Các bí quyết để hiểu triều giáo hoàng đầy bất ngờ
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, 2021-03-12
Tác giả Frédéric Mounier, cựu nhà báo của báo La Croix, phóng viên đặc biệt thường trực tại Rôma từ năm 2009 đến 2013, tỉ mỉ mô tả hoạt động của Đức Phanxicô trong các phân tích chuyên đề về các vấn đề lớn của triều giáo hoàng của ngài và một biên niên sử được viết một cách dễ đọc.
Giáo hoàng muốn thay đổi Giáo hội, Frédéric Mounier, Presses du Châtelet (Le pape qui voulait changer l’Église, de Frédéric Mounier, Presses du Châtelet)
Chúng ta có thể tóm tắt một giáo hoàng và hành động của ngài trong không đầy 450 trang không? Đây là thách thức dường như được nhà báo Frédéric Mounier đưa ra, ông là cựu phóng viên thường trực của báo La Croix tại Rôma, viết về những năm cuối của triều Đức Bênêđictô XVI và những tháng đầu tiên của triều Đức Phanxicô, từ năm 2009 đến năm 2013, với vị giáo hoàng muốn thay đổi Giáo hội.
Quyển sách này là một trong các bức toàn cảnh đầy đủ nhất bằng tiếng Pháp về các hoạt động của Đức Phanxicô, mang đến những chìa khóa thú vị để hiểu triều giáo hoàng Argentina. Nhà báo mô tả tỉ mỉ bảy năm triều Đức Phanxicô. Vì thế tác giả đưa chúng ta đi theo vết chân của người mặc áo trắng đến từ Vùng Đất Lửa, người mà cuộc bầu cử đã gây bất ngờ, bất ngờ cũng tương đương như sự kiện từ nhiệm của người tiền nhiệm của ngài.
Cải cách Giáo triều
Dựa trên tài liệu phong phú – sách vở, báo chí -, cũng như các cuộc phỏng vấn ở Rôma với một số nhân vật chính của giáo hoàng, tác giả nhắc chúng ta, nếu giáo hoàng này được bầu, thì ngài được bầu với nhiệm vụ ngầm phải cải tổ Giáo triều, bị một số lớn hồng y xem là cỗ máy không thể thay đổi được, thậm chí còn rất kém hiệu quả. Một thay đổi mang tính chức năng cũng như mang tính thiêng liêng mà hồng y Jorge Bergoglio vừa mới trở thành Đức Phanxicô đảm nhận công việc kể từ khi ngài kế vị Thánh Phêrô.
Nếu những trang sách này không thực sự bổ sung bất cứ điều gì mới cho triều giáo hoàng của ngài, nhưng chúng phân tích theo chủ đề các thách thức và biên niên sử được viết dưới tài kể chuyện của người quan sát, mà tính hiếu kỳ không bao giờ cạn. Thỉnh thoảng tác giả chêm vào những kỷ niệm hoặc giai thoại cá nhân của thời ông làm việc ở Rôma như bữa ăn tối năm 2011 tại Santo Domingo với sứ thần lúc bấy giờ, và vài năm sau, tác giả kinh hoàng phát hiện, sứ thần này vừa bị bãi chức và bị lên án vì tội ấu dâm.
Bộ máy Vatican
Tác giả Mounier viết: Vì trách vụ của giáo hoàng nặng nề, bị cản trở bởi những người muốn “giết giáo hoàng”. Triều của ngài cũng bị trở ngại bởi những vụ bê bối liên tiếp bùng ra trong những năm gần đây, dù đó là việc quản lý các vụ lạm dụng một cách thảm họa ở một số giáo phận, hay các vụ bê bối tài chính ở một Quốc gia nhỏ nhất thế giới. Tác giả nhấn mạnh, rất nhiều tình huống mà ngài phải cố gắng giải quyết. Không phải không làm cho các nhà quan sát chưng hửng, kể cả những người trong nhiều năm đã cố gắng hết mình để quan sát kỹ lưỡng đời sống của Giáo hội hay của bộ máy Vatican.
Đức Phanxicô thực sự là một “giáo hoàng làm chưng hửng”, kể cả các nhà vatican học, những người tự cho mình có thể đoán được hành vi của một giáo hoàng. Trước hết, chưng hửng vì mối quan tâm lâu dài của nó, đặc biệt là với vùng ngoại vi. Với các vùng “ngoại vi địa lý”, từ năm 2013 Đức Phanxicô đã nhân gấp bội các chuyến tông du. Với “ngoại vi hiện sinh”, ngài đặc biệt chú ý đến người di cư, trung tâm mối bận tâm của ngài, kể từ chuyến đi đầu tiên và rất bất ngờ của ngài đến đảo Lampedusa chỉ vài tuần sau khi được bầu chọn.
Một triều đại giáo hoàng phức tạp
Ngài cũng là giáo hoàng của “những nghịch lý làm hoang mang”, điều không thoát khỏi cặp mắt quan sát sáng suốt như cặp mắt của ông Mounier. Tác giả tóm tắt: “Ngài là mục tử dịu dàng, ông chủ cứng rắn, nghiêm túc và hay cười, tự phát và làm chủ tình hình, người thích ở nhà nhưng lại là người đi nhiều, yêu Giáo hội của mình và hiệp nhất với Giáo hội, không bảo thủ cũng không tiến bộ, được đánh giá cao bởi những người không thích giáo hoàng và và bị những người thần tượng hóa giáo hoàng chán ngán…”. Có thể tóm tắt ở đây vài dòng về sự phức tạp và căng thẳng của một triều giáo hoàng.
Trong suốt quyển sách, không ai so sánh được với tác giả, ông mô tả các phong tục truyền thống của Vatican, và cái mà ông gọi là “bức tường bông” bao quanh, loại vỏ bọc dày và im lặng đảm bảo cho những trao đổi cảm nhận và bảo vệ mô hình thu nhỏ của Vatican khỏi tất cả các tiếng nói bộc phát… nhưng lại không bảo vệ nó khỏi bạo lực của các cuộc tranh giành quyền lực.
Marta An Nguyễn dịch
Bài đọc thêm: Tám hình ảnh nổi bật của tám năm triều giáo hoàng Đức Phanxicô
Ở thời điểm tám năm của mình, liệu Đức Phanxicô có giảm nhiệt độ không?
