Vụ Rupnik: “Các nạn nhân chờ lời công nhận họ không phải là người đi dụ dỗ”
Trong một cuộc phỏng vấn dành cho báo La Croix, cuộc phỏng vấn đầu tiên kể từ khi bắt đầu sự việc, giám mục Dòng Tên Daniele Libanori và là giám mục phụ tá giáo phận Rôma trả lời về vụ linh mục Marko Rupnik. Ngài xin các nhà cầm quyền Giáo hội nghe các nạn nhân của linh mục Dòng Tên người Slovenia này.
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2023-02-16
Bức tranh khảm ở Nhà thờ Thánh Sebastian, Bratislava, Slovakia, là tác phẩm của tu sĩ Dòng Tên Marko Rupnik, có từ năm 2011. Ảnh minh họa. RENATA SEDMÁKOVA
Cha đã biết các khiếu nại đầu tiên về linh mục Marko Rupnik khi nào?
Giám mục Daniele Libanori: Tôi biết những chuyện này vào đầu năm 2021, vì vai trò của tôi là ủy viên đặc biệt của Cộng đồng Loyola. Cuộc viếng thăm đã được quyết định vì có nhiều nữ tu cảm thấy khó chịu. Ngày 30 tháng 10 năm 2020, tôi được tổng giám mục Stanislav Zore, giáo phận Ljubljana, Slovenia, bổ nhiệm điều khiển học viện giáo phận này. Quyết định cử một ủy viên ngoại thường đã được sự đồng ý của hồng y đại diện Rôma sau chuyến thăm giáo luật của hồng y đến cộng đồng.
Thoạt nhìn, đây là sự xung đột thế hệ nghiêm trọng đòi hỏi phải cải cách hiến pháp của viện. Nhưng khi tôi gặp 45 nữ tu, trong các cuộc phỏng vấn cá nhân, họ bắt đầu nói đến những thủ đoạn của linh mục Rupnik trước năm 1993, đầu tiên là bằng những ám chỉ được che đậy, rồi sau đó là những câu chuyện được tường thuật rõ ràng. Đây là lý do thực sự cho sự chia rẽ của họ: một số đã ra khỏi dòng, một số khác còn đau khổ, họ không bao giờ có được sự giúp đỡ chuyên nghiệp để vượt qua chấn thương.
Cha có phải là người có trách nhiệm trong Giáo hội đầu tiên nghe các lời chứng này không?
Tôi không biết.
Kết luận của cha là gì?
Tôi phải đối diện với hai vấn đề đan xen nhau: sự chia rẽ nội bộ của cộng đoàn và thảm kịch mà nhiều nữ tu đã trải qua trong một thời gian dài. Các nữ tu vào dòng sau năm 1993, họ không biết chuyện gì đã xảy ra, nhưng họ sống theo lối sống khép kín, như thể tự bảo vệ mình khỏi bất kỳ sự xâm nhập nào.
Tạ ơn Chúa, dù đau đớn như thế nào các sự việc rồi cũng được nói ra và đã giúp tôi có khả năng đặt câu chuyện dưới ánh sáng của sự thật. Các nạn nhân đã có thể đối diện với thực tế và hiểu họ không phải là người đi dụ dỗ nhưng là nạn nhân. Khi tôi biết được sự thật, tôi thấy rõ, thông tin tôi được cung cấp nên được báo cáo cho các cơ quan có thẩm quyền.
Đó là lý do tôi hỏi họ, họ có sẵn sàng cung cấp lời chứng bằng văn bản hay không. Một số nữ tu cũng như những người đã rời khỏi dòng đã chấp nhận và tôi có thể giao các lời chứng này cho ủy ban điều tra đã được thành lập và ủy thác cho tổng công tố viên Dòng Đa Minh.
Có bao nhiêu nữ tu bị lạm dụng?
Tôi không muốn tiết lộ thông tin này.
Có phải sự thật được tiết lộ, tất cả đều giống nhau?
Đúng, tất cả đều giống nhau.
Làm thế nào cha giải thích các lời chứng này lại tiết lộ sau hơn hai mươi năm sau?
Không ai có thể làm cho máu của Abel im lặng. Tiếng kêu này vượt qua thời gian, nó đến với tôi. Máu của Abel kêu lên, và để làm nó im lặng cần phải có phán xét. Các nạn nhân, thậm chí hơn ba mươi năm sau – thời gian tương đương với bản án chung thân – có quyền được nghe từ các người cầm quyền một lời dứt khoát, để dập tắt mối nghi ngờ về tội lỗi của họ và phục hồi phẩm giá của họ bằng cách tuyên bố điều đó là sự thật, cụ thể họ là nạn nhân.
Lạm dụng, các biện pháp trừng phạt nhẹ cho linh mục Dòng Tên Marko Rupnik
Những người biết các động lực của lạm dụng hiểu rằng nạn nhân thường bị đưa vào trạng thái lệ thuộc tâm lý làm cho họ dễ bị tổn thương. Những người tôi nói chuyện đều có cái nhìn chằm chằm vào trống không. Và tôi biết, một người khi họ nói với tôi một điều gì đó liên quan đến xúc cảm hoặc thảm kịch, mà họ nói như không có gì, không khóc, thì tôi hiểu vết thương đã hằn rất sâu.
Vì sao những lời khai này không được xem trọng?
Nhiệm vụ của tôi kết thúc với việc nộp đơn khiếu nại năm 2021. Nhưng tôi có lý do để tin những người làm chứng này rất đáng tin cậy. Nếu lời khai của họ không có bản án đi kèm, là vì đã hết thời hiệu. Đó không phải là tuyên bố trắng án, mà là từ bỏ quyền đưa ra lời kết tội chính thức. Ngoài ra, chúng tôi được biết từ thông cáo của Dòng Tên đã có những hạn chế đã áp đặt trong các công việc mục vụ của cha Rupnik. Những người đưa ra quyết định nghĩ rằng những biện pháp này đủ để giải quyết vấn đề.
Cha giải thích các kết luận của Bộ Giáo lý Đức tin như thế nào?
Tôi không có thông tin gì để trả lời câu hỏi này, lại còn không đủ thẩm quyền để phán xét. Tôi biết những gì báo chí đưa tin, miễn là họ làm vụ việc với các tài liệu xác thực.
Cha nghĩ vì sao Bộ từ chối dỡ bỏ thời hiệu?
Rõ ràng là các đánh giá phải được thực hiện, nhưng tôi không có bất kỳ thông tin nào về việc này.
Theo cha, linh mục Rupnik có nên tiếp tục công việc nghệ thuật của ông không?
Tôi không có tư cách để đánh giá các tác phẩm nghệ thuật của cha Rupnik. Chắc chắn cha Rupnik là người có năng khiếu đặc biệt, kỹ năng kỹ thuật của cha, của trường của cha là không thể chối cãi. Nếu có người đặt hàng, vì sao cha lại không nên tiếp tục làm việc? Hơn nữa, việc nhận ra trách nhiệm của một người không làm giảm đi sự bí ẩn và phong phú mà họ mang lại. Nó có thể là vấn đề thời gian. Gần đây tôi có đọc, một nghệ sĩ phản ánh tâm hồn mình qua tác phẩm.
Trường hợp các vụ Vanier, Rupnik, Ribes… Có nên phân biệt tác phẩm với nghệ sĩ không?
Cha nghĩ nên có những biện pháp nào để thực hiện?
Cha Rupnik là tu sĩ Dòng Tên và là một linh mục. Do đó, cha tuân theo luật nội bộ của Dòng Tên và giáo luật. Thêm nữa, nếu những người đã khiếu nại muốn chuyển sang tòa án dân sự, họ có thể tự do làm.
Nhưng theo tôi, vấn đề không thể rút gọn thành một bản án. Không loại bất cứ chuyện gì ra khỏi trách nhiệm cá nhân, nhưng tôi nghĩ nên đặt vụ này trong một khuôn khổ rộng hơn để nắm bắt những trách nhiệm khác vẫn còn trong bóng tối: đặc biệt là trách nhiệm khách quan về sự thiếu cảnh giác của các bề trên của cha Rupnik, của những người đào tạo và của những người lẽ ra phải giám sát các phương pháp và các công việc mục vụ của cha Rupnik.
Tìm hiểu vụ Rupnik qua sáu câu hỏi chính
Vụ Marko Rupnik, một tu sĩ Dòng Tên làm cả Dòng can dự theo
Làm sao trong khoảng thời gian gần ba mươi năm, không ai nghi ngờ về học thuyết cha Rupnik rao giảng và theo một số lời khai khủng khiếp, học thuyết này đã dùng để hợp pháp hóa hành vi của ông? Chúng tôi thực sự phải đối diện với sự pha trộn giữa tâm linh, thần bí và tình dục lệch lạc, đáng buồn thay lại có trong các nhóm và phong trào với sự tham dự của những nhân vật nổi tiếng.
Cai trị, chủ nghĩa độc đoán, vụ Rupnik: Đức Phanxicô trả lời các chỉ trích
Các phụ nữ đã vô cùng khó khăn để nói lên lời chứng của họ, họ không bao giờ nhận được cái gật đầu từ các nhà cầm quyền, nhưng trước sự ngỡ ngàng và phẫn nộ của họ – nhất là họ cảm thấy tổn thương tột cùng trong sâu thẳm tâm hồn – dù những gì mình đã tiết lộ, họ vẫn tiếp tục thấy cha Rupnik giảng tĩnh tâm, nói chuyện về tâm linh trên các phương tiện truyền thông. Điều này làm họ rất phẫn nộ.
Và cha cũng phẫn nộ?
Đúng, tất nhiên rồi. Khi làm những việc như vậy là không đúng. Linh mục Rupnik chưa bao giờ nói một lời nào với họ, chưa bao giờ nhận trách nhiệm của mình. Về phần tôi, tôi tin chắc đó là vấn đề của tâm thần học.
Cha đã gặp linh mục Rupnik chưa?
Tôi chưa gặp, tôi tránh gặp vì không muốn bị ảnh hưởng. Và tôi muốn tránh mọi tò mò bệnh hoạn.
Cha có nghĩ việc nạn nhân của cha Rupnik là phụ nữ đã làm cho một số người đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của sự thật không?
Thành thật mà nói, tôi không nghĩ như vậy. Cha Rupnik bị xử phạt về việc quản trị, nên khi họ nói thì người ta tin.
Tìm hiểu vụ Rupnik qua sáu câu hỏi chính
Cha không nghĩ các hình phạt là rất yếu khi xem xét các sự kiện bị cáo buộc?
Chúng tương ứng với những gì có thể được thực hiện ở cấp độ hành chính, vì lý do đã hết thời hiệu.
Cha vẫn còn liên lạc với các nạn nhân?
Còn. Tôi vẫn là ủy viên của viện, chịu trách nhiệm về những người vẫn còn trong cộng đồng. Tôi chưa bao giờ thấy một hận thù nào nơi họ, nhưng các phụ nữ này thấm đậm một nỗi đau rất sâu sắc.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Vụ Rupnik: Ai tố ai?
Trường hợp linh mục Marko Rupnik: thử nghiệm các biện pháp chống lạm dụng của Giáo hội
