Garry Kasparov: “Putin ra đi càng sớm thì nước Nga càng sớm lấy lại được vị thế của mình”
courrierinternational.com, Stefan Loffler, 2022-03-05
Kiện tướng quốc tế Garry Kasparov, đối tác của thương hiệu chống vi-rút Avast, chơi cờ vua song song tại Hội nghị thượng đỉnh web ở Lisbon, Bồ Đào Nha, ngày 3 tháng 11 năm 2021. ẢNH CARLOS COSTA / AFP
Ông là một trong những kỳ thủ cờ vua vĩ đại nhất lịch sử và là đối thủ lưu vong của Vladimir Putin: hơn một tuần sau khi Nga xâm lược Ukraine, ông phát biểu rất dài trong các cột của nhật báo Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung. Ông giải thích lý do vì sao ông ủng hộ các lệnh trừng phạt đất nước ông.
Garry Kasparov, 58 tuổi, nhà vô địch cờ vua thế giới từ năm 1985 đến năm 2000. Ông là chủ tịch của Tổ chức Nhân quyền Phi chính phủ và Sáng kiến Dân chủ Đổi mới (ONG Human Rights Foundation et Renew Democracy Initiative). Kể từ năm 2013 ông đã không trở lại nước Nga và chưa bao giờ ông gặp lại mẹ, bà đã qua đời năm 2020 ở Nga. Ông sống với gia đình ở New York.
Frankfurter Allgemeine Zeitung: Ngày 10 tháng 3, sẽ là mười bảy năm kể từ khi ông kết thúc sự nghiệp cờ vua và cũng kể từ đó ông đã dành cả cuộc đời để cảnh báo thế giới chống lại Vladimir Putin. Phải mất bao nhiêu thời gian để bây giờ thế giới mới có cái nhìn về tổng thống Nga như ông đã có. Bây giờ ông có cảm thấy hài lòng không?
Garry Kasparov: Việc mình có lý không phải là lý do để ăn mừng. Đối với đất nước tôi, đây là một bi kịch. Hàng ngàn thanh niên Nga đang chết vì tên độc tài điên rồ. Nhiều người trong số họ chỉ biết Putin là tổng thống và họ sẽ chết dưới sự cai trị của ông.
Trong quyển sách của ông, Mùa đông sẽ đến Winter Is Coming (được dịch sang tiếng Pháp với cùng tựa đề, nhà xuất bản Michel Lafon), năm 2015 ông đã cảnh báo Putin sẽ tấn công Ukraine thêm một lần nữa. Tại sao lời kêu gọi giao vũ khí cho Ukraine và loại bỏ sự phụ thuộc của chúng ta vào khí đốt, dầu của Nga của ông lại không được chú ý?
Không ai tin tôi. Khi được hỏi liệu tôi có thực sự xem Putin là một mối đe dọa nguy hiểm hơn khủng bố hồi giáo Isis không, tôi đã trả lời: một tổ chức khủng bố, nó đến và nó đi; nhưng Putin là mối nguy hiểm thường xuyên. Họ nhìn tôi như thể tôi là một tên gốc. Ngày nay, mọi người xem tôi là nhà tiên tri Nostradamus vì tôi đã dự đoán những gì mọi người không muốn thấy. Tôi hy vọng cuộc chiến này sẽ dẫn đến sự sụp đổ chế độ Putin. Đây là lần đầu tiên kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, cả thế giới cùng ở trên một mặt trận thống nhất. Ngay cả trong những giấc mơ ngông cuồng nhất, tôi cũng không nghĩ có sự đoàn kết như vậy chỉ sau bốn hay năm ngày.
Điều gì làm ông ngạc nhiên nhất?
Ngay cả Tổng thống Kazakhstan, Kassym-Jomart Tokaev, người mà Putin vừa cứu gần đây cũng đã tách ra khỏi Mátxcơva và ngưng phát các chương trình truyền hình Nga trên đất nước ông. Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng làm tôi ngạc nhiên khi ông quay lại với Ostpolitik (chính sách bình thường hóa quan hệ của phương Tây với Đông Âu và Liên Xô vào những năm 1970) của cựu thủ tướng Đức Willy Brandt (1969-1974) và đặt nước Đức vào chính sách an ninh toàn cầu. Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (Fifa) cũng như Ủy ban Thế vận Quốc tế (IOC) cũng tham gia.
Với việc tổ chức Thế vận hội mùa đông tại Sochi năm 2014 và sau đó là World Cup 2018 và hàng chục triệu đôla cho Liên đoàn cờ vua quốc tế, Vladimir Putin đã đầu tư rất nhiều vào thể thao.
Ngoại trừ nó không bao giờ quy về thể thao, nhưng luôn quy về Putin. Cách ông dùng ảnh hưởng quốc tế này có lẽ lưu danh lịch sử như một trong những hoạt động điêu luyện nhất nhằm phá hoại ngầm thế giới tự do. Putin đã không ngần ngại chi hàng tỷ đô la và cờ vua chỉ là một góc rất phụ của chiến dịch khổng lồ này. Điều đáng chú ý là ông đã phá nát mọi thứ chỉ trong vòng một tuần.
Cần ba điều để hạ một nhà độc tài. Đầu tiên, thất bại quân sự. Nó có thể xảy ra nếu Ukraine cố gắng kháng cự đủ lâu. Sau đó là sụp đổ kinh tế và tài chính, và đây chỉ là vấn đề trong vài tuần. Cuối cùng là yếu tố cô lập.
Về mặt tâm lý nó rất quan trọng. Nếu đáp ứng đủ 3 điều kiện này, một sớm một chiều chế độ này có thể sụp đổ vì người dân sẽ xuống đường và giới tài phiệt sẽ lật đổ Putin. Nước Nga ngày nay không sống cuồng tín như dưới thời Stalin hay nước Đức dưới thời Hitler, nơi mọi người sẵn sàng hy sinh mạng sống của mình cho lãnh tụ thân yêu của họ. Ở nước Nga của Putin, chỉ có tiền là vua, chúng ta đi đến một nhà nước mafia. Chỉ cần ông chủ lớn bảo vệ và cho họ tiền là người dân ở bên cạnh ông. Ngay khi kho bạc trống rỗng, lòng trung thành sẽ bốc hơi.
Ai sẽ chận Putin ở Nga?
Nếu ai biết câu trả lời này thì người đó đã chết, Putin sẽ loại mối đe dọa. Mọi người luôn hỏi tôi sẽ làm gì để hạ gục Putin: hàng triệu người biểu tình ở Quảng trường Đỏ ư? Một đảo chính ư? Một can thiệp của những kẻ đầu sỏ ư? Đó là tất cả. Khi một chế độ độc tài sụp đổ, không thể đoán trước được ai sẽ là người giáng đòn chí mạng. Hàng chục ngàn người Nga đã xuống đường, bất chấp nguy cơ bị đánh đập, bị bắt, bị tù trong nhiều năm. Hôm nay họ biểu tình phản đối chiến tranh, tuần sau có thể họ biểu tình chống giá cả tăng, mức sống bị giảm. Nếu họ là hàng trăm ngàn người, thậm chí cả triệu người thì ai sẽ tấn công họ? Bộ máy tuyên truyền cũng nát bét. Từ mấy ngày qua, các troll của Nga đã kín đáo nhiều hơn trên Internet. Có lẽ không còn ai trả tiền cho họ.
Điều gì đã loại trừ tất cả các vận động viên Nga khỏi các cuộc thi? Ông có thấy như vậy là công bằng không?
Là vận động viên thể thao Nga, là một trong những người được trao giải nhiều nhất trong lịch sử, tôi đồng cảm với họ. Nhưng mặt khác, có một số vận động viên nước ngoài sẽ không muốn thi đấu với họ. Fifa hiểu nhiều quốc gia sẽ từ chối thi đấu với các đội của Nga. Tất cả những gì chúng ta có thể làm là cố gắng giảm thiểu hậu quả với những người không ủng hộ Putin.
Các kiện tướng cờ vua quốc tế người Nga, Aleksandr Grichchuk và Daniil Dubov đã lên tiếng, họ phản đối cuộc chiến và phản đối việc bắt giam Alexei Navalny. Liệu hai cầu thủ này, và những người Nga khác trên đấu trường có bị loại ra khỏi quá trình xếp loại của Giải vô địch thế giới đang diễn ra lúc này, như Liên đoàn Đức tuyên bố hay không?
Liên đoàn cờ vua quốc tế (Fide) không định loại hoàn toàn các kỳ thủ Nga, nhưng trước mắt, không thể hình dung được đội tuyển quốc gia tham gia vào cuộc tranh tài (hai kỳ thủ được đề cập tham gia với tư cách cá nhân, và dưới màu cờ trung lập, trong Grand Prix Fide diễn ra ở Berlin và Belgrade cho đến ngày 4 tháng 4; cuộc thi Olympic hai năm một lần sẽ diễn ra vào mùa hè này, nhưng không phải ở Mátxcơva như kế hoạch ban đầu). Nga và Ukraine là một trong những quốc gia có thành tích tốt nhất, các đội của họ thi đấu gần như có hệ thống. Putin ra đi càng sớm thì nước Nga càng sớm lấy lại được vị thế của mình trong cộng đồng quốc tế.
Arkadi Dvorkovitch, cựu cố vấn của Putin, vẫn là chủ tịch của Fide.
Tôi tránh xa chính trị cờ vua. Anh em nhà Ziyavudin và Magomed Magomedov, đồng minh thân cận của Dvorkovich, hiện đang bị giam ở Nga. Dvorkovitch là con tin trong tình huống này, ông không thể yên tâm, tôi không muốn ở trong địa vị của ông.
Đụng độ thượng đỉnh: Karpov – Kasparov
Arkadi Dvorkovitch hiện không chịu một lệnh trừng phạt nào, không giống như Anatoli Karpov, người bị ông truất ngôi vô địch thế giới.
Tôi có chút thương hại cho ông. Ông luôn hòa hợp với chế độ. Ông đã bỏ phiếu trong Quốc hội (Karpov là dân biểu của Nước Nga Thống nhất, đảng cầm quyền) ủng hộ việc sáp nhập Crimea và nhiều luật mà tôi cho là đáng khinh bỉ. Dù ông vẫn là kỳ thủ cờ vua xuất chúng, nhưng bây giờ ông phải trả giá cho những tội ác của chính phủ mà ông ủng hộ. Liên đoàn cờ vua quốc tế Fide không còn có thể để cho ông làm đại sứ cho họ khi ông ở trong danh sách những người bị Liên minh Âu châu trừng phạt. (Ngày 27 tháng 2, Fide đã để Nga trong danh sách kỷ luật và ngày 2 tháng 3 họ bắt đầu các thủ tục để tước bỏ chức đại sứ suốt đời của Karpov.)
Nếu Putin bị hạ, ông có trở lại Nga không?
Tôi không có ý định ứng cử vào một chức vụ chính thức nào. Nhưng nếu tôi có thể giúp Nga khôi phục quan hệ quốc tế, đất nước có thể tin tưởng vào tôi. Mẹ tôi luôn hy vọng rằng chế độ này sẽ vào thùng rác lịch sử và tôi sẽ có thể về lại Mátxcơva. Lúc đó, điều đầu tiên tôi làm khi về là đến thăm mộ bà.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Người dân Nga can đảm phản đối chiến tranh và yêu cầu bảo vệ những gì là đúng
