Đã đến lúc Đức Phanxicô cần xem lại thỏa thuận với Trung quốc
Đức Phanxicô gặp giáo dân Trung Hoa trong một buổi tiếp kiến chung ở quảng trường Thánh Phêrô
Vatican cần xem lại các thỏa thuận của các giám mục khi Bắc Kinh gia tăng đàn áp tín hữu kitô và hồi giáo
international.la-croix.com, Michael Sainsbury, 2019-11-12
Cứ mỗi tuần trôi qua lại có thêm một chuyện mới về sự đàn áp các người công giáo cũng như các tín hữu tin lành và hồi giáo ngày càng gia tăng ở Trung quốc, chính sách “hán hóa” tôn giáo không thương tiếc của chủ tịch Tập Cận Bình tiếp tục thực hiện.
Điều này càng ngày càng trở nên rõ ràng với Vatican, và sẽ là vấn đề trong chuyến tông du sắp tới của ngài ở Thái Lan và Nhật bản. Người công giáo trong vùng, đặc biệt là ở Trung quốc, Hồng Kông và Đài Loan muốn ngài đề cập đến vấn đề này trong chuyến đi của ngài.
Sẽ khó tin nếu các ký giả không đặt câu hỏi này trên chuyến bay giáo hoàng và truyền thống của giáo hoàng cho chúng ta biết ngài sẽ có câu trả lời. Thật sự là khá đặc biệt vì chuyến đi bắt đầu 14 tháng sau ngày ký kết thỏa hiệp lịch sử nhưng lại gây nhiều tranh cãi giữa Bắc Kinh và Tòa Thánh về việc bổ nhiệm các giám mục.
Thỏa thuận này đã được thực hiện trong nhiều năm, và thoạt đầu cho thấy Vatican đã nhượng bộ nhiều ở bàn thương thuyết: Đức Phanxicô đã phục hồi bảy giám mục bị vạ tuyệt thông (và một giám mục đã qua đời). Đó là các giám mục của Hội Công giáo Yêu nước (CCPA) và bây giờ Hội này do Bộ Công tác Mặt trận thống nhất của Đảng Cộng sản và Hội đồng Giám mục Trung Quốc Công giáo kiểm soát, mà Vatican không công nhận.
Nhưng quyết định của Bắc Kinh để nhận khoảng 30 giám mục do Vatican chỉ định và làm việc “chui”, hoạt động và nằm ngoài sự kiểm soát của Giáo hội Công giáo Yêu nước đã bị chậm lại. Bắc Kinh chỉ công nhận hai trong số họ, và chỉ mới bắt đầu vào tháng tám. Vào thời điểm thỏa thuận, nhiều người nghĩ đây là khởi đầu cho một tiến trình sẽ thấy nhiều giám mục được Bắc Kinh tiếp tục thêm vào danh sách, nhưng tất cả lại im lặng thêm một lần nữa.
Những gì chúng ta biết, đó là các nhà đàm phán Vatican đã làm việc cật lực để làm sáng tỏ các chi tiết còn giữ bí mật, nhất là hội nhập các giáo phận được Vatican phê chuẩn và những người được Bắc Kinh phê chuẩn. Điều này rõ ràng ảnh hưởng đến các giám mục. Các giáo phận của Vatican có từ những năm 1940 trước khi cộng sản thắng trong cuộc nội chiến. Nói rằng từ đó Trung quốc thay đổi chỉ là một cách nói, với các thay đổi nhân khẩu học khổng lồ liên quan đến hàng trăm triệu người. Thật đơn giản để Vatican thuận theo địa lý của các giáo phận của Bắc Kinh.
Nhưng trong khi các chuyện như ranh giới giáo phận và việc bổ nhiệm các giám mục tương đối dễ đàm phán thì vấn đề chia rẽ giữa giáo hội chui và giáo hội chính thức lớn hơn nhiều. Giáo hoàng khuyến khích hội nhập, ngài cũng cho phép các linh mục, giám mục trong cương vị người công dân quyết định vào Hội Công giáo Yêu nước hay không, theo lương tâm của họ.
Các báo cáo cho thấy, nhiều người trong giáo hội chui vẫn ở lại giáo hội chui và quan tâm chính mà Bắc Kinh hy vọng có được với thoả hiệp vẫn còn ở ngoài tầm tay.
Kể từ khi thỏa thuận được ký kết, Bắc Kinh và các chính quyền tỉnh khác nhau của Trung quốc, đặc biệt là Hà Bắc, tỉnh gần với Bắc Kinh và có nhiều tín hữu kitô nhất tiếp tục chương trình hán hóa, nhằm thúc đẩy tín hữu trung thành với Bắc Kinh. Đây là một loại quốc hữu hóa tôn giáo rất hiệu quả nhưng không phải là một việc chưa từng có. Chẳng hạn, trong Giáo hội Anh giáo, quốc vương trị vì hiện nay là Nữ Hoàng Anh, bà đứng đầu Giáo hội Anh giáo.
Hiện nay các hình ảnh của cựu chủ tịch độc tài Mao Trạch Đông và nhà lãnh đạo độc đoán Tập Cận Bình vẫn được treo trong nhà thờ và cờ Trung quốc được treo bên ngoài. Đối với người công giáo chui và các tín hữu tôn giáo khác, đây là lý do vì sao họ chọn ở lại với giáo hội không chính thức. Có một sự tách biệt rõ ràng giữa đời sống thiêng liêng của họ với quốc gia. Vì thế đã tạo nên một sự đè nặng không tả bên trong nội bộ Vatican.
Quả tim truyền giáo
Bắc Kinh cũng dùng các biện pháp luật lệ nhà nước, đặc biệt là luật tài sản và luật cấm trẻ vị thành niên tham gia các buổi lễ tôn giáo, trong các lớp học hè và các sinh hoạt khác.
Điều này như một mũi tên bắn vào chính trọng tâm truyền giáo, phá vỡ một thế hệ tương lai những người lo việc thờ phụng và các người có trách nhiệm trong giáo hội. Nếu Vatican lo lắng về các hình ảnh của các nhà độc tài treo trong nhà thờ thì Vatican cũng phải lo đến lệnh cấm trên các trẻ vị thành niên này. Hàng loạt quy định đã được ban hành, thường đặc biệt lập ra để đưa các giáo xứ nghèo ở nông thôn còn xung đột với Bắc Kinh về với pháp luật qua nhiều áp đặt quy định trên họ.
Một số linh mục bị giam tù. Nhà cầm quyền Trung Hoa tiếp tục giam giữ các linh mục bị cho là có vấn đề hoặc ngăn cản họ tham gia các buổi lễ tôn giáo. Việc bán sách đạo và Thánh Kinh trên mạng cũng bị cấm.
Bắc Kinh hy vọng thỏa thuận với các giám mục giúp họ kiểm soát lớn hơn với 10 đến 12 triệu người công giáo với sự hỗ trợ của Vatican. Con số chính xác giữa những người theo giáo hội chui và chính thức rất khó xác định, nhưng thường con số này được chia đôi cho cả hai.
Bắc Kinh hy vọng sau sự kiểm soát này sẽ đưa đến việc công nhận ngoại giao của Tòa Thánh, Vatican là quốc gia châu Âu duy nhất công nhận Đài Loan. Kết hợp các sự kiện đã làm cho Hồng Kông chống lại ông chủ độc tài của mình ở Bắc Kinh, là lời cảnh báo Đài Loan rằng Tập Cận Bình đang nhắm đến họ. Trên tất cả, sự thống nhất lục địa vẫn là mong muốn lớn nhất của Đảng cộng sản.
Cuối cùng có một nỗi kinh hoàng không thể nào tả xiết về cách đối xử của Bắc Kinh đối với người hồi giáo Duy Ngô Nhĩ (Uyghur) ở bang Tân Cương. Ước tính có từ 1 đến 2 triệu người đã bị gom lại và cưỡng bức vào các trại tập trung, bắt họ phải bỏ đạo của họ. Một báo cáo gần đây xác nhận có 150 người bị chết trong các trại. Con số thực sự chắc chắn nhiều hơn, đó là bản báo cáo tin cậy không nói đến về các vụ tra tấn và hãm hiếp có hệ thống.
Điều này đã đưa Tập Cận Bình vào danh sách duy nhất của các kẻ giết người hàng loạt ở các trại trừng giới, cùng với Adolf Hitler và Joseph Stalin. Và bây giờ có khả năng các đối xử tương tự sẽ giáng lên các tín hữu kitô không tuân theo luật lệ Nhà nước.
Với các bằng chứng này, Đức Phanxicô và hồng y Quốc Vụ Khanh Pietro Parolin, kiến trúc sư của thỏa thuận Bắc Kinh sẽ phải nghiêm túc tự hỏi, với lương tâm kitô giáo, liệu mối liên kết của Vatican và Trung quốc có thể đi xa hơn nữa không.
Hy vọng trong một tuần nữa hay hơn chúng ta sẽ có vài thấu suốt hiếm hoi trong suy nghĩ của các ngài.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Vatican xóa các hình của phó tổng thống Đài Loan: quá khó nuốt với Trung quốc
