Ronald Rolheiser, 2024-05-20
Ở nhiều nơi trong thế giới thế tục ngày nay, chúng ta sống trong bầu khí phần nào bài kitô giáo và bài Giáo hội (mâu thuẫn của chuyện này là nó lại xảy ra trong nền văn hóa vẫn xem mình là kitô giáo). Nhưng sự thật là ở nhiều môi trường, khuynh hướng thời thượng là công kích kitô giáo, nhất là các Giáo hội kitô giáo, bất kể đó là công giáo la-mã, tin lành hay phái Phúc âm. Sự chỉ trích này luôn nhắm vào những điểm bất nhất, những sai phạm và lỗi lầm trong quá khứ của các Giáo hội này. Quả thật câu “Tôi có đời sống tâm linh nhưng không có tôn giáo”, cũng mang một chỉ trích không mấy giấu diếm với các Giáo hội. Tôi muốn Thiên Chúa, nhưng tôi không muốn kitô giáo và các Giáo hội.
Chuyện này nghiêm trọng như thế nào? Chúng ta phải phản ứng ra sao? Dù bực mình nhưng xét cho cùng nó không phải là nguyên do chính cần phải lo. Là một Giáo hội, chúng ta không bị đe dọa tận căn vì chuyện này, và chúng ta không nên phản ứng thái quá. Vì sao?
Trước hết, vì một số chỉ trích này tốt cho chúng ta. Chúng ta thật sự có những sai phạm và thiếu sót, nền văn hóa của chúng ta đã rộng lượng đưa ra cho chúng ta thấy. Những lời chỉ trích Giáo hội hiện nay làm cho chúng ta biết khiêm nhường một cách lành mạnh và thúc đẩy chúng ta phải can đảm thanh tẩy nội bộ ta hơn nữa. Những người chỉ trích cho chúng ta thấy lỗi lầm của mình, như thế là họ giúp chúng ta. Ngoài ra, chúng ta đã tận hưởng đặc quyền quá lâu rồi, và đó không bao giờ là một điều tốt cho Giáo hội. Cho dù không thích cho lắm, nhưng thường trong thời thiếu đặc quyền, chúng ta sống tinh thần kitô hữu lành mạnh hơn thời có đặc quyền. Hơn nữa, còn có một chuyện nghiêm trọng hơn đang bị đe dọa.
Chúng ta phải cẩn thận đừng phản ứng thái quá với bầu khí bài Giáo hội hiện nay, vì nó có thể làm chúng ta thủ thế không lành mạnh, đẩy chúng ta vào vị trí đối địch với văn hóa. Tin Mừng không muốn chúng ta làm như vậy, hoàn toàn không muốn. Nhiệm vụ của chúng ta là nhận chỉ trích, đau đớn suy ngẫm về nó, nhẹ nhàng đưa ra sự thiếu công tâm trong đó, nhưng phải chống lại mọi cám dỗ phòng vệ quá đáng. Vì sao? Vì sao đừng gồng lên bảo vệ?
Bởi vì chúng ta đủ mạnh để không làm thế, đơn giản vậy thôi. Chúng ta có thể chịu đựng điều này mà không gay gắt và thủ thế. Bất chấp sự chỉ trích có phổ biến hay bất công đến đâu, Giáo hội đâu có sụp đổ hay tan biến ngay. Chúng ta có hai tỷ rưỡi tín hữu kitô trên khắp thế giới, đứng vững với truyền thống hai ngàn năm, có một Kinh thánh được chấp nhận rộng rãi, có giáo lý được giữ vững và chỉnh sửa tinh tế trong hai ngàn năm, có các thể chế lớn với hàng trăm năm tuổi, bén rễ sâu trong văn hóa và công nghệ Tây phương, có lẽ chúng ta là nhóm đa quốc gia lớn nhất thế giới, phát triển về con số mạnh nhất thế giới. Chúng ta đâu phải là cây sậy lay lắt trước gió hay con tàu sắp chìm. Chúng ta mạnh mẽ, được Thiên Chúa chúc phúc và là trưởng lão của nền văn hóa. Vì thế chúng ta nợ nền văn hóa này sự tử tế và thông hiểu.
Ngoài ra, quan trọng hơn cả sức mạnh từ lịch sử, chính là sự thật chúng ta có Đức Kitô đã hứa ở bên chúng ta, và sự phục sinh để nâng đỡ chúng ta. Với tất cả những điều này, tôi nghĩ chúng ta có thể hoàn toàn tiếp nhận một lượng chỉ trích khá lớn mà không sợ bị mất căn tính. Hơn nữa, chúng ta đừng để những chỉ trích này làm chúng ta đánh mất đi nhận thức về lý do vì sao chúng ta tồn tại.
Giáo hội không tồn tại vì chính mình, cũng không phải để đảm bảo sự tồn tại của mình. Giáo hội tồn tại vì thế giới. Chúng ta cũng có thể dễ dàng quên mất điều này và trong thành tâm lại mất đi ý thức về yêu cầu của Tin Mừng với chúng ta. Chúng ta so sánh hai phản ứng: ở một buổi họp báo, có người hỏi cố hồng y Basil Hume, ngài xem điều gì là thách thức hàng đầu mà Giáo hội thời nay phải đối diện. Ngài trả lời: “Cứu lấy hành tinh.” Vài năm trước, một hồng y khác (xin giấu tên vì câu trả lời của ngài), trong một phỏng vấn trên truyền hình cũng được hỏi câu tương tự: “Cha thấy nhiệm vụ hàng đầu của mình khi tiếp quản giáo phận này là gì?” Ngài trả lời: “Bảo vệ đức tin”. Một câu trả lời hoàn toàn khác.
Mọi điều về Chúa Giêsu cho thấy quan điểm của hồng y Hume gần với Tin Mừng hơn hồng y kia. Khi Chúa Giêsu nói, “Thịt Ta là của ăn cho thế gian được sống”, Ngài xác nhận rõ, nhiệm vụ hàng đầu của Giáo hội không phải là bảo vệ mình, bảo đảm sự tiếp diễn của mình hay bảo vệ mình khỏi bị thế giới vùi dập. Giáo hội tồn tại vì thế giới chứ không phải cho chính Giáo hội. Chính vì thế mà Chúa Giêsu sinh ra trong hang lừa, nơi thú vật đến để ăn, và chính vì thế mà Ngài trao mình trên bàn ăn, để được ăn. Một phần của Chúa Giêsu chính là Ngài đặt mình ở chỗ thấp. Mọi sự về Ngài đều gợi lên sự yếu đuối dễ tổn thương hơn là phòng thủ, mạo hiểm hơn là an toàn, tin tưởng vào lời hứa thần thiêng hơn là vào phòng vệ và bảo đảm của con người.
Thực chất của Phúc âm là mời chúng ta mạo hiểm chứ không đề phòng, nhận những gì bất công chứ không thủ thế, “Tha thứ cho họ vì họ không biết việc họ làm”. Chúng ta phải là của ăn cho thế gian, chứ không lo lắng cho sự sinh tồn của mình. Chúng ta phải là của ăn của sự thông hiểu, tử tế và tha thứ cho thế gian.
J.B. Thái Hòa dịch
