Trường hợp linh mục Marko Rupnik: thử nghiệm các biện pháp chống lạm dụng của Giáo hội
sacredheartuniversity.typepad.com, 2022-12-16
Trường hợp linh mục Marko Rupnik, người Slovenia, nghệ sĩ Dòng Tên nổi tiếng, đã đe dọa di sản mà Đức Phanxicô đã xây dựng khi giải quyết tai họa lạm dụng tình dục của hàng giáo sĩ.
Linh mục Rupnik đã bị buộc tội lạm dụng tình dục, thiêng liêng và tâm lý với các nữ tu thánh hiến. Linh mục Arturo Sosa, bề trên tổng quyền Dòng Tên nói với các nhà báo, linh mục Rupnik đã tạm thời bị rút phép thông công vào năm 2019 sau khi giải tội tha thứ cho phụ nữ mà linh mục có quan hệ tình dục – một trong những tội trọng và đó là hình thức lạm dụng thiêng liêng nghiêm trọng nhất của Giáo hội. Năm 2021, một khiếu nại riêng chống lại linh mục Rupnik nhưng không được tiếp tục vì hết thời hiệu. Cả việc rút phép thông công và quyết định không truy tố đều do Bộ Tín Lý xử lý. Sau khi bị vạ tuyệt thông, các tu sĩ Dòng Tên đã hạn chế các sinh hoạt mục vụ của linh mục Rupnik, cấm ông không được giải tội, hướng dẫn thiêng liêng và giảng linh thao.
Nhưng linh mục Rupnik là người có nhiều quan hệ và có nhiều ảnh hưởng kể cả bên trong Bộ Tín Lý. Ông là nghệ sĩ cực kỳ nổi tiếng của Giáo hội với những bức tranh khảm trang trí nhà nguyện Redemptoris Mater trong dinh tông tòa của Vatican, vương cung thánh đường ở Lộ Đức và đền thờ Thánh Gioan Phaolô II ở Washington, D.C. Tại đây ông thiết kế bức tranh khảm trong nhà nguyện. Gần đây, ông làm logo cho Đại hội Gia đình Thế giới năm 2022 của Vatican.
Tất cả những chuyện này cho thấy, trong trường hợp của linh mục Rupnik, đó là thử nghiệm cho việc cự lại với các biện pháp chống lạm dụng của Giáo hội. Ba điều cần phải được xem xét.
Đầu tiên là Bộ Tín Lý, một trong hai cơ quan trung ương của Giáo hội ở tuyến đầu giải quyết vấn đề lạm dụng. Bộ truy tố các trường hợp giáo sĩ bị cáo buộc lạm dụng nhưng không minh bạch về cách làm của mình. Trong trường hợp của Rupnik, bộ đã giữ im lặng về lý do tại sao ông không bị truy tố, vì có nhiều thời hiệu được miễn trừ. Tổng giám mục Giacomo Morandi, cựu thư ký của thánh bộ, đóng vai trò nào trong vụ án này? Giám mục Morandi được cho là rất thân với Rupnik và sống cùng cộng đồng Dòng Tên với Rupnik. Dù các tu sĩ Dòng Tên đã tiết lộ những gì họ biết về vụ này, nhưng sự im lặng của Bộ Tín Lý là sai và có hại.
Thứ hai là Ủy ban bảo vệ trẻ vị thành niên của Giáo hoàng, đáng lẽ hoạt động như văn phòng bảo vệ cấp giáo phận bên trong Tòa thánh. Dưới các cải cách của Giáo triều, ủy ban này được đặt trong cơ cấu của Bộ Tín Lý. Một vài người đặt câu hỏi về sự khôn ngoan của việc này do nhu cầu có một cơ quan độc lập bên trong Vatican để đảm bảo các tiêu chuẩn bảo vệ được đáp ứng. Giáo hoàng cũng đã nhấn mạnh ủy ban vẫn độc lập. Nhưng ba cựu thành viên ủy ban, trong đó có bà Sheila Hollins, bà bày tỏ lo lắng của bà về chiến lược và khả năng lãnh đạo của ủy ban. Họ sợ ủy ban đi chệch khỏi mục đích cốt lõi là đảm bảo các biện pháp bảo vệ tốt nhất được tuân thủ. Ủy ban nhấn mạnh họ không bình luận về các trường hợp cá nhân. Tuy nhiên, nó có nguy cơ bị xem là thiếu sót trong giai đoạn gần đây của cuộc khủng hoảng lạm dụng, bây giờ là cách bộ máy giáo phẩm xử lý các trường hợp.
Thứ ba là Giáo hội cần chủ động hơn trước những cáo buộc lạm dụng người lớn, đặc biệt là với các nữ tu. Mặc dù vụ Rupnik không liên quan đến trẻ vị thành niên, nhưng đây là lạm dụng theo kiểu “#metoo” (tôi cũng vậy), bị nặng thêm vì có khía cạnh thiêng liêng. Nếu các tu sĩ Dòng Tên giải thích linh mục Rupnik đã bị đặt dưới các biện pháp cụ thể và đã thông tin công cộng, thì điều này làm ngăn chặn vụ bê bối nổ ra. Với mức độ nghiêm trọng của việc tha tội cho đồng phạm trong tòa giải tội, Rupnik dường như cũng đã được đối xử khoan hồng, cho thấy công chuyện được bào chữa là giữa người trưởng thành đồng ý. Trong khi Giáo luật đã mở rộng định nghĩa về lạm dụng, bao gồm cả “những người lớn dễ bị tổn thương”, thì việc lạm dụng quyền lực giữa người lớn phải được hiểu rõ hơn.
Cuối cùng, trường hợp nhấn mạnh đến việc công cụ hóa lạm dụng ngày càng tăng vì các mục đích chính trị và giáo hội. Đáng chú ý, các chi tiết rất nhạy cảm về vấn đề Rupnik đã bị rò rỉ trong ít nhất hai lần công bố trên mạng thù địch với giáo hoàng Phanxicô. Việc rò rỉ tài liệu này chỉ có thể đến từ bên trong với mục đích cuối cùng là cố gắng gây tổn hại cho giáo hoàng. Nó cho thấy sự phản kháng sâu đậm với Đức Phanxicô từ bên trong Giáo hội. Có thể có những trường hợp Rupnik khác, nhưng chúng có thể không phù hợp với chương trình chống Đức Phanxicô, vì vậy chúng sẽ có thể nằm khuất ra-đa.
Trong bầu khí căng thẳng này, điều quan trọng là đảm bảo tất cả các trường hợp lạm dụng được xử lý một cách nghiêm ngặt, độc lập và chủ động.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Vụ các tu sĩ Dòng Tên nhấn mạnh đến bí mật của Vatican và sự khoan hồng đối với việc lạm dụng phụ nữ
