” chính thức của Bộ truyền thông đã dùng các tác phẩm của linh mục Rupnik để minh họa các bài đăng trên mạng về các ngày lễ lớn, các thánh lớn bất chấp yêu cầu của một số phụ nữ nạn nhân của linh mục Marko Rupnik, họ công khai bày tỏ nỗi đau mỗi khi nhìn Vatican quảng bá những bức tranh hình này.
Quan điểm này của hồng y O’Malley mâu thuẫn trực tiếp với tuyên bố của Bộ trưởng Bộ Truyền thông Paolo Ruffini, vài ngày trước đó, trong chuyến đi Atlanta ông đã tuyên bố: “Quý vị có nghĩ nếu tôi rút lại tác phẩm nghệ thuật trên trang web, như thế có làm cho tôi gần gũi với nạn nhân hơn hay không, tôi nghĩ quý vị đã sai”, ông trả lời câu hỏi của nhà báo về tác động trên các nạn nhân khi Vatican News đăng các bức tranh này.
Lạm dụng tình dục: Vatican bảo vệ việc duy trì các bức tranh khảm của linh mục Marko Rupnik
Vương cung thánh đường Lộ Đức, nhà nguyện giáo hoàng ở Vatican…
Linh mục Marko Rupnik, 68 tuổi, nổi tiếng quốc tế với xưởng vẽ Aletti, đã vẽ mặt tiền cho thánh đường Lộ Đức, nhà nguyện của giáo hoàng ở Vatican, vương cung thánh đường Fatima ở Bồ Đào Nha – ông là mục tiêu của hàng chục đơn cáo buộc của các phụ nữ nạn nhân, kể cả các nữ tu đã cáo buộc ông cưỡng hiếp, sờ soạng, khống chế khi xưng tội, ông biện minh dùng khiêu dâm-thần bí để chữa trị. Năm 2020, ông bị dứt phép thông công một thời gian ngắn vì “tha tội cho đồng phạm” (tha tội cho một phụ nữ ông đã tấn công trong khi giải tội năm 2015).
Năm 2022, Vatican đã viện dẫn thời hiệu để khép lại vụ án, không điều tra theo giáo luật. Năm 2023, Đức Phanxicô chú ý đến các hành xử của Ủy ban Giáo hoàng Bảo vệ Trẻ vị thành niên với Marko Rupnik, ngài cho rằng các biện pháp trừng phạt nhẹ không tương ứng với mức độ nghiêm trọng của các lời cáo buộc đã nhận. Sau nhiều tháng chờ đợi, tháng 10 vừa qua, Vatican yêu cầu Bộ Giáo lý đức tin xem lại sự việc, quyết định dỡ bỏ thời hiệu để mở phiên tòa.
Bạo lực tình dục: tác dụng của sự chi phối vẫn còn là điểm mù của Vatican
“Cần tế nhị khi giải quyết”
Chính trong bối cảnh lời kêu gọi của hồng y O’Malley khi ngài gởi đến các cơ quan Giáo triều Rôma để nói lên hy vọng giai đoạn điều tra cuối cùng có thể dẫn đến một phiên tòa: “Sự thận trọng mục vụ sẽ không cho phép trưng bày các tác phẩm, như một cách ngầm hiểu miễn tội, bào chữa ngầm cho tội ác của kẻ bị cáo buộc là thủ phạm bạo lực tình dục.”
Trường hợp các vụ Vanier, Rupnik, Ribes… Có nên phân biệt tác phẩm với nghệ sĩ không?
Hồng y O’Mllaey nhắc lại: “Đức Phanxicô kêu gọi chúng ta tế nhị và có tình liên đới với các nạn nhân của mọi hình thức lạm dụng. Tôi xin quý vị ghi nhớ điều này khi lựa chọn những hình ảnh đi kèm với việc đăng các thông điệp, bài viết và suy tư qua các kênh truyền thông khác nhau.” Lời kêu gọi như một cách để chỉnh lại Bộ Truyền thông Vatican, cách đây vài ngày, bộ trưởng Truyền thông Paolo Ruffini cho rằng việc hủy các tác phẩm của linh mục bị cáo buộc trong nhiều vụ hãm hiếp không phải là một “phản ứng mang tinh thần kitô giáo”.
Một cách rộng hơn, tương lai của các tác phẩm của Rupnik, trên toàn thế giới hiện là trọng tâm của mọi tranh luận. Ngày thứ sáu 28 tháng 6, thông qua luật sư Laura Sgro, năm phụ nữ cáo buộc Marko Rupnik tấn công tình dục đã yêu cầu Giáo hội công giáo dỡ bỏ các tác phẩm của linh mục Rupnik được trang hoàng ở nhiều nơi thờ phượng khác nhau trên thế giới. Thủ đô Ý có khoảng 43 nhà thờ hoặc nhà nguyện được trang trí bằng các tác phẩm của linh mục Rupnik và trung tâm Aletti của ông, xưởng vẽ dưới sự bảo trợ của giáo phận Rôma chiếm 1/5 trong số 231 tác phẩm của ông trên khắp thế giới. Đền thánh Lộ Đức sẽ sớm đưa ra quyết định của họ về việc trang trí đền thánh Đức Mẹ Mân Côi.
Nếu các nguyên đơn cho rằng: “Vấn đề tách rời cuộc đời của tác giả và tác phẩm phức tạp, vì phải biện minh các nạn nhân chịu tổn thương không thể khắc phục khi họ nhìn các tác phẩm này. Trong đơn kiện, họ cho biết trong quá trình sáng tác đã có ít nhất một phụ nữ bị tấn công tình dục, một số phụ nữ khác cho biết họ bị tấn công khi làm mẫu cho linh mục.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
