“Trong tôi có một tu sĩ”: Giáo sư Kinh Thánh của Đức Lêô, nhà giảng đạo hướng nội

americamagazine.org, Nữ tu Dianne Bergant, C.S.A, 2025-06-09

Nữ tu Dianne Bergant và sinh viên Robert Prevost. (Hình ảnh năm học 1978–79 của Liên hiệp Thần học Công giáo, America Media)

Nữ tu thần học gia Dianne Bergant trao đổi với Linh mục Dòng Tên Ricardo da Silva để giúp các nhà đi giảng phát triển khả năng giảng và thu hút cộng đoàn hiệu quả hơn.

Gần như mọi người khi nghe đến “Chúa Ba Ngôi” thường nghĩ đến “mầu nhiệm”, một khái niệm trừu tượng và khó giải thích. Nhưng với Nữ tu Dianne Bergant, lễ kính Chúa Ba Ngôi (năm C) là cơ hội để chúng ta đặt nền tảng giáo lý vào đời sống hằng ngày. Sơ mời gọi chúng ta suy gẫm mối tương quan giữa con người và Đấng Tạo Hóa: “Thiên Chúa luôn hành động qua tạo vật, Ngài không làm gì một mình. Cũng vậy với Chúa Thánh Thần, Ngài không hoạt động đơn độc nhưng qua chúng ta.” Vì thế, thay vì hỏi Chúa Thánh Thần đang hoạt động ở đâu trong thế giới,  chúng ta nên hỏi: “Chúng ta đưa Ngài đến đâu để Ngài có thể hành động?”

Dựa trên khôn ngoan của tạo dựng trong sách Châm Ngôn, sứ mệnh cứu chuộc của Đức Kitô trong thư Thánh Phaolô gởi tín hữu Rôma, trên năng động của Thần Khí trong Tin Mừng Thánh Gioan, Sơ giảng về mầu nhiệm Ba Ngôi, lời mời gọi chúng ta dự vào chính mối tương quan thiêng liêng này: “Nếu chúng ta cầu nguyện cho Nước Chúa trị đến thì chính chúng ta là người thực hiện để Nước Chúa trị đến. Chúng ta là người đưa quyền năng Chúa Thánh Thần vào thế giới chúng ta đang sống.”

Bài giảng của Sơ, học thuật của Sơ hình thành qua sự chú ý đến bối cảnh và mối tương quan. Sơ thuộc Dòng Thánh Agnes, học giả Cựu Ước nổi tiếng. Trong hơn 40 năm Sơ dạy Kinh Thánh và chú giải tại Liên hiệp Thần học Công giáo ở Chicago. Sơ giải thích: “Thiên Chúa làm việc với chúng ta. Thiên Chúa làm việc trong chúng ta. Thiên Chúa làm việc qua chúng ta. Đó là tất cả những gì chúng ta có thể nói về Chúa Ba Ngôi, điều này nói lên tất cả về cuộc sống chúng ta.”

Sơ là giáo sư, tác giả dày dạn kinh nghiệm với nhiều quyển sách, gồm các tài liệu giảng lễ dựa trên các bài đọc phụng vụ: Rao giảng Bài Đọc Mới, Lời Chúa cho Mọi Mùa và Sống Lời Chúa (Preaching the New Lectionary, The Word for Every Season và Living the Word), Sơ phục vụ Giáo hội rộng lớn hơn qua học thuật và đối thoại, Chủ tịch Hiệp hội Kinh Thánh Công giáo, thành viên Đối thoại Học giả Công giáo-Do Thái ở Chicago gần ba thập kỷ. Sơ không viết sẵn bài giảng, Sơ chuẩn bị bằng cách đi và đọc to các bài đọc. Sơ giải thích: “Tôi suy nghĩ, tôi nói trong đầu, tôi đã viết rất nhiều, không phải là tôi không biết cách, nhưng giảng lễ là hình thức diễn tả một cách rất khác.”

Trong đời đi dạy, Sơ đã dạy cho hàng ngàn sinh viên, giáo dân, thần học gia, linh mục, giám mục và cả hồng y. Nhưng không nhiều giáo sư còn sống có thể nói mình đã từng dạy giáo hoàng tương lai. Khi đó, trong lớp chú giải Kinh Thánh của Sơ, ngài là thanh niên trầm lặng chuẩn bị bước vào đời sống tu trì, bây giờ ngài được cả thế giới biết đến với tên gọi Giáo hoàng Lêô XIV.

Sơ nhớ lại: “Chuyện này đã 45 năm rồi. Ngài là thanh niên  trẻ trầm tĩnh, nghiêm túc, nhưng không đến mức không biết tận hưởng cuộc sống. Ngài không khép kín, chỉ trầm lặng thôi.”

Điều gì làm Sơ nhớ rõ như vậy? Sơ trả lời: “Khi tôi dạy tiểu học, tôi luôn giữ lại ảnh của học sinh. Khi tôi dạy Đại học, tôi luôn giữ lại điểm của sinh viên, nên khi tôi nói đó là một sinh viên giỏi, tôi có bằng chứng.”

Như tôi đã nói, khi đọc các bài đọc: Thiên Chúa thật sự phục vụ chúng ta. Khi đọc sách Châm Ngôn, các câu châm ngôn mô tả vẻ đẹp thiên nhiên mà chúng ta là một phần trong đó, chúng ta không chỉ sống trên trái đất nhưng chính chúng ta là trái đất đang sống. Chúng ta là trái đất biết suy nghĩ về chính mình. Theo một nghĩa nào đó, chúng ta là lương tâm của vũ trụ. Vì thế, chúng ta đắm chìm trong đó, vì chúng ta là một phần của vũ trụ.

Trong sách Châm ngôn, chúng ta nhận ra trọng tâm là tạo dựng, với vũ trụ học và các ngành khoa học mới, thế giới mở ra nhiều khám phá mới về công trình tạo dựng, chúng ta có rất nhiều câu hỏi. Và câu hỏi chúng ta nên đặt ra là: Tại sao? Tại sao Thiên Chúa lại làm điều đó? Không phải vì chúng ta sẽ có câu trả lời, nhưng việc đặt câu hỏi sẽ giúp chúng ta nhận ra tầm quan trọng của điều này, nhận ra chúng ta được đặc ân như thế nào, và đồng thời chúng ta có trách nhiệm như thế nào.

Chúng ta giữ sự cân bằng: đặc ân là một phần của thế giới tự nhiên, một phần của tạo dựng, sự khôn ngoan này rất quan trọng vì chúng ta có trách nhiệm gìn giữ nó. Chúng ta vừa có đặc ân, vừa có trách nhiệm gánh vác và bảo vệ công trình tạo dựng.

Tạo dựng là nơi mọi sự bắt đầu. Thư Thánh Phaolô gởi tín hữu Rôma đưa ra khái niệm thường được gọi là “tạo dựng mới”: phép rửa tội, chúng ta được cứu khỏi chính mình. Chúng ta không phải lo lắng việc được cứu khỏi thời tiết xấu hay quyền lực của thiên nhiên. Điều chúng ta thực sự phải lo là được cứu khỏi chính mình: nhỏ nhen, giận dữ của chính chúng ta. Và Chúa Giêsu không chỉ sống một cuộc đời để rồi chết, nhưng chính cách Ngài sống đã dẫn đến cái chết của Ngài.

Giáo dân muốn biết tại sao? Tại sao họ không chịu lắng nghe những gì Chúa Giêsu nói? Một cách nào đó, câu trả lời rất đơn giản: vì Ngài giải thích truyền thống theo một cách khác. Chúng ta đừng nghĩ chúng ta không ở trong truyền thống. Chúng ta có những quan điểm chính trị khác nhau về những gì đang xảy ra trong đất nước, trong thế giới, và bạo lực thường là câu trả lời của chúng ta. Có những thời điểm trong lịch sử mà việc có quan điểm khác biệt là rất nguy hiểm – dù trong tôn giáo, trong Giáo hội, trong giáo đường Do Thái hay trong chính quyền. Hôm nay chúng ta đang đối diện với điều này. Tôi vừa đọc tin ở Ấn Độ, có một số nữ tu bị bắt vì bị khép tội cải đạo. Đó là ở ngay chính đất nước họ. Ngày nay các nữ tu ở Mỹ không gặp chuyện này, nhưng đã từng có thời họ đã bị – không ai biết tương lai sẽ ra sao – linh mục, nữ tu, tu sĩ hay giáo dân cũng có thể bị trừng phạt vì có quan điểm khác biệt. Chúng ta biết điều này và chúng ta không nên ngạc nhiên.

Chúa Giêsu mang đến một cách nhìn khác, Ngài bị giết vì Ngài bị cho là nguy hiểm do quan điểm của Ngài. Vì thế không chỉ cái chết của Ngài, mà cả cuộc sống của Ngài đã dẫn đến cái chết. Vì sao Ngài lại sống như vậy? Một lần nữa, câu trả lời cũng phần nào giống với lý do vì sao có công trình tạo dựng. Và chúng ta không chỉ hỏi vì sao có tạo dựng – mà chính chúng ta là một phần của Tạo dựng.

Chúng ta thấy điều này trong thư thánh Phaolô gởi tín hữu Rôma: “Bình an với Thiên Chúa nhờ Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, nhờ Người mà chúng ta đã được vào trong ân sủng này, nơi chúng ta đang đứng vững.” Đó là ân sủng của việc được làm phần tử của vương quốc Thiên Chúa. Chúng ta được tạo dựng, và theo một nghĩa nào đó, được tái tạo, được đổi mới và tất cả chúng ta đều được đổi mới.

Trong Tông huấn Niềm vui Tin mừng – Evangelii Gaudium, Đức Phanxicô đã viết: “Nhờ bí tích Rửa tội, tất cả chúng ta là những môn đệ truyền giáo.” Nhờ bí tích Rửa tội, chúng ta là môn đệ, là người bước theo Chúa Giêsu. Là môn đệ truyền giáo: chúng ta bước theo Ngài bằng cách loan báo lòng tốt lành của Thiên Chúa. Chúng ta không chỉ theo Chúa Giêsu bằng đầu óc, nhưng chúng ta sống sứ mạng qua  cách chúng ta đối xử với đồng nghiệp, cách chúng ta phục vụ và chăm sóc những người cần giúp đỡ trong đời sống hàng ngày, những người rất thân cận với chúng ta, cha mẹ, con cái của chúng ta.

Vì vậy, Chúa Giêsu là Đấng cứu chuộc chúng ta. Từ này nghe như xa xưa, chúng ta ít dùng từ này trong ngôn ngữ hằng ngày. Nhưng thực ra, ý nghĩa thật sự là: chúng ta có một người bạn bị giam, chúng ta đem tiền đến “chuộc.” Và chúng ta hiểu, chúng ta trả giá để người này được tự do. Và đó là điều mà Tin Mừng nói đến.

Và bài Tin Mừng: Chúa Giêsu nói với các môn đệ – không chỉ các tông đồ – nhóm môn đệ rộng hơn gồm những người bình thường đi theo Ngài. Vì thế, tất cả chúng ta đều được kêu gọi thực hiện điều Chúa Giêsu nói ở đây: cầu nguyện xin Chúa Thánh Thần ngự xuống.

Chúa Thánh Thần là quyền năng của Thiên Chúa, đang hoạt động trong thế giới, hoặc đang chờ để hoạt động trong thế giới. Nghe có vẻ rất “bình thường”, chúng ta hình dung hệ thống nước trong ngôi nhà. Nguồn nước có đó, đầy sức mạnh, nhưng chúng ta phải mở vòi nước, nước mới chảy ra. Đó là cách Thiên Chúa dự vào cuộc sống chúng ta, cách Thiên Chúa hành động.

Một thần học gia đã nói: “Thiên Chúa không bao giờ làm điều gì một mình.” Khi Ngài đã có công trình tạo dựng, Ngài luôn hành động qua tạo vật. Ngài không làm một mình. Như thế điều này có nghĩa là gì? Tôi nghĩ lại hình ảnh hệ thống nước. Chúng ta phải mở vòi nước. Nước đến từ đâu? Từ chúng ta, nhưng cũng từ Thiên Chúa. Quyền năng của Thiên Chúa, chúng ta được đắm chìm trong đó, giống như nước có mặt ở mọi nơi trong ngôi nhà, nhưng nước được giữ trong hệ thống cho đến khi chúng ta mở vòi. Chúng ta nghĩ về điều này như quyền năng của Thiên Chúa, như năng lượng của Chúa Thánh Thần.

Chúng ta cầu xin Chúa Thánh Thần ngự đến, nhưng có lẽ chúng ta nên cầu xin để chính chúng ta mở lòng ra với Chúa Thánh Thần và để Chúa Thánh Thần hành động.

Đó là bài đọc hôm nay. Đó là ý nghĩa – hay ít nhất là một phần ý nghĩa – của các bài đọc. Vậy tất cả các điều này liên quan gì đến chúng ta? Tôi nói về sự tốt lành của công trình tạo dựng. Lẽ nào điều này không kêu gọi chúng ta làm nhiều việc sao? Không kêu gọi chúng ta có trách nhiệm với sinh thái sao? Không kêu gọi chúng ta chia sẻ sao? Và rồi chúng ta nhìn đến việc được cứu chuộc, như tôi đã nói, đó là cứu khỏi chính bản thân mình – khỏi sự nhỏ nhen, khỏi việc không muốn tha thứ cho người khác, khỏi lòng tham. Đôi khi chúng ta còn ẩn nấp sau những chuyện này.

Rất nhiều điều đang diễn ra trong xã hội chúng ta đang sống – dù trong Giáo hội hay trong chính quyền – chúng ta hưởng lợi từ những quyết định làm người khác đau khổ. Và theo một nghĩa nào đó, chúng ta không làm gì cả vì nghĩ mình không thể làm gì. Nhưng chúng ta có thể đứng lên cho sự thật. Chúng ta có thể đứng lên vì điều đúng đắn – như Chúa Giêsu đã làm. Chúa Giêsu không bỏ đi khi biết những gì mình nói có thể không được đón nhận. Và thực tế cho thấy đúng là không được đón nhận. Vào thời đó, dưới sự chiếm đóng và áp bức của đế quốc La-mã, đặc biệt là vào những dịp lễ khi có nhiều người Do Thái đổ về Giêrusalem, các nhà lãnh đạo Do Thái buộc phải giữ hòa bình. Vì nếu không, người Rôma sẽ can thiệp và dùng vũ lực để giữ trật tự. Đó là bối cảnh Chúa Giêsu đã phải đối diện. Và Ngài vẫn đứng lên. Ngài đứng lên vì sự thật. Điều này ngày nay vẫn còn được kêu gọi, được lặp đi lặp lại.

Bài đọc thứ ba nói với chúng ta: nếu chúng ta cầu nguyện xin Nước Chúa trị đến, thì chính chúng ta là người làm cho điều này trở nên hiện thực. Bạn và tôi, qua cách sống của chúng ta, chúng ta là những người mang quyền năng của Chúa Thánh Thần vào thế giới này. Thiên Chúa là Thiên Chúa của mọi người. Thiên Chúa đã chọn dân Do Thái để toàn thế giới biết Thiên Chúa là Thiên Chúa của tất cả và là Thiên Chúa của yêu thương. Thiên Chúa đã chọn dân Do Thái, và người Do Thái tối hậu là Chúa Giêsu – Ngài đã sai các môn đệ của Ngài đi thực hiện điều Thiên Chúa hằng mong muốn từ đầu: theo ngôn ngữ kitô giáo: thiết lập Nước Chúa, nơi con người sống trong hòa bình và hòa hợp.

Nghe có vẻ như đây là một thông điệp lạ lùng cho lễ Chúa Ba Ngôi? Nhưng chúng ta cần nhớ, không biết điều gì xảy ra trong nội tâm Ba Ngôi (ad intra). Điều chúng ta biết là những gì Ba Ngôi hướng ra bên ngoài (ad extra). Và “ad extra” chính là mối tương quan chúng ta có với Thiên Chúa – dù là với tư cách thụ tạo, thành viên của Giáo hội, hay bất kỳ vai trò nào – tất cả đều là mối tương quan. Bằng cách nào đó, Thiên Chúa làm việc với chúng ta. Thiên Chúa làm việc trong chúng ta. Thiên Chúa làm việc qua chúng ta. Đó là tất cả những gì chúng ta có thể nói về mầu nhiệm Ba Ngôi.

Nhưng đó cũng là tất cả những gì cần nói về cuộc sống là gì, về ý nghĩa cuộc sống. Tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa: chúng ta được đặc ân khi tham dự vào điều này. Và chúng ta có một trách nhiệm lớn lao, đó là để cho mình được Thiên Chúa chọn, và để Thiên Chúa hành động qua chúng ta. Ngôn ngữ hiện đại là “xây dựng vương quốc Thiên Chúa”; ngôn ngữ Giáo hội là “cứu chuộc nhân loại”. Dù nói cách nào, thì cũng là một ý: sống đúng với ơn gọi và sự thật.

Vì vậy, chúng ta suy nghĩ về những điều này khi đọc các bài đọc ngày chúa nhật. Suy nghĩ về cách Thiên Chúa tương tác với chúng ta, về ba con đường khác nhau này. Chúng ta là thụ tạo của Thiên Chúa, nhưng lại là những sinh vật được tạo ra để khao khát điều này. Vậy mà chúng ta lại sống như thể không hề khao khát. Và đó là tội khi chúng ta phủ nhận điều mà chúng ta được tạo ra để khao khát.

Và đó chính là thách thức mà các bài đọc hôm nay mời gọi chúng ta đối diện.

Marta An Nguyễn dịch

Được gọi là con người

Hành trình tâm linh của Chân phước Carlo Acutis: vị thánh đầu tiên của thiên niên kỷ

Được gọi là con người

Bài xã luận “Người Samaritanô nhân hậu”

Lời của Đức Lêô XIV, lời tiên tri của Đức Ratzinger

vaticannews.va, Andrea Tornielli, 2025-06-09

“Trước khi là tín hữu, chúng ta đã được kêu gọi để là con người.” Đây là một trong những đoạn bài giáo lý của Đức Lêô XIV trong buổi tiếp kiến chung ngày thứ tư 28 tháng 5.

Suy gẫm về dụ ngôn Người Samaritanô nhân hậu, ngài giải thích các cuộc gặp gỡ tạo nên cuộc sống của chúng ta: “Chúng ta thể hiện con người thật của mình khi đối diện với sự mong manh và yếu đuối của người khác, chúng ta có hai lựa chọn: hoặc chăm sóc họ, hoặc xem như không có chuyện gì xảy ra và bỏ đi”. Như câu chuyện Chúa Giêsu kể: hai giáo sĩ ở Đền thờ Giêrusalem đã không dừng lại trước nạn nhân bị kẻ cướp hành hung nằm bên vệ đường. Người thương xót là người Samaritanô, người bị người Do Thái cho là ô uế. Nhưng chính “người ô uế” này là người chăm sóc cho nạn nhân mà theo truyền thống do thái bị cho là “kẻ thù”. Đức Lêô giải thích: “Việc giữ đạo không tự động dẫn đến lòng trắc ẩn. Trên thực tế, trước khi là vấn đề tôn giáo, lòng trắc ẩn là vấn đề nhân đạo!”

Là tín hữu, là người giữ đạo, là người phục vụ Chúa nhưng  không nhờ đó mà chúng ta không bị “tổn thương” trước thực tế, trước các cuộc gặp gỡ, trước các tình huống cần giúp chúng ta gặp: trước khi là tín hữu, chúng ta được kêu gọi để là con người. Chính bản chất trắc ẩn, đức tính đặc trưng của con người đã giúp chúng ta làm chứng cho Phúc Âm.

Từ năm 1959, giáo sư trẻ Joseph Ratzinger dạy thần học ở Đại học Bonn, đã ghi nhận điều này với sự sáng suốt mang tính tiên tri: “Người tín hữu kitô phải là một người vui vẻ giữa những người khác, người anh em ở nơi mà họ không thể là người anh em. Trong quan hệ với người anh em không có đức tin, người tín hữu trước hết và trên hết là con người, không phải là người đi giảng, nhưng chính xác trong cởi mở và giản dị tuyệt đẹp: là con người.”

Đức Ratzinger nói rõ về cách Giáo hội được sinh ra và cách Giáo hội luôn có thể được tái sinh: từ chứng tá của những người nam và nữ được Chúa Kitô thu hút và có khả năng làm chứng cho Ngài bằng cuộc sống của họ, qua lòng trắc ẩn, qua việc trở thành bạn đồng hành của bất kỳ ai. Mặt khác, ngài nhận thấy thật viển vông khi nghĩ đến việc ngăn chặn sự suy tàn kitô giáo ở phương Tây bằng cách tự nhốt mình trong pháo đài, thu hẹp đức tin thành chủ nghĩa truyền thống, thành chất keo gắn kết bản sắc nhóm, thành một hệ tư tưởng để hỗ trợ cho một dự án chính trị nào đó.

Về cơ bản, đây chính là chìa khóa cho sứ mệnh, sức mạnh của lời loan báo trong sự thay đổi mang tính thời đại chúng ta đang trải qua: con người được kêu gọi trước hết và quan trọng nhất là phải trở nên con người, cởi mở và giàu lòng trắc ẩn. Người tín hữu kitô không cảm thấy mình cao trọng hơn người khác, họ biết chính những “người xa cách”, những người bị cho là “ô uế” mới là những người làm chứng cho lòng trắc ẩn, như Người Samaritanô nhân lành trong Phúc Âm.

Marta An Nguyễn dịch

“Trong tôi có một tu sĩ”: Giáo sư Kinh Thánh của Đức Lêô, nhà giảng đạo hướng nội

Hành trình tâm linh của Chân phước Carlo Acutis: vị thánh đầu tiên của thiên niên kỷ

Nhưng Giáo hoàng Lêô XIV là ai?

challenges.fr, Ban biên tập, 2025-06-06

Quyển sách của nhà báo Jean-Marie Guénois (Figaro) viết về Đức Lêô XIV, Từ khám phá này đến khám phá khác (De révélations en révélations, Cerf) cho rằng các cải cách xã hội của Đức Phanxicô khởi xướng sẽ bị hoãn lại trừ khi Đức Lêô chuẩn bị một phản ánh sâu rộng về cuộc cách mạng công nghệ và trí tuệ nhân tạo, có thể đưa Giáo hội trở lại trọng tâm của ngôi làng toàn cầu. Một dự án hiện sinh phù với Thông điệp Tân sự “Rerum Novarum” về mối quan hệ giữa chủ nghĩa tư bản và lao động được Đức Lêô XIII viết năm 1881.

Giáo hoàng này có thể ẩn một Giáo hoàng khác không? Chúng ta có chờ một Phanxicô II, một Bênêđictô XVII không? Chúng tôi đã dự đoán có khả năng này, nhưng đã không có.

Trong mật nghị bầu Hồng y Robert Francis Prevost, các nhà vatican học đều, hoặc gần như đều đề cập đến một Tân Giáo hoàng khá thân cận với Đức Bergoglio, năm 2023 ngài đã phong Robert Francis Prevost làm Tổng giám mục, sau đó phong Hồng y và cuối cùng là giao trọng trách làm Bộ trưởng Bộ Giám mục, có nhiệm vụ bổ nhiệm các giám mục, đây là vị trí chiến lược phải có độ tin cậy cực kỳ cao. Một cách giao quyền…

https://x.com/i/status/1931997592109404437

https://x.com/i/status/1932031274840989851

Vì thế trong gần hết các bình luận “uy tín” đều nói động lực cải cách của Đức Phanxicô về các vấn đề xã hội sẽ được khẳng định… Bắt đầu với sinh thái, chủ đề không được Đức Lêô đề cập trong lễ nhậm chức, kể cả vị trí của phụ nữ trong Giáo hội, vấn đề ly hôn, hôn nhân của các linh mục, công nhận cộng đồng LGBT trong cộng đồng công giáo và giải phóng chức vụ Thánh Phêrô ra khỏi ảnh hưởng của Giáo triều.

Nhưng khi đọc Từ khám phá này đến khám phá khác của tác giả báo Figaro Jean-Marie Guénois, đây là một trong những quyển sách hay nhất ở Pháp về Vatican, độc giả sẽ hiểu cánh cửa xã hội hé mở của Đức Phanxicô sẽ được giữ nguyên. Không mở cũng không đóng. Mắc kẹt. Tác giả viết: “Đức Lêô là người cổ điển. Ngài chấp nhận chủ nghĩa hiện đại về chính trị và bác bỏ chủ nghĩa hậu hiện đại về xã hội.”

Việc tiếp nhận người di cư, chủ đề thiết thân của Đức Phanxicô, Đức Lêô không bày tỏ quan điểm một cách dứt khoát, hoặc ngài xem đây là điều hiển nhiên, hoặc ngài xem đây là vấn đề gây chia rẽ. Về sinh thái học: “Dù không có lý do gì để nghĩ rằng ngài sẽ bỏ qua sinh thái, nhưng không nhất thiết ngài dành cho chủ đề này một tầm quan trọng như Đức Phanxicô.”

Còn việc phong chức linh mục cho các ông đã kết hôn?

Nhà báo nhấn mạnh: “Bản thân Đức Phanxicô đã lùi bước, cho rằng Giáo hội chưa sẵn sàng.” Tân Giáo hoàng Lêô đã từ chối.

Còn vị trí phụ nữ trong Giáo hội: “Ngài không bàn lại, nhưng phản đối việc truyền chức cho phụ nữ, kể cả chức phó tế.”

Về việc rước lễ của người ly dị? Cách xử lý của ngài là một phần trong chủ nghĩa cổ điển sâu sắc của ngài.

Còn vấn đề đồng tính? Ngài duy trì sự cởi mở của người tiền nhiệm nhưng không khuếch đại lên.

Về lạm dụng tình dục? Ngài bị cáo buộc trì hoãn hành động ở Peru sau khi Giáo hội lên án tội ấu dâm của các giáo sĩ, Đức Lêô không phải là chiến binh thập tự chinh.

Lạm dụng tình dục: “Những khó khăn nghiêm trọng, khách quan và mang tính quyết định.”

Nhà báo ngay lập tức đưa ra những tình tiết giảm nhẹ. Bối cảnh nổi tiếng của thời đại: “Nhìn chung, điều đáng lưu ý thế hệ Robert Francis Prevost là thế hệ của các giám mục nay đã ngoài 70 tuổi, đã trải qua những khó khăn nghiêm trọng, khách quan và triệt để trong việc giải quyết những tình huống bi thảm.”

Những điều này được nói lên bằng các thuật ngữ chọn lọc của Giáo hội! Độc giả sẽ thích từ uyên bác “dirimant” của giáo luật mà Đức Lêô là tiến sĩ, có nghĩa: “Một sức mạnh ràng buộc không để lại khả năng kháng cự nào.” Lý do biện minh: tuổi tác!

Vì thế tác giả Guénois xem Đức Lêô là người của hòa giải. Có phải Đức Phanxicô đã hơi cứng rắn với các hồng y và giáo triều đó sao? Đức Phanxicô trực tính và cực đoan. Đúng vậy, mọi người còn nhớ “15 bệnh Alzheimer về mặt tâm linh, hóa thạch tinh thần, tâm thần phân liệt hiện sinh hay chủ nghĩa tự yêu giả tạo” của ngài…

Tác giả Guénois giải thích: “Những lời phàn nàn đôi khi cay chua về chủ nghĩa độc đoán của Đức Phanxicô, về nguy cơ rơi vào tình trạng tự tham chiếu. Vì thế cần đánh thức lại sự hiệp thông và thống nhất Giáo hội đang chịu đau khổ. Bùn lầy của bất động, tham nhũng tài chính và chủ nghĩa gia đình trị. Đúng, những hình ảnh chiến trường này dần dần biến thành phiên tòa xét xử Giáo hoàng quá cố trong tác phẩm của tác giả Guénois. Và chúng ta cũng đừng quên Hồng y Bergoglio đã nghỉ hưu năm 2014, ngài bị những người đồng cấp muốn khôi phục lại ngai Thánh Phêrô đang bị chìm vào vũng lầy bất động, tham nhũng tài chính và chủ nghĩa gia đình trị.”

Đúng, phải cần đến một tu sĩ Dòng Tên nhạy cảm lạc quan, một tu sĩ Dòng Phanxicô, để nắm lại quyền kiểm soát chính quyền. Và để chế ngự một số Giám mục, thậm chí đôi khi còn gần giống với thời Borgia ngày xưa, để khẳng định lại đức tin của người thợ than chạm đến trái tim chứ không chỉ với giới giáo sĩ.

Trong mớ xáo trộn này, Đức Phanxicô đã hoàn thành nhiệm vụ của ngài, ngài bổ nhiệm 108 trên 133 hồng y cử tri, đã làm cho mật nghị diễn ra suôn sẻ.

Một giáo hoàng mang nhiều nghĩa

Chúng ta sẽ ngạc nhiên với tác giả Guénois: mô tả Đức Lêô giống Đức Bênêđíctô XVI, chứ không giống Đức Phanxicô!

Đức Lêô sẽ là giáo hoàng của mâu thuẫn, của kết hợp: “Của giản dị và trang nghiêm, không ở bên phải, bên trái, không ở trọng tâm nhưng ở trái tim, không hiện đại hay phản hiện đại, nhưng là người làm việc có phương pháp, biết lắng nghe, biết tham vấn nhưng cũng là người sẵn sàng, kiên quyết và quyết đoán.”

Một “cô đọng”. Nhưng cô đọng theo nghĩa nào? Cô đọng cân bằng!

Và chúng ta không thể không trích dẫn bức chân dung “người máy-robot” của Đức Lêô, giống hình ảnh do máy tính làm, nhưng chỉ có máy tính rất mạnh mới có thể làm được: “Trong hình, Đức Lêô có nụ cười của Đức Gioan XXIII, có dáng dấp của Đức Phaolô VI, có nhiệt tình của Đức Gioan-Phaolô II, có chiều sâu tâm linh của Đức Bênêđíctô XVI, có sự tự do của Đức Phanxicô.”

Tóm lại, chỉ có Chúa mới tìm thấy Lêô của Ngài…

Dù sao, chúng ta cũng sẽ hiểu một ít về sự kiện hậu mật nghị mà tác giả Guénois nêu bật về Hồng y người Mỹ Edmund Burke: “Ngài gởi lời cám ơn Đức Lêô.”

Hồng Y Burke? Tác giả Guénois lưu ý: “Đây là một trong những biểu tượng của sự phản kháng bảo thủ chống lại triều Đức Phanxicô.” Đó là nói khiêm tốn.

Người phản ứng cực đoan với tất cả những gì đang thay đổi, kể cả vắc-xin: đó là Donald Trump, vì Đức Lêô sẽ là người bảo vệ các giá trị chuyển tiếp của Giáo hội.

Cũng chính hồng y Burke mà tác giả Frédéric Martel đã phác họa như nhân vật thế giá trong quyển sách Sodoma điều tra về đồng tính ở Vatican: “Dây nịt dentelle trên đầu gối và bít tất bên dưới thường được các chủng sinh trẻ mặc, họ vây quanh và hôn tay Hồng y.”

Hồng y có thể mặc một chiếc váy dài quá khổ, với một rừng ren trắng hoặc một chiếc áo khoác quá khổ (XXL) như áo choàng tắm và công khai lên án một ‘Giáo hội đã trở nên quá nữ tính’. Ngày 20 tháng 11 năm 2023, Đức Phanxicô đã cắt lương hồng y và căn hộ chính thức rộng 417 mét vuông của ngài.

Về vấn đề này, tất cả các nhà quan sát đều đồng ý phong cách giản dị của Đức Phanxicô, ẩn mình trong đôi giày ngài vẫn mang từ thời ở Argentina, sẽ giúp Giáo hội gần gũi thêm một chút với giáo dân bình thường, ưu tiên cho người nghèo như Thánh Luca viết trong Kinh Thánh, người nghèo, người yếu đuối, người bị hạ nhục, bị áp bức vẫn là những người được nhắc đến nhiều nhất trong các sách Phúc âm.

Chính Hồng y Burke là người phát động tuần cửu nhật cầu nguyện với Đức Mẹ, được lên kế hoạch trong nhiều tháng, để cầu nguyện chống lại bóng tối và tội lỗi đang ngày càng bao trùm thế giới và đe dọa Giáo hội. 

Trở lại tình trạng trước đây?

Và thật khó hiểu khi tác giả lại chỉ trích quyết định ở Nhà Thánh Marta của Đức Phanxicô. Vì khiêm tốn? Hoàn toàn không, tác giả giải thích: “Đức Phanxicô muốn sống ở đó không phải vì khiêm tốn nhưng vì ngài không thích sống một mình.”

Thêm nữa, ở Nhà Thánh Marta đắt hơn nhiều vì một nửa nhà bị trưng dụng. Một ý thích nhất thời mà Đức Lêô sẽ không ở, ngài sẽ về căn hộ truyền thống dành riêng cho các Giáo hoàng.

Như vậy quay lại với tình trạng trước đây sao? Không chắc. Không, cựu Bề trên Tỉnh Dòng Augustinô đã cho thấy ngài biết cách đưa ra những quyết định chính trị khó khăn khi ngài chiến đấu và giải tán cộng đồng giáo dân Peru Sodalicio. Một tổ chức mafia phạm tội xâm hại tình dục trẻ vị thành niên, đã bị Đức Phanxicô giải thể ngày 14 tháng 4 năm 2025.

Nhưng tinh thần cải cách của Đức Lêô trên hết còn tham vọng hơn nhiều so với hoạt động giám sát của tổ chức này. Tất cả được giải thích qua việc ngài chọn tên: Lêô. Một mong muốn đi theo đường lối của Đức Lêô XIII, tác giả của thông điệp Tân sự “Rerum Novarum, thông điệp cuối cùng có ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội thế tục hiện đại.

Dự án hiện nay của thông điệp Tân sự Rerum Novarum nói về trí tuệ nhân tạo

Thật đáng tiếc, tác giả chỉ dành một trang ngắn để nói về chủ đề trọng tâm này. Vì vậy, nếu muốn đánh giá thông điệp này, chúng ta phải tham khảo luật gia lỗi lạc Alain Supiot, người đã công bố một nghiên cứu xuất sắc trên Tạp chí Luật Xã hội, Droit social vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày ban hành văn bản năm 1991.

Tác giả nhấn mạnh: “Ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy pháp lý của Pháp về luật lao động.” Và đi sâu hơn, chúng ta biết Vatican vẫn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Văn phòng Lao động Quốc tế (LHQ) được thành lập năm 1946. Công đoàn đầu tiên của Pháp xuất phát từ phong trào xã hội công giáo này.

Thông điệp Tân sự Rerum novarum là gì? Thông điệp nhằm giải quyết trực diện những “đổi mới” của Cách mạng Công nghiệp. Một cấu trúc chuẩn mực rất tinh tế lần đầu tiên khẳng định mục đích của “lợi ích chung” vốn hoàn toàn không hiển nhiên trong quan hệ giữa tư bản và lao động ở thế kỷ 19.

Đức Lêô XIII đã viết: “Tất cả các cá nhân của mọi tổ chức trung gian đều phải đóng góp vào lợi ích chung, mỗi người trong phạm vi của mình.”

“Khốn cho ai ở một mình, vì khi ngã, sẽ không có ai đỡ dậy.”

Luật gia Supiot nhấn mạnh: “Sự táo bạo là công nhận tính hợp pháp của việc Nhà nước can thiệp vào vấn đề xã hội.” Nhận thức được mối đe dọa xâm lược và toàn trị, Đức Lêô XIII đã ngay lập tức cho thấy phải nhờ đến Nhà nước nhưng chỉ giới hạn trong vai trò của họ. Ngài viết: “Luật pháp không được thúc đẩy hay thực hiện bất cứ điều gì vượt quá mức cần thiết để khắc phục điều xấu và ngăn chặn nguy hiểm.”

Sự nhấn mạnh của Đức Lêô XIII về các cơ quan trung gian, đặc biệt là các hiệp hội công nhân, nhằm đưa luật chung vào cuộc sống ngày nay vẫn có sức lan tỏa mạnh trong các xã hội ích kỷ của chúng ta hoặc trong những xã hội rải rác của các bộ lạc.

Đặc biệt khi Đức Lêô XIII trích dẫn Sách Giảng Viên: “Khốn cho ai ở một mình, vì khi ngã, sẽ không có ai đỡ dậy.”

Rõ ràng ngài muốn mở một dự án có quy mô tương tự cũng cùng một chìa khóa. Một công trình xây dựng hiện sinh. Một dự án xã hội, nhưng không phải là một dự án xã hội đơn thuần. Công trường xây dựng cuộc cách mạng công nghệ mới và trí tuệ nhân tạo ngài tuyên bố khi nhậm chức, đặt ra những thách thức mới cho việc bảo vệ phẩm giá con người, công lý và lao động.

Phải công nhận, với những vấn đề lớn và cấp bách này, chủ nghĩa hiện đại thế tục của chúng ta đang mất quyền kiểm soát.

Đấu tranh với sự nhầm lẫn lớn mang tính lễ hội giữa đúng và sai, thực và giả, thiện và ác, và sự trỗi dậy không thể cưỡng lại của những mô hình Moloch thuật toán không được kiểm soát nhưng lại kiểm soát tất cả chúng ta, các nhà cầm quyền của chúng ta đang chùn bước và mất chỗ đứng.

Vì vậy, một chút thần học, của Aristotle, của Thánh Augustinô, của Thánh Tôma Aquinô và quay trở lại với các nguồn tư tưởng Tân Platon sẽ không có hại.

Nhà báo Guillaume Malaurie

Giám đốc Ban Biên tập của Phân khoa lịch sử của Nhóm Thách thức, do ông Claude Perdriel đứng đầu. Ông là sinh viên Trường Cao đẳng Hành chánh, nhà sản xuất ở Radio France, nhà báo của các báo L’Express, L’Évènement du Jeudi, Libération, L’Européen và Le Nouvel Observateur, ông điều khiển các tập tin hàng đầu. Ông được bổ nhiệm làm Tổng biên tập của Nouvel Obs và chịu trách nhiệm giám sát các vấn đề môi trường.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Đức Lêô trong tháng đầu tiên: một Giáo hoàng ‘bản gốc’

Chiclayo mang lại động lực mới cho các công việc xã hội do Đức Lêô khởi xướng

Đức Lêô trong tháng đầu tiên: một Giáo hoàng ‘bản gốc’

ncregister.com, Andrea Gagliarducci, Vatican, 2025-06-06

Trong tháng đầu tiên, Đức Lêô cho thấy ngài nghiêm túc, có khả năng xây dựng các cây cầu, có tầm nhìn sáng suốt cần thiết để vạch ra con đường riêng của ngài.

Đức Lêô chào giáo dân ngày 24 tháng 5 trong buổi tiếp kiến các nhân viên Giáo triều, nhân viên Tòa thánh, nhân viên Quốc gia Vatican, nhân viên Tòa Giám mục Rôma và gia đình của họ. (ảnh: Mario Tomassetti / Vatican Media)

Các nhãn hiệu thường dùng cho các giáo hoàng không phù hợp với Đức Lêô. Ngài không phải là nhà cách mạng như Đức Phanxicô, cũng không phải là người phục hồi như Đức Bênêđíctô XVI.

“Nhà cải cách, nhà phản ứng” cũng không phải. Ngược lại, sau một tháng kể từ ngày 8 tháng 5, có thể nói triều của Đức Lêô là triều của một mục tử có năng lực thầm lặng, người ưu tiên cho tính liên tục, người có phong thái vững vàng, có năng khiếu xây dựng cầu nối, tầm nhìn độc lập để tự định hướng cho mình, các nét thay đổi thế hệ đang dần dần rõ nét.

“Thế hệ”, vì ngài là giáo hoàng đầu tiên kể từ Công đồng Vatican II không học tại chủng viện, không là linh mục vào thời điểm Công đồng. Thực tế này mang lại cho Giáo hoàng đầu tiên sinh tại Hoa Kỳ một thước đo tách biệt khỏi các tranh luận, tranh cãi của công đồng vào cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21. Trong bối cảnh này, việc ngài chọn tên giáo hoàng có thêm ý nghĩa, vì ngài đã khôn ngoan liên kết ngài với Đức Lêô sáng lập ra học thuyết xã hội công giáo của thế kỷ trước, thay vì tên của một tiền nhiệm gần hơn.

Sự lựa chọn liên kết này nói lên tinh thần độc lập được nhiều người đánh giá cao ở ngài. Ngay từ những khoảnh khắc đầu tiên, ngài đã nhấn mạnh đến tính liên tục với Đức Phanxicô, người đã làm ngược lại một cách rõ ràng. Trong các bài giảng đầu tiên của ngài, ngài trích dẫn Đức Phanxicô, ủng hộ việc thành lập một Giáo hội công đồng và nhấn mạnh đến việc cầu nguyện tại mộ người tiền nhiệm.

Nhưng đồng thời, ngài gởi đi dấu hiệu ngài độc lập, ngài là chính ngài.

Một cách đáng chú ý, ngài làm như vậy khi ngài mặc các phẩm phục đặc trưng uy quyền giáo hoàng. Lần đầu ở ban-công Đền thờ Thánh Phêrô, ngài mặc áo choàng mozzetta đỏ dài đến nửa vai. Gần đây hơn, ngài mặc quần trắng dưới áo chùng, ngài mặc như vậy không phải để phản đối Đức Phanxicô (thường mặc quần đen) nhưng để tăng thêm sức mạnh và tầm quan trọng cho các dấu hiệu và biểu tượng của Giáo hội thể chế.

Một dấu chỉ khác trong bài giảng ngày 1 tháng 6 nhân ngày Năm Thánh của Gia đình, Trẻ em, Ông bà và Người lớn tuổi, ngài trích dẫn thông điệp Sự sống Con người Humanae Vitae của Thánh Phaolô VI: “Hôn nhân không phải là lý tưởng mà là thước đo tình yêu đích thực giữa một người đàn ông và một phụ nữ: một tình yêu trọn vẹn, chung thủy và đơm hoa kết trái. Tình yêu này làm vợ chồng trở nên một xương một thịt theo hình ảnh của Chúa, Đấng ban món quà sự sống.”

Trong sự giản dị, những lời này đánh dấu sự thay đổi hướng đi so với triều Đức Phanxicô, vì trong tông huấn Niềm vui Tình yêu, Amoris Laetitia, hôn nhân kitô giáo bị trích dẫn như một lý tưởng.

Giống Đức Phanxicô, Đức Lêô nhận thấy sứ điệp phải đến với vùng ngoại vi, với kinh nghiệm truyền giáo lâu năm ở Peru, ngài nêu bật công việc truyền giáo phải được thực hiện ở địa phương.

Trong Missa Pro Ecclesia, thánh lễ đầu tiên của ngài trong cương vị giáo hoàng, cử hành với Hồng y đoàn tại Nhà nguyện Sistine ngày 9 tháng 5, ngài lưu ý có “những bối cảnh mà đức tin kitô giáo bị cho là phi lý, dành cho những người yếu đuối và không thông minh; những bối cảnh mà những chuyện khác như công nghệ, tiền bạc, thành công, quyền lực, thú vui được cho là cần thiết hơn đức tin”.

Ngài tái khẳng định cam kết mục vụ ở những nơi đó, vì “việc thiếu đức tin thường kéo theo những bi kịch như mất ý nghĩa cuộc sống, lãng quên lòng thương xót, vi phạm phẩm giá con người dưới các hình thức bi thảm nhất, khủng hoảng gia đình và rất nhiều vết thương khác đang làm tổn thương xã hội chúng ta”.

Theo ngài, công việc mục vụ được neo giữ trong chân lý của thông điệp kitô giáo. Ngày 16 tháng 5, trong cuộc họp đầu tiên với ngoại giao đoàn tại Tòa thánh, ngài đặt chân lý bên cạnh hòa bình; công lý như những cột trụ cam kết ngoại giao của Tòa thánh.

Ngài nói: “Giáo hội phải nói lên sự thật về con người và thế giới. Khi cần thiết phải dùng đến ngôn ngữ thẳng thắn, điều này có thể tạo một số hiểu lầm ban đầu.”

Dù giáo dân có thể cảm nhận được sự thay đổi mô hình: Đức Phanxicô tập trung việc truyền giáo bằng cách nói ngôn ngữ của thế giới, Đức Lêô không cho thấy một phản đối nào với người tiền nhiệm của mình, đây không phải là triều chống lại hoặc ủng hộ điều gì đó, nhưng là triều của truyền giáo.

Đường lối của Chính phủ

Tính liên tục tập trung vào sứ mệnh cho thấy cách quản lý của ngài. Hiện nay ngài duy trì các chức vụ đã được Đức Phanxicô thiết lập, như việc Đức Phanxicô bổ nhiệm Nữ tu Tiziana Merletti Dòng Phan sinh làm thư ký Bộ Đời sống Thánh hiến và Hiệp hội Đời sống Tông đồ.

Việc Tổng giám mục Vincenzo Paglia rời Giáo hoàng Học viện về Sự sống, rời chức vụ Hiệu trưởng Giáo hoàng Học viện Gioan Phaolô II về Nghiên cứu Hôn nhân và Gia đình vì ngài đã bước sang tuổi 80. Đức Lêô đã bổ nhiệm Hồng y Baldassarre Reina, đại diện Giáo hoàng tại Giáo phận Rôma và do đó là Viện trưởng Giáo hoàng Học viện Lateran, như thế có sự hợp nhất giữa học viện và trường đại học. Ngài bổ nhiệm Đức ông Philippe Bordeyne làm Giám đốc Học viện trong bốn năm nữa. Tại Học viện Sự sống, Đức Lêô bổ nhiệm Đức ông Renzo Pegoraro làm hiệu trưởng.

Tuy nhiên, một thay đổi thế hệ sẽ tiến hành. Ngoài việc ngài phải chọn người kế nhiệm tại Bộ Giám mục, ngài sẽ phải thay thế các giám đốc của Ban Phong thánh, Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, Thúc đẩy sự Hiệp nhất Kitô giáo, Phát triển Con người Toàn diện, Giáo dân, Gia đình và Sự sống – tất cả đều đã ngoài 75 tuổi, tuổi nghỉ hưu.

Tuy nhiên, bất kỳ giáo hoàng nào cũng sẽ hoạt động theo các ưu tiên. Khi họp lại các nhóm riêng, Đức Lêô phải đối diện với nhu cầu đưa một phương thức hoạt động giống như chính phủ vào Giáo hội để giải quyết một số hồ sơ phức tạp, đặc biệt liên quan đến thỏa thuận Vatican-Trung Quốc. Các phiên họp tiếp theo dự kiến sẽ diễn ra sớm nhất là vào tuần tới.

Đức Lêô được biết qua khả năng lãnh đạo: đứng đầu Dòng Augustinô, Bộ trưởng Bộ Giám mục, ngài thiết lập một nền quản trị có cấu trúc, theo ưu tiên hơn là quản lý vi mô hoặc những thay đổi toàn diện ngay từ đầu. Ngài sẽ can thiệp khi ngài thấy phù hợp, ngài đã thông báo cho nhiều người, như thường xảy ra vào đầu triều.

Ngài sẽ không đưa ra quyết định vội vàng và cũng không đưa ra quyết định để được lòng.

Tương lai Giáo hội

Ngày 31 tháng 5, ngài đã phong chức cho 11 linh mục giáo phận Rôma, ngài kêu gọi các linh mục có “cuộc sống được biết đến, dễ hiểu, đáng tin cậy!”

Ngài nói: “Chúng ta ở trong dân Chúa, đứng trước giáo dân với chứng từ tin cậy, khi đó, cùng nhau, chúng ta sẽ xây dựng lại uy tín của Giáo hội bị tổn thương, gởi đến một nhân loại bị tổn thương trong một tạo vật bị tổn thương. Chúng ta vẫn chưa hoàn hảo, nhưng phải đáng tin cậy.”

Theo cách này, ngài không chỉ trích các linh mục bất trung nhưng ngài xin mọi người phải trung thành. Như thế chúng ta có thể nhận ra cách ngài hoạt động để cai quản Giáo hội. Trước tiên là đức tin, sau đó là cơ sở hạ tầng, dù là phụng vụ, lịch sử hay xã hội. Ngài có thể làm được, chính xác vì ngài là Giáo hoàng của một thế hệ mới.

Đức Bênêđíctô XVI trong quyển sách phỏng vấn với nhà văn Peter Seewald: Muối của Đất (Salt of the Earth), ngài tự nhận ngài là người của thế giới cũ, nhưng thế giới mới vẫn chưa bắt đầu.

Thế giới mới sẽ bắt đầu với Đức Lêô. Ngài là Giáo hoàng của ba thế giới: người Mỹ, nhà truyền giáo ở Mỹ la-tinh và là người am hiểu sâu sắc thực tế La-mã.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Nhưng Giáo hoàng Lêô XIV là ai?

Chiclayo mang lại động lực mới cho các công việc xã hội do Đức Lêô khởi xướng

Được bầu cách đây một tháng, Đức Lêô XIV được Giáo triều nhìn nhận như thế nào?

cath.ch, Ban biên tập, 2025-06-07

“Tất cả đều bị cuốn hút ngay từ những phút đầu tiên Đức Lêô ra ban-công Đền thờ Thánh Phêrô.” Tại Vatican, 4.800 nhân viên của Quốc gia nhỏ bé này đã nhiệt tình chào đón Đức Lêô, đặc biệt khi triều Đức Phanxicô được đánh dấu bằng một cuộc cải cách khó thực hiện và phong cách quản lý khó đoán định, để lại một số cảm nhận tiêu cực trong các giáo phận. Các nhân viên chưa thấy Đức Lêô đưa ra lập trường của ngài về những vấn đề tế nhị đang chờ ngài.

Một nhân viên tại San Calisto, quận Trastevere cho biết: “Trong Bộ của tôi và trong Giáo triều, ai cũng tràn đầy hy vọng.” Họ có lý do chính đáng: dưới thời Đức Phanxicô, hầu hết họ cảm thấy mình “bị bỏ rơi, bị gạt sang một bên”. Không che giấu thất vọng, một số nhân viên cho biết họ cảm thấy “nhẹ nhõm” khi biết một trang sách đã được lật qua: “Bầu khí trở nên thanh thản và tự tin hơn.”

Một nhân viên có bằng tiến sĩ giáo luật cho biết: “Đức Phanxicô chủ yếu lo mục vụ, Vatican có nhiều nguồn lực nhưng chưa được khai thác hết.” Một linh mục đã làm việc ở Vatican 4 năm cho biết: “Dưới triều Đức Phanxicô, chúng tôi như ở bên lề, ngài đã tạo các tổn thương và phẫn nộ.” Một nhân viên khác nói: “Tuy nhiên các nhân viên vẫn tôn trọng hình ảnh của giáo hoàng nên đã giảm thiểu vấn đề.”

Các hành vi đầu tiên của Đức Lêô được xem xét kỹ lưỡng “dưới kính lúp”

Nhiều người đã biết Hồng y Robert Francis Prevost khi ngài làm Bộ trưởng Bộ Giám mục, nhưng ít ai chờ ngài xuất hiện ở ban-công Habemus papam và ở ghế Thánh Phêrô.  Trong tháng qua, mọi quyết định của ngài đều được xem xét kỹ lưỡng, ngài có những cử chỉ an ủi, trấn an.

Hai tuần sau khi được bầu, bài phát biểu đầu tiên của ngài được Giáo triều hoan nghênh. Nhân viên ở San Calisto phân tích: “Đức Lêô nói ngay từ đầu ‘Giáo triều lưu giữ ký ức’ nhưng khía cạnh tôn trọng truyền thống này lại thiếu ở Đức Phanxicô, ngài là người cách mạng. Bây giờ chúng tôi được ổn định hơn.”

Nhiều nhân viên nhấn mạnh đến các dấu hiệu xoa dịu được Đức Lêô thể hiện, như việc ngài cử Hồng y Robert Sarah – người bảo thủ – đại diện ngài đi dự lễ Đại xá tại Sainte-Anne d’Auray ở Pháp. Những người khác nhấn mạnh đến việc ngài đã tiếp Hồng y Angelo Becciu, người bị kết án trong phiên tòa xét xử vụ tòa nhà ở London.

Phần thưởng dành cho các nhân viên Vatican

Đức Lêô ngay lập tức đề cập đến công lý xã hội trong quan hệ với các nhân viên giáo triều, một nhân viên cho biết: “Việc thúc đẩy Học thuyết Xã hội được nhân viên Vatican hoan nghênh, ngay từ đầu ngài thưởng theo truyền thống khi bầu Tân Giáo hoàng: các nhân viên được thưởng 500 âu kim, tiền thưởng này không được Đức Phanxicô cho. Bài phát biểu của ngài trước Giáo triều đã chạm đến trái tim mọi người, còn hơn cả phần thưởng. Mọi người đều nhớ câu nói: ‘Các giáo hoàng đến rồi đi, nhưng Giáo triều vẫn còn.’ Đức Phanxicô đã nói với chúng tôi về các căn bệnh của chúng tôi (Bài diễn văn Giáng sinh năm 2014 của Đức Phanxicô gởi đến các hồng y, trong đó ngài kê các căn bệnh của Giáo triều).”

Trước các nhân viên của Phủ Quốc vụ khanh, Đức Lêô bảo vệ đường lối của tông hiến Anh em hãy rao giảng Tin Mừng Praedicate Evangelium được Đức Phanxicô công bố năm 2022 | © Truyền thông Vatican

Bài phát biểu của Đức Lêô với các linh mục ở Rôma khi ngài đến Nhà thờ chính tòa Thánh Gioan Lateran là dấu hiệu của một quan tâm đặc biệt, một tinh tế đã phần nào bị mất đi. Đức Phanxicô chỉ trích nặng chủ nghĩa giáo sĩ và tham vọng nghề nghiệp của các linh mục.

Một cách quản trị thận trọng

Về công việc hàng ngày tại Vatican, một nhân viên của Bộ Truyền thông khẳng định: “Chúng tôi cảm thấy có điều gì đó có cấu trúc hơn, thông tin nội bộ được thông báo chính xác hơn, ít mang tính hình thức hơn.” Một số nhân viên nghĩ Đức Lêô sẽ dựa vào Giáo triều nhiều hơn, không như Đức Phanxicô, ngài không ngần ngại bỏ qua Giáo triều để điều hành công việc.

Giáo hoàng người Mỹ gốc Peru được mọi người cho là người “thận trọng, điềm đạm, kín đáo và nghiêm túc”. Một chuyên gia cho rằng, với Đức Lêô “nguy cơ trượt ngã sẽ ít hơn”. Đức Phanxicô quen với các ứng biến gây chú ý, ngài không làm vừa lòng mọi người, nhất là khi ngài chỉ trích các hành động thái quá của thế giới, ngài đã ngắt bài phát biểu để nhấn mạnh ‘thật đáng xấu hổ!’, câu này đã có tác dụng,

Đức Lêô được biết với khả năng lắng nghe của ngài, một cộng sự của ngài nhấn mạnh: “Ngài dành thì giờ để tương tác với những người làm việc với ngài.”

Thử thách với các dự án tế nhị sắp tới

Một nhân viên làm việc hơn 10 năm ở Giáo triều cho biết: “Đức Lêô được lòng giáo dân, nhưng ngài chưa đưa ra một quyết định khó khăn nào.” Trong số các nhiệm vụ ngài  đảm trách, ngài tiếp tục cải cách Giáo triều Rôma, một dự án lớn của triều Đức Phanxicô dẫn đến – đôi khi đau đớn – việc ban hành Tông hiến Anh em hãy rao giảng Tin Mừng Praedicate Evangelium năm 2022.

Đức Lêô đã nhiều lần bảo vệ cuộc cải cách này, ngài cho thấy ngài tiếp tục di sản của Đức Phanxicô. Một giáo dân ở San Calisto khẳng định: “Đức Lêô không phải là phiên bản Phanxicô II, nhưng ngài có cùng quan điểm. Ngài sẽ phải quyết định những vấn đề cấp bách như cải cách tài chính đã thâm hụt trong nhiều năm.” Vài tháng trước khi mất, Đức Phanxicô đã giao cho Bộ Truyền thông nhiệm vụ cắt giảm chi tiêu và tuyên bố sẽ cải cách chế độ lương hưu đã làm cho nhiều nhân viên bất mãn.

Một vấn đề tế nhị sẽ được đặt ra: đó là vấn đề bổ nhiệm. Một ngày sau khi được bầu, Đức Lêô đã “tạm thời” xác nhận các vị trí lãnh đạo của Giáo triều, ngài cần thời gian để cân nhắc trước khi tiến hành bất kỳ một gia hạn nào. Tình trạng này đặt ra nhiều câu hỏi về những gì sẽ xảy ra tiếp theo. Một nhân viên lưu ý: “Đây là thời điểm có thể có nhiều thay đổi, một số người cảm thấy căng thẳng và sợ.”

Công việc vẫn chưa xong, vẫn còn nhiều điều chưa biết về các vị trí có trách nhiệm trong số những cộng sự thân cận của ngài. Dù sao các nhân viên mong chờ một thời gian quan sát kéo dài vài tháng trước khi bắt đầu công việc, một nhân viên làm việc lâu năm dự đoán: “Đức Lêô dành thời gian để hành động, ngài không vội vàng.”

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Sự sống: từ được Đức Lêô nhắc đến nhiều trong tháng đầu tiên

Những câu nói quan trọng nhất của Đức Lêô từ đầu triều của ngài

Không phải Phanxicô II: Ấn tượng đầu tiên của các Hồng y về Đức Lêô XIV

Sự sống: từ được Đức Lêô nhắc đến nhiều trong tháng đầu tiên

Đức Lêô trong buổi tiếp kiến chung đầu tiên ngày thứ tư 21 tháng 5-2025. Hình ảnh Antoine Mekary | Aleteia

fr.aleteia.org, Camille Dalmas, 2025-06-07

Từ ngày đầu tiên được bầu chọn 8 tháng 5, Đức Lêô đã thường xuyên nhắc đến “sự sống”, đó là từ ngài nhắc đến nhiều nhất. Ngay từ lời đầu tiên ngài tuyên bố ở ban-công Đền thờ Thánh Phêrô, ngài đã dành một vị trí đặc biệt cho “sự sống”, vì theo ngài, sự sống là ơn của Chúa Kitô phục sinh, “người chăn chiên nhân lành hiến mạng sống mình vì đàn chiên.”

Theo các phân tích của trang I.Media, từ “sự sống” được Đức Lêô nói đến nhiều nhất, sau từ “Chúa” (350 lần), từ “Giáo hội” (138 lần). Từ “sự sống” còn nhiều hơn từ “hòa bình” (82 lần). Hòa bình cũng là từ được ngài nhắc nhiều lần, đánh dấu các thương thuyết quốc tế xoay quanh các xung đột ở Đất Thánh và Ukraine.

Theo ngài, cuộc sống trên hết là ơn chúng ta nhận được từ Thiên Chúa để trao tặng cho người khác: “Chúng ta nhận được sự sống trước khi chúng ta muốn, một trải nghiệm cao cả khi chúng ta gặp Chúa Giêsu. Sự sống này không phải các quy tắc cần phải tuân thủ vì chúng ta không thể sống theo quan điểm đức tin như vậy trong cuộc sống hằng ngày.”

Đề xuất mô hình cuộc sống được đánh dấu bằng sự “trọn vẹn”, Đức Lêô khuyến khích chúng ta có cuộc sống đức tin nhưng vẫn gắn bó với thực tế, vì vậy, ngài trích dẫn Thánh Augustinô: “Sống hài hòa với cuộc sống.” 

“Thế giới chúng ta đang đấu tranh để tìm ra giá trị của cuộc sống con người, ngay cả trong những giây phút cuối cùng.”

Trong một phát biểu khác, khi tỏ lòng tôn kính Hồng y Iuliu Hossu tử đạo dưới chế độ cộng sản, ngài trích dẫn phương châm của Hồng y: “Đức tin là sự sống của chúng ta. Kinh nghiệm sống này không chỉ là hành trình nội tâm, nhưng còn là câu trả lời cho những câu hỏi muôn thuở của con người về ý nghĩa của cuộc sống, đặc biệt là trước những khó khăn đặc trưng của mọi cuộc sống.”

Đức Lêô nhấn mạnh con đường đức tin của chúng ta là con đường khó khăn và gian nan cũng như cuộc sống. Nhưng theo ngài, mô hình đời sống của Giáo hội đề xuất đã bị phản bội “khi chúng ta kêu gọi tự do không phải để ban tặng sự sống mà để cướp đi sự sống”. Không trực tiếp đề cập đến luật pháp đặt ra câu hỏi về việc bảo vệ sự sống, từ khi sinh ra đến khi chết, ngài liên tục nhấn mạnh sự thiếu mạch lạc trong lập luận biện minh cho điều này: “Thế giới chúng ta đang đấu tranh để tìm ra giá trị sự sống, ngay cả trong những giờ phút cuối cùng. Việc thiếu đức tin thường đi kèm một cách bi thảm với việc mất đi ý nghĩa cuộc sống, thờ ơ với lòng thương xót, vi phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm con người, khủng hoảng gia đình và rất nhiều vết thương khác gây đau khổ cho xã hội chúng ta.” Ngài chỉ trích nặng quan điểm sống theo chủ nghĩa cá nhân: “Ngay từ khi sinh ra, chúng ta đã cần người khác để sống.”

Gia đình, cột trụ của cuộc sống

Tuần trước, nhân dịp Năm Thánh Gia đình, Đức Lêô nhấn mạnh vai trò quan trọng của gia đình, ngài nói với một cặp vợ chồng: “Khi các con thành một xương một thịt, tình yêu làm cho các con có khả năng ban sự sống theo hình ảnh của Thiên Chúa”, sau đó, quay sang các em nhỏ, ngài nhấn mạnh: “Các con hãy biết ơn cha mẹ: các con cám ơn cha mẹ vì món quà cuộc sống và mọi thứ cuộc sống đã ban tặng cho các con mỗi ngày.”

Marta An Nguyễn dịch

Được bầu cách đây một tháng, Đức Lêô XIV được Giáo triều nhìn nhận như thế nào?

Những câu nói quan trọng nhất của Đức Lêô từ đầu triều của ngài

Không phải Phanxicô II: Ấn tượng đầu tiên của các Hồng y về Đức Lêô XIV