Hồng y Jean-Paul Vesco: “Đức Lêô rao giảng hòa bình do bản chất của ngài, ngài không tính toán”
cath.ch, I.Media, 2025-08-15
Hồng y Jean-Paul Vesco cho biết ngài rất ấn tượng trước khả năng Đức Lêô hiện thực hóa lập tức chức vụ của ngài | © Bernard Hallet
Hồng y Jean-Paul Vesco cho biết ngài rất ấn tượng trước “sự bình thản đến khó tin” của Đức Lêô khi nhậm chức, phong cách tạo biểu tượng của một hiện diện hòa bình sau triều tiên tri của Đức Phanxicô.
Hồng y Jean-Paul Vesco, Tổng Giám mục Algiers hy vọng một ngày nào đó ngài sẽ đi thăm Algeria, ngài đã hai lần đến vùng đất của Thánh Augustinô, ngài luôn mang trong tâm hồn ký ức về các vị tử đạo của Algeria.
Ngày 8 tháng 5, cha cho chúng tôi biết cha đã dự mật nghị bầu một “Giáo hoàng rất tốt”, cha đánh giá thế nào về 100 ngày đầu tiên của Đức Lêô XIV?
Hồng y Jean-Paul Vesco: Tối bầu cử, tôi cảm nhận một niềm vui lớn lao. Tôi biết chúng tôi đã bầu được Giáo hoàng mà Chúa đã chỉ định trước cho Giáo hội của Ngài. Tôi nghĩ: “Tôi không biết các quyết định Đức Lêô sẽ đưa ra, tôi không biết liệu tôi có luôn đồng ý với các quyết định này hay không, nhưng tôi sẽ không bao giờ nghi ngờ sự thật, ngài là người Chúa đã chọn.” Niềm tin sâu sắc này của tôi được củng cố mỗi ngày.
Điều gì tạo ấn tượng cho cha qua những bước đi đầu tiên của ngài?
Tôi đặc biệt ấn tượng về mức độ chuẩn bị và khả năng đảm nhận lập tức chức vụ của ngài. Ngài là người ở “bậc cao”. Điều này khá đáng chú ý trong sự nghiệp của ngài. Khi còn là tu sĩ Dòng Âugustinô trẻ ở Hoa Kỳ, ngài đã đi Peru và khám phá một thế giới mới. Sau này, khi là Bề trên Tổng quyền Dòng Âugustinô, một dòng tu toàn cầu, ngài đã đạt được một cột mốc mới. Là Giám mục Chiclayo năm 2015, chỉ 7 năm sau ngài được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Giám mục. Ở cương vị này, ngài nhanh chóng thiết lập được quyền lực trong Giáo triều. Ba năm sau, ngài là Giáo hoàng. Người giản dị này đã thăng tiến trong hàng ngũ với sự bình tĩnh đến khó tin và nụ cười rạng rỡ của một Giáo hoàng.
Tôi phải thú nhận, trong mật nghị, khi tôi nghĩ về các ứng viên trong số các hồng y, tôi đã hình dung họ trước hàng triệu người trẻ. Mùa hè này, Đức Lêô đã đạt cột mốc mới, khi ngài thành công trong cuộc gặp với hàng trăm ngàn người trẻ về Rôma dự Năm Thánh.
“Chúng ta đã thấy: ngài không phải là Giáo hoàng của một phe phái.”
Sự bình tĩnh này có làm cha ngạc nhiên không?
Không. Trước mắt chúng tôi, ngài là người như chúng tôi đã biết trước đây. Ngài được biết đến là con người của hòa bình, ngài rao giảng hòa bình bằng bản chất của ngài, ngài không tính toán. Ngài không phải là tư tưởng gia hay người hùng của những nhạy cảm trong giáo hội. Một trăm ngày sau khi được bầu, chúng tôi thấy: ngài không phải là Giáo hoàng của một phe phái.
Dường như phong cách của Đức Lêô truyền thống hơn so với Đức Phanxicô: ngài mặc một số phẩm phục giáo hoàng mà Đức Phanxicô không mặc. Ngài về Dinh mùa hè Castel Gandolfo và ngài sẽ dọn về Điện Tông Tòa của Vatican. Liệu sự trở lại mang tính biểu tượng truyền thống có phản ánh một mong muốn xoa dịu không?
Đức Phanxicô mang trong ngài những âm hưởng tiên tri. Ngài đã giúp làm mới lại nhiều điều. Đức Lêô XIV đang tái đầu tư một số yếu tố đã bị bỏ. Điều này phản ánh quan niệm tự nhiên của ngài về chức giáo hoàng mà ngài khiêm nhường đón nhận. Nhưng việc trở lại Castel Gandolfo vào mùa hè hay trở lại Điện Tông Tòa không phải là đi ngược với Đức Phanxicô. Điều quan trọng là cách chúng ta ở. Sẽ càng tốt hơn nếu sứ vụ Phêrô này có thể thực hiện theo một cách khác. Và sẽ càng tốt hơn nếu sứ vụ này mang lại hòa bình và nếu Giáo hội không bị chia rẽ vì những biểu tượng sai lầm.
“Đức Lêô đang tái đầu tư một số yếu tố đã bị bỏ rơi.”
Tôi cũng nhận thấy sự liên tục đáng kể giữa Đức Phanxicô và Đức Lêô XIV về bản chất. Sự gần gũi này, thể hiện rõ trong các bài phát biểu của ngài và không phải là điều bất ngờ. Nhiều dấu hiệu cho thấy Hồng y Prévost được Đức Phanxicô trân trọng. Việc ngài được Đức Phanxicô bổ nhiệm làm Hồng y Giám mục tháng 2 năm ngoái chẳng hạn, chứng tỏ Đức Phanxicô rất trân trọng Đức Lêô.
Những thách thức lớn của Đức Lêô XIV là gì?
Về cơ bản, tôi nghĩ các vấn đề chính Đức Lêô XIV sẽ phải giải quyết không phải là những vấn đề liên quan đến các nhạy cảm khác nhau của Giáo hội. Tôi nghĩ thách thức lớn nhất là hòa bình thế giới. Ngày nay, ai còn nói về hòa bình? Những lời đầu tiên của ngài – “Bình an cho tất cả anh chị em” – mang tính tiên tri và phản ánh chính xác thách thức triều của ngài.
“Đức Lêô rất am hiểu về quản trị thể chế. Đây là tài sản không thể phủ nhận.”
Đặc biệt trên bình diện ngoại giao, ngài dựa vào chính quyền của ngài nhiều hơn Đức Phanxicô. Liệu đây có phải là sự trở lại bình thường?
Một lần nữa, tôi nghĩ phải nhấn mạnh đến tính tiên tri của Đức Phanxicô trên bình diện ngoại giao. Ngài có khả năng khuấy động các quy ước để truyền tải thông điệp của Giáo hội. Đức Lêô XIV không có cá tính của Đức Phanxicô. Chắc chắn ngài đã đáp lại mong muốn của các hồng y muốn quay trở lại hình thức quản trị dựa nhiều hơn vào Giáo triều Rôma và Phủ Quốc vụ khanh. Sự chuyển giao từ Đức Bênêđictô XVI sang Đức Phanxicô được thúc đẩy với mong muốn cải cách Giáo triều. Đức Phanxicô đã lãnh đạo dự án này. Tôi không biết liệu có thành công về mặt thể chế hay không, nhưng tôi tin cuộc cải cách đã được thực hiện trên tinh thần. Đức Lêô XIV không phải là nhân vật chính trị, như kinh nghiệm truyền giáo của ngài đã chứng minh. Nhưng ngài rất am hiểu về quản trị thể chế. Đây là một lợi thế không thể phủ nhận.
Triều Đức Phanxicô đã kết thúc, để lại những dự án rộng lớn như suy tư về đời sống và việc quản trị Giáo hội. Kể từ khi được bầu, Đức Lêô XIV, đã tham dự Thượng Hội đồng về Tính đồng nghị,đã không đưa ra bất kỳ chỉ đạo cụ thể nào. Liệu giáo hoàng trẻ tuổi này có nên từ từ không?
Trước hết, tôi nghĩ chỉ trong Giáo hội, chúng ta mới được phép gọi một người 70 là trẻ. Thứ hai, chúng ta phải hình dung cảm nhận của người được bầu làm người đứng đầu Giáo hội hoàn vũ. Từ từ là điều khôn ngoan cơ bản, dù ở tuổi nào. Làm giáo hoàng có nghĩa là dự vào một tiến trình dài hạn. Chúng ta không đòi hỏi họ phải đưa ra những quyết định quan trọng trong 100 ngày đầu tiên, như một số chính trị gia vẫn làm. Đức Phanxicô, ngay từ đầu triều ngài đã thiết lập nhiều biểu tượng. Đức Lêô XIV thiết lập biểu tượng của một hiện diện hòa bình.
Về cách Đức Lêô XIV dự định thực hiện sứ vụ của ngài, tôi thấy chỉ hai ngày sau mật nghị ngài đã tập hợp các hồng y. Rất đơn giản, ngài tóm tắt cho chúng tôi những gì ngài đã học được trong các cuộc họp chung trước bầu cử. Sau đó, ngài xin chúng tôi thành lập các nhóm ba người, cùng với những người lân cận, dành một phút im lặng và suy ngẫm về những gì có thể bổ sung. Tóm lại, ngay từ ngày đầu tiên, ngài đã áp dụng phương thức hoạt động của Thượng Hội đồng về tính đồng nghị. Ngài đã cho chúng tôi biết phương pháp làm việc của ngài.
“Đức Phanxicô, ngay từ đầu triều ngài đã thiết lập nhiều biểu tượng. Đức Lêô XIV thiết lập biểu tượng của một hiện diện hòa bình.”
Kể từ khi được bầu, Đức Lêô đã trích dẫn Thánh Augustinô trong hầu hết các bài phát biểu và bài giảng của ngài. Ngài đã đến Algeria, quê hương của Thánh Augustinô chưa?
Ngài đã đến Algeria hai lần. Năm 2001, ngài dự hội nghị về hình ảnh Thánh Augustinô được tổ chức theo sáng kiến của Tổng thống Bouteflika và Giám mục Tessier. Đây là một sự kiện đầy tham vọng của Tổng thống Algeria, với mong muốn làm nổi bật hình ảnh phổ quát của Thánh Augustinô.
Năm 2013, Hồng y Robert Francis Prevost đã trở lại Algeria để dự lễ khánh thành Vương cung thánh đường Thánh Âugustinô được trùng tu tại Annaba. Thánh đường này do Dòng Thánh Augustinô điều hành, nơi ngài là Bề trên từ năm 2001 đến 2013. Nhân dịp này, ngài đã đến thăm các nữ tu Dòng Thánh Augustinô tại Algiers. Tại Bab El Oued, ngài đến thăm nơi Sơ Esther và Sơ Caridad, hai nữ tu Dòng Âugustinô bị sát hại năm 1994. Hai nữ tu ở trong số 19 chân phước tử đạo của Algeria. Tại Algiers, ngài cũng đến thăm thư viện Kasbah, nơi hai chân phước đầu tiên, Sơ Paul-Hélène và Thầy Henri Vergès bị ám sát ngày 8 tháng 5 năm 1994. Khi ngài được bầu giáo hoàng ngày 8 tháng 5 năm 2025, tôi đã nhắc ngài về sự trùng hợp của các ngày lễ. Hai chân phước tử đạo và các vị khác luôn ở trong ký ức cá nhân của ngài.
Đức Lêô XIV đã tiếp Tổng thống Algeria ngày 24 tháng 7 | © Vatican media
Ngài có sớm về lại Algeria không?
Chúng tôi hy vọng! Algeria là quê hương của Thánh Augustinô nhưng cũng là quê hương của một Giáo hội nhỏ bé cần được hỗ trợ. Xã hội Algeria cũng đang chờ đợi ngài. Thật tự hào khi chúng tôi biết ngài tự cho mình là “con của Thánh Augustinô”.
Tổng thống Tebboune đã được Đức Lêô tiếp tại Vatican vào cuối tháng 7, 26 năm sau cuộc gặp của Đức Gioan-Phaolô II với Tổng thống Bouteflika. Cuộc gặp này có ý nghĩa gì với ngài?
Tôi không dự cuộc gặp này, nhưng nó phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương. Năm 2022, Tổng Giám mục Paul Richard Gallagher, một trong những người đứng đầu ngành ngoại giao Vatican, đã đến thăm Algeria nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ giữa Cộng hòa Algeria và Tòa Thánh. Thật đáng mừng khi đối thoại đang được tiếp tục ở cấp độ này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đức Lêô XIV: Quản lý kỷ nguyên hậu-Phanxicô, giữa đột phá phong cách và tiếp nối huấn quyền
