la-croix.com, Sabine Gignoux, 2015-08-20
Ngày 18 tháng 8, ông Khaled al-Assaad, cựu giám đốc Viện Khảo cổ học Palmyre bị Nhà nước Hồi giáo Tự xưng công khai giết ở thành phố sinh trưởng của ông. Ông Khaled al-Assaad 82 tuổi, thân cận với chế độ Damas, là trưởng thị tộc và là một nhân vật văn hóa.
Ngõ cụt Syria
“Tôi là người Palmyre và tôi sẽ ở lại đây”, ông Khaled al-Assaad quyết định như vậy, ông là người điều khiển ngành khảo cổ học ở thành phố lớn của Syria này từ 40 năm nay.
Ngày thứ ba 19-8, quân quyết tử của Nhà nước Hồi giáo Tự xưng đã chặt đầu ông ở một nơi công cộng của thành phố trước mặt mười mấy người, theo báo Observatoire Syria về nhân quyền cho biết. Một tấm bảng cột vào xác ông, buộc tội ông thân chế độ để đại diện Syria trong các buổi hội thảo ở nước ngoài với “những người không trung thành” và là giám đốc các “thần tượng” ở Palmyre.
Ông Khaled al-Assaad là người của thảo nguyên, thành viên của một bộ tộc lớn ở Palmyre, năm nay ông 82 tuổi và từng theo học ngành sử học ở Damas. Năm 1963 ông về Palmyre sinh sống. Palmyre là thành phố nơi ông sinh trưởng, ông làm trưởng ngành cổ học ở đây mà trước đó được quản trị từ Damas.
“Một trong những người Syria am hiểu nhất về Palmyre”
Ông là người thân cận với chế độ Hafez al Assad, ông giám sát công việc phục hồi Palmyre. “Các kỹ thuật của việc phục hồi này đã được thảo luận và Palmyre cần phải được bảo quản tốt. Viện bảo tàng được giữ gìn tốt và có nhiều tư liệu”, sử gia Jean-Baptiste Yon, chuyên gia về Cận Đông thời La Mã cho biết. Năm 2001 ông và ông Khaled al-Assaad viết một quyển hướng dẫn về các câu khắc ở Palmyre”.
“Ông giải mã tiếng Aramêen. Ông là một trong những người Syria am hiểu nhất về Palmyre, nhưng ông không phải là sử gia theo nghĩa đại học”, sử gia Yon cho biết.
Tiếp xúc với các bộ lạc bêdouin trong vùng lân cận, “ông Khaled al-Assaad cũng nghiên cứu vùng Palmyre, các lâu đài ở el Hạr”, ông Michel Almaqdissi cựu giám đốc các khai quật và nghiên cứu khảo cổ học ở Syria từ năm 2000 đến năm 2012, hiện nay ông tị nạn ở Paris và trưởng chương trình cổ học đông phương ở viện bảo tàng Louvre.
Con trai và là người thừa kế của ông được thả nhưng không tìm thấy?
Ông Almaqdissi nhớ lại ông Khaled al-Assaad là “người buồn rầu mỗi khi phải xa thành phố của mình và người có một tinh thần đón tiếp rất niềm nở”.
Ông Khaled al-Assaad là cha của mười một người con, ông thiết tha với bộ tộc của mình, ông huấn luyện để người con trai cả Walid của ông đứng đầu ngành khảo cổ học Palmyre, còn một trong các người con rể của ông thì điều khiển viện bảo tàng.
Tháng 5 vừa qua, Walid bị bắt cùng với cha khi quân quyết tử chiếm Palmyre. Họ bị tra khảo để khai nơi giấu vàng, nhưng thật ra vàng của viện bảo tàng đã được chở về Damas khi quân đội của Bachar al Hassad rời Palmyre. Walid bị bắt lúc đó nhưng ông Michel Almaqdissi không có tin tức của ông Walid.
Marta An Nguyễn chuyển dịch