Thủ tướng Anh Boris Johnson hoàn toàn có quyền kết hôn trong Giáo hội công giáo
americamagazine.org, Austen Ivereigh, 2021-05-31
Tác giả Austen Ivereigh là nhà nghiên cứu sử học đương đại của Giáo hội tại Campion Hall thuộc Đại học Oxford.
Boris Johnson và Carrie Symonds sau đám cưới của họ ngày thứ bảy 29 tháng 5 ở vườn nhà số 10 phố Downing. Rebecca Fulton qua AP)
Đây là ý tưởng cho hội thảo truyền thông về khủng hoảng của Giáo hội công giáo ở Vương quốc Anh:
Quý vị hình dung, quý vị được đài BBC đánh thức lúc 6 giờ sáng chúa nhật lễ Chúa Ba Ngôi để báo tin Thủ tướng Anh, một tín hữu anh giáo đã hai lần ly dị, người có tai tiếng về các vấn đề ngoại hôn của mình, đã kết hôn ngày hôm trước ở nhà thờ chính tòa Westminster, có bạn bè và gia đình tham dự, nhà thờ Westminster là nhà thờ mẹ của Giáo hội công giáo ở Anh và xứ Wales.
Ông có thể giải thích trên chương trình phát thanh, trong một giờ không?
Chúng ta hãy thêm vào đây một chút áp lực. Ngoài một tuyên bố có vẻ thơ văn, cả Boris Johnson và Carrie Symonds đều là giáo dân và đã được rửa tội, và “tất cả các bước cần thiết đã được thực hiện, ở giáo hội cũng như về luật dân sự, tất cả các thủ tục đã hoàn thành trước đám cưới”, nhân viên nhà thờ không có ở đó, dường như không có ai khác biết bất cứ điều gì. Các phương tiện truyền thông viện dẫn những “lỗ hỗng” trong luật hôn nhân công giáo, và Twitter bùng cơn thịnh nộ, làm rúng động các tiêu chuẩn kép của nhà thờ. Làm thế nào có thể có một quy tắc cho thủ tướng và một quy tắc khác cho mọi người không?
Các bí tích không phải là phần thưởng cho người công chính
Các câu hỏi dồn dập. Linh mục phụ tá Mark Drew ở Liverpool hỏi trên Twitter, “có ai có thể giải thích cho tôi không? Boris Johnson, người đã rời bỏ Giáo hội công giáo khi còn ở Eton, đã hai lần ly dị, lại có thể kết hôn tại nhà thờ chính tòa Westminster, trong khi tôi phải nói với các tín hữu kitô giữ đạo tốt lành, những người muốn kết hôn lần thứ hai trong nhà thờ rằng điều đó là không thể?”
Dĩ nhiên đây không phải là một ý tưởng đơn thuần của hội thảo: Nó đã xảy ra cho tôi vào sáng chúa nhật ngày 30 tháng 5. Tôi đã dùng giờ chuẩn bị của tôi để (a) uống cà phê, (b) làm quen với các sự kiện, như tôi thường làm, và (c) tìm hiểu luật bí tích công giáo.
Điểm khởi đầu là đây. Các bí tích không phải là phần thưởng cho người công chính. Người công giáo có quyền này, miễn là họ không có trở ngại nào, họ đáp ứng các yêu cầu, họ tự do và hoàn toàn ý thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của nó.
Để được kết hôn trong bí tích, hai bên phải được rửa tội như người tín hữu kitô và một bên phải là người công giáo. Họ phải được tự do kết hôn và phải được hướng dẫn trong sự hiểu biết về hôn nhân của Giáo hội: chung sống trọn đời, giữa một người nam và một người nữ, mở lòng ra với sự sống, v.v.
Trong trường hợp này, cả hai đều là người công giáo đã được rửa tội. Ông Johnson được mẹ là bà Charlotte nuôi dạy trong giáo dục công giáo, bà là họa sĩ vẽ chân dung, ly dị với ông Stanley, cha của ông Boris năm 1979. Đúng, ở Eton, ông Boris đã (chọn) hay thêm sức trong Giáo hội anh giáo, nhưng dưới mắt Giáo hội công giáo, ông vẫn là người công giáo. Vì vậy, chúng ta có thể khoanh ô này.
Giả sử một số quy trình nhất định ở trên đã được tuân thủ, Boris Johnson đã được đối xử giống hệt như những người khác, theo cùng một luật chung
Hai cuộc hôn nhân trước của ông Johnson, chúng ta có thể cho rằng “thiếu hình thức giáo luật”: Nghĩa là không đáp ứng các yêu cầu của luật Giáo hội và do đó không thể được xem là bí tích. (Có những phá lệ với những đòi hỏi này trước và những “xác nhận” sau sự việc, ex post facto, có thể thay đổi điều này, nhưng – một lần nữa giả sử – ông Johnson đã không dự trù như trong trường hợp của hai cuộc hôn nhân đầu tiên.) Vì vậy, trong trường hợp này chỉ cần một tuyên bố đơn giản tiêu hôn của Giáo hội cho các cuộc hôn nhân trước của ông. Một ô khác về mặt lý thuyết được khoanh lại.
Ông Johnson và bà Symonds được cha Daniel Humphreys hướng dẫn trong sáu tháng, cha là cựu quản nhiệm nhà thờ chính tòa Westminster và là linh mục của giáo phận Westminster, cha rửa tội cho đứa con trai Wilfred mới sinh của họ tháng 12 năm 2020, như thế ông đã hiểu ý nghĩa của những lời hứa buộc ông phải tuyên bố vào ngày thứ bảy. Với những cuộc ly dị và lịch sử không chung thủy rất công khai của ông, đó là một ô lớn cần kiểm tra.
Kết luận: Khác với việc ông Johnson được đối xử đặc biệt, đó là điểm ngược lại. Giả sử một số quy trình nhất định ở trên đã được tuân thủ, ông Boris Johnson đã được đối xử giống hệt như những người khác, theo cùng một luật chung. Và điều này, hóa ra, là trở ngại thực sự cho rất nhiều người.
Luật nói rằng Giáo hội buộc bạn phải theo những lời hứa mà bạn đã hứa trong hôn nhân bí tích, nhưng không phải những lời hứa mà bạn đã hứa trong hôn nhân không bí tích, vì nói một cách thô thiển, Giáo hội không thể chắc những lời hứa này có ý nghĩa gì. Các tờ báo lá cải của Anh gọi đây là “lỗ hổng”, nhưng đây đơn giản chỉ sự làm việc của hai hệ thống pháp luật khác nhau và song song.
Điều đáng ngạc nhiên là dư luận Anh nghiêm khắc đối với Giáo hội vì đã chứng nhận cuộc hôn nhân này. Như thử Giáo hội có bổn phận phải từ chối yêu cầu kết hôn vì quá khứ của ông Johnson, để “gởi một thông điệp rõ ràng” về việc hỗ trợ cho giáo huấn của Giáo hội về hôn nhân. Nói cách khác, công chúng muốn Giáo hội đối xử với ông khác với mọi người. Cũng như khi cuộc tranh luận ở Giáo hội Hoa Kỳ về việc một nhóm giám mục Hoa Kỳ đề nghị cấm một số chính trị gia nào đó không được rước lễ, việc dùng chính trị can thiệp vào bí tích – ngay cả chính trị giáo hội – đi ngược lại bản chất của chính các bí tích.
Tất nhiên, có một cảm thức hôn nhân ở nhà thờ chính tòa Westminster là một vụ bê bối: một loại bê bối rất Phúc âm. Nhưng sau tất cả, điều làm cho chúng ta không khỏi ngạc nhiên đến sững sờ trong câu chuyện này, chính là quyền rộng rãi phi thường mà Giáo hội gán cho sự hoạt động của ơn Chúa.
Điều làm cho chúng ta không khỏi ngạc nhiên đến sững sờ trong câu chuyện này, chính là quyền rộng rãi phi thường mà Giáo hội gán cho sự hoạt động ơn Chúa
Điều này đưa chúng ta đến với niềm tin của chính ông Johnson. Chỉ có linh mục Humphreys mới có thể nói nhiều về điều này và cha sẽ không nói gì. Nhưng những người khác lại suy đoán, những sự kiện trong đời ông Johnson trong những năm gần đây – kể cả việc ông đối diện với cái chết vì Covid-19 năm ngoái, mối quan hệ mới của ông và đứa con mới sinh, bây giờ ông bước vào cuộc hôn nhân theo bí tích công giáo khi ông lãnh đạo đất nước trong cuộc khủng hoảng lớn nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai – sẽ không có gì ngạc nhiên nếu đôi khi ông nghĩ lại đến đức tin của mẹ và bà ngoại của mình.
Một câu hỏi khác: Có thể nào đây là “mối dây vô tận” (sợi dây nối liền chúng ta với Thiên Chúa, dù chúng ta đi xa đến đâu, nó vẫn còn đó, và đến một lúc nào đó, Chúa sẽ giật dây để kéo chúng ta về) mà Cha Brown đã nói trong Các câu chuyện của G.K. Chesterton không? Thông báo từ Tổng giáo phận Westminster cho biết ông Johnson và người vợ mới của ông “cả hai là giáo dân của giáo xứ nhà thờ chính tòa Westminster.” Boris Johnson có vượt sông Tiber không? (vượt sông Tiber là thành ngữ có nghĩa cải đạo, từ tin lành sang công giáo)
Nếu vậy, ông sẽ không công khai làm khi ông là Thủ tướng. Có một vấn đề hiến pháp hóc búa là một thủ tướng công giáo bổ nhiệm các giám mục anh giáo nhân danh nữ hoàng, nữ hoàng là “Giáo chủ tối thượng” Giáo hội Anh. Nhưng trở ngại chính là phân tâm chính trị. Hệ thống chính trị đối đầu mạnh mẽ của Anh có khuynh hướng vin vào những sự nhất quán hoặc đạo đức giả đã thể hiện rõ. Một thủ tướng công giáo sẽ luôn ở trong thế phòng thủ, ông sẽ bị những người theo chủ nghĩa thế tục buộc tội đã nhận lệnh từ Rôma và bị những người công giáo chỉ trích vì thiếu nhất quán với giáo huấn của Giáo hội.
Đó là một số lý do vì sao cựu Thủ tướng Tony Blair nhận giáo huấn để trở thành một người công giáo khi còn đương nhiệm, nhưng ông chỉ được nhận vào Giáo hội năm 2008, một ít thời gian sau khi ông rời chức vụ.
Dĩ nhiên, có thể ông Johnson đã được bí mật nhận vào Giáo hội, in pectore và chỉ sau khi ông rời nhiệm sở, chúng ta mới khám phá ông có là người công giáo suốt từ đầu hay không. Sự bùng nổ hiến pháp toàn năng này có thể là kịch bản thứ nhì cho hội thảo truyền thông về khủng hoảng của Giáo hội.
Nhưng nhiều khả năng Thủ tướng đang trên hành trình, với những bước đi chập chững ban đầu. Dù người ta có nghĩ gì về ông, thì cũng là điều tốt khi ông ngừng lại ở nhà thờ chính tòa Westminster để được hướng dẫn. Có mọi lý do để tin linh mục Humphreys và cặp vợ chồng mới cưới đã tuân theo các thủ tục của Giáo hội công giáo để đảm bảo các cuộc hôn nhân trước của ông Johnson là không hợp lệ. Với sự quan tâm thích đáng của ông về mặt quy chế, ông hoàn toàn có quyền kết hôn trong Giáo hội công giáo.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
