“Tân giáo hoàng”: Jude Law và John Malkovich trở lại Vatican
marianne.net, Benoỵt Franquebalme, 2020-01-10
Trong tập phim “Tân Giáo hoàng”, các diễn viên John Malkovich và Jude Law đóng vai hai giáo hoàng với chương trình làm việc rất bí mật. Tập phim của đạo diễn Paolo Sorrentino ở trong dòng truyền thống lâu dài, hư cấu và lịch sử của các giáo hoàng xảo quyệt (machiavel).
Năm 2016 kênh Canal + và HBO đã lập sự kiện với tập phim “Giáo hoàng Trẻ” (The Young Pope) được quay tại Vatican. Bốn năm sau phần kế tiếp trở lại, rực rở và khiêu khích hơn bao giờ hết. Tập phim được quay ở Rôma, Abruzzes dưới chân đồi Dolomites… chứ không quay ở Vatican. Đền thờ Thánh Phêrô, Pietà của Michel-Ange, Nhà Nguyện Sixtine hay Phòng Regia đều được dựng ở phim trường Cinécittà. Khi xem lần đầu, Đức Phanxicô đã đánh giá các trợ cấp cho cuốn phim này không đáng giá nếu so với các thiệt hại gây ra cho hình ảnh của Quốc gia ngài. Đó là điều mà đạo diễn không quay lưng với máy quay phim.
Các hồng y đồng tính, các nữ tu cuồng dâm, các quan chức tham nhũng, các tai tiếng đủ loại… mục đích của nhà đạo diễn là cho thấy, các giáo sĩ công giáo cũng có cùng các xung năng, các ham muốn như con chiên của mình. Sau tất cả, đó là con người. Lập luận này được dàn dựng trong bối cảnh điệu đàng, các cảnh trí theo bố cục hình học, các phông nền ba-rốc và các quảy quay chậm đồng điệu. Các thủ thuật này có thể là vô ích và cổ lỗ nhưng nó hiệu quả nhờ nghệ thuật điện ảnh của Sorrentino và cách dùng âm nhạc của ông. Được bà Lele Marchitelli dàn dựng, bà nhắm “nói một cái gì khác hơn là các cảnh, các đối thoại hay nghệ thuật diễn xuất của diễn viên.” Kết quả: các nữ tu lả lơi ngoáy mông theo điệu nhạc giật, các linh mục nhảy múa trên Paolo Conte và bài giảng theo kiểu Beth Ditto. Và như vậy lại chạy. Để phục vụ cái gì?
Marylin Manson, Sharon Stone và John Malkovich
Tập phim “Tân Giáo hoàng” dựng cảnh lên ngôi của Gioan-Phaolô III (do diễn viên John Malkovich đóng), ông còn có tên Ngài John Brannox, một quý tộc người Anh sành điệu. Ông kế vị Piô XIII (do Jude Law đóng) bị rơi vào hôn mê vào cuối mùa trước. Gioan-Phaolô III nghĩ mình có nhiệm vụ “bảo vệ sự mong manh”. Diễn viên John Malkovich vừa cười vừa nói, ông chấp nhận đóng phim này để gặp Sharon Stone và Marylin Manson (mang đến cho chúng ta một cảnh rất khôi hài ở tập 3). Đứa con bị bỏ rời, ông thú nhận “muốn có một chút tình thương cho lần đầu tiên trong đời” và “mặc áo giáp để che giấu sự thật”. Khả nghi. Hồng y Quốc Vụ Khanh Voiello xảo quyệt thì biết mình có thể làm phù phép để nhân vật này được bầu chọn. Giữa Piô XIII và Gioan-Phaolô III thì ông đã phá thối bằng cách chọn một giám chức người Ý để trở thành Phanxicô II. Người này đã đưa người di dân vào Vatican và phân phối tiền bạc để làm vui lòng báo chí cánh tả. Ông muốn cấm thói thủ dâm. Phản ứng của Voiello: “Mấy thứ tào lao này là gì?” Phanxicô II chết sau vài tuần, giống như một Gioan-Phaolô I năm 1978…
Bàn tay bậc thầy của tập phim này là việc chọn diễn viên John Malkovich đóng vai giáo hoàng. Râu bạc, đôi mắt hóa trang, y phục cao cấp… uể oải ngồi trên chiếc ghế sofa hay cầm gậy giáo hoàng trong tay. Ông thích Easy Rider, có vấn y phục cho công nương Meghan Markle và thích trích dẫn Thánh hồng y John Henry Newman (1801-1890), nhà thơ yêu thích của ông: “Thế giới không quan tâm đến thi ca, nhưng tôi không phải là thế giới”. Thêm vào đó, ông muốn loại bỏ các linh mục ấu dâm ra khỏi Giáo hội. Bởi vì sự thánh thiện phải đối diện với các phiền toái tầm thường. Nhà nước Ý muốn lấy đi một tỷ âu kim tiền trợ cấp giao tiếp và các nữ tu nấu ăn cho ông đình công. Ngoài ra còn có hai mối đe dọa nặng nề: sự hồi sinh có thể có của Piô XIII và sự trổi dậy của hồi giáo. Thực chất người xem thấy đạo diễn Sorrentino muốn đưa vào đây các vấn đề đương đại mà ông không quan tâm lắm. Điều thực sự làm ông quan tâm, đó là sự trì hoãn thiêng liêng của các nhân vật của ông. Piô XIII lãnh đạo một cuộc thập tự chinh bảo thủ, cuối cùng tự cho mình là người được Chúa gởi đến. Còn về người kế nhiệm ông thì… chúng ta phải chờ chín tập kỳ sau để hiểu.
Sharon Stone và John Malkovich
Đạo diễn Paolo Sorrentino có thể đảm bảo “tham vọng duy nhất” của ông là để “ánh sáng đức tin và hòa bình phát triển và rọi sáng”, chúng ta không bắt buộc phải tin. Lời Tin Mừng là tất cả.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Diễn viên Jude Law trong vai giáo hoàng Piô XIII, diễn viên John Malkovich trong vai giáo hoàng Gioan-Phaolô III
