Đức Bênêđictô XVI đã để lại gì?
Lefigaro.fr, Jean-Marie Guénois, 12-2-2015
Trong cuộc phỏng vấn độc quyền cho tờ báo Ý Corriere Della Sera ngày 12 tháng 2, tổng giám mục Georg Gänswein, giám quản của Đức Bênêđictô XVI cho biết, theo giám mục, Đức Bênêđictô XVI “tin chắc” quyết định từ nhiệm hai năm trước đây của mình, ngày 11-2-2013, là một quyết định không những “đúng” mà còn “cần thiết”. Đức Bênêđictô XVI không chút hoài nghi gì về vấn đề này. Ngài rất “bình thản”. Theo giám mục, Đức giáo hoàng danh dự nghĩ: Giáo hội cần một người chỉ huy mạnh. Tất cả các giả thuyết hay các nhận xét khác đều sai lầm”.
Còn về câu hỏi “các nghi ngờ về tính hiệu lực của quyết định từ nhiệm và việc bầu chọn của Đức Phanxicô”, tổng giám mục Gänswein trả lời: “Người ta không thể dựa trên giả thuyết về những chuyện không đúng và những chuyện hoàn toàn phi lý. Chính Đức Phanxicô đã quyết định một cách tự do và không chịu dưới một áp lực nào. Ngài đã khép mình “tôn kính và vâng lời” tân giáo hoàng. Theo giám mục, “các nghi ngờ về chuyện ngài từ nhiệm, chuyện bầu chọn phát sinh từ sự thiếu hiểu biết về Giáo hội”.
Và cũng kỳ lạ, hai năm sau mà vẫn còn thấy cần thiết để xem lại vấn đề này. Dấu hiệu gì ở đây? Từ sự hiện hữu của một cuộc thảo luận siêu hiện thực trong một vài nhóm giáo sĩ liên hệ đến nhân cách mạnh mẽ của Đức Phanxicô và về dự án của ngài cho Giáo hội Công giáo. Những cuộc thảo luận – đặc biệt ở Rôma – dẫn đến việc đặt lại vấn đề của việc bầu chọn vì đương nhiên việc này liên hệ đến việc từ nhiệm của Đức Bênêđictô XVI, mà nếu việc từ nhiệm này không hoàn toàn tự do thì việc bầu chọn không có hiệu lực.
Tuy nhiên cứ thảo luận về vấn đề này hoài chứng tỏ cho thấy triều giáo hoàng của Đức Bênêđictô XVI đã đánh dấu sâu đậm trong nội bộ Giáo hội. Rất nhiều người cho rằng tác động vô biên mà Giáo hoàng Argentina tác động trên những người không tin, không giữ đạo thì cũng giống như tác động sâu đậm của Đức Bênêđictô XVI để lại trên những người Công giáo giữ đạo.
Nhưng nội dung cuộc thảo luận này chứng tỏ cho thấy sự khác biệt giữa quyền uy và quyền lực. Nếu Đức Bênêđictô XVI từ bỏ quyền lực thì ít nhất ngài vẫn còn giữ quyền uy đích thực, quyền uy này lại được củng cố bằng sức nặng của hành vi lịch sử của ngài.
Từ đó, mọi vấn đề là làm sao xử lý được ảnh hưởng từ quyền uy có tính trí tuệ, đạo đức và thiêng liêng này của Đức Bênêđictô XVI. Ngài từ chối – và ngài nhấn mạnh nhiều lần – tạo ảnh hưởng trên việc thực thi quyền lực của vị kế nhiệm ngài. Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI dứt khoát từ bỏ tất cả các công việc.
Đức Bênêđictô không chủ động được tầm ảnh hưởng của mình, cũng không dính với quyền lực giáo hoàng danh dự của mình, ngài chỉ có uy quyền cá nhân của mình. Uy quyền này toát ra từ ngài và chỉ ảnh hưởng trên những người quen biết ngài. Và đối với một giáo hoàng, ảnh hưởng có giá trị lịch sử đặc biệt là do phẩm chất giảng dạy của mình. Vì thế trên lãnh vực này, di sản ngài để lại là vô biên.
Trên thực tế, giai đoạn chuyển tiếp giữa hai triều giáo hoàng chưa làm xong. Một vài người ngưỡng phục Đức Phanxicô, người khác thì hoài niệm Đức Bênêđictô XVI. Chính tính lưỡng phân này mà tổng giám mục Gänswein nêu lên khi ngài nói đến một sự thiếu “hiểu biết về Giáo hội”.
Đức Bênêđictô XVI là người đầu tiên nhấn mạnh đến tính “liên tục” của Giáo hội Công giáo giữa “truyền thống” và “hiện đại”. Với các cải tổ mà Đức Phanxicô đưa ra trong lúc này, được xem như đứt đoạn với truyền thống thì khó mà thấy. Nhưng trong lúc này, với các cải tổ mà Đức Phanxicô đưa Nhưng khó mà thấy điểm này. Không ác tâm đối với Đức Phanxicô, rất nhiều người Công giáo bị bối rối. Họ có khuynh hướng nhìn lại đàng sau.
Tổng giám mục Gänswein thừa nhận Đức Phanxicô và Đức Bênêđictô XVI “khác nhau, đôi khi rất khác nhau, đặc biệt trong cách diễn tả”. Nhưng ngài kết luận, buổi phỏng vấn ngài không công bố nếu không được Đức Bênêđictô XVI đồng ý: “Thực chất đã kết hợp hai giáo hoàng, nội dung, tuyên xưng đức tin, loan báo, cổ động và bảo về cho đức tin.”
Nguyễn Tùng Lâm chuyển dịch
