Thuyết âm mưu, liều thuốc độc của đời sống chung
Làm thế nào các sự thật khoa học lại bị nghi ngờ, thậm chí còn bị vứt bỏ, để ủng hộ cho một tư tưởng cá nhân thường khập khiễng? Nhà tâm lý học Jacques Arènes báo động về sự nguy hiểm của loại suy nghĩ tương đối này đang làm rạn nứt xã hội.
lavie.fr, Jacques Arènes, nhà tâm lý học và nhà phân tâm học, 2022-10-19
Sự biến mất của những con chim: người ta nói đó là sự loài của thời trang đương đại. Bầu trời sẽ trống rỗng trong thời đại hủy diệt sinh quyển của chúng ta. Tuy nhiên, đây là những gì Muông Chim không có thật, Birds aren’t real, một phong trào nổi tiếng ở Hoa Kỳ, theo một loại thuyết âm mưu của một sinh viên 23 tuổi tạo ra năm 2017. Chim sẽ không có thật trên bầu trời Hoa Kỳ. Chúng sẽ được thay thế bằng máy bay không người lái kiểm soát người Mỹ cho lợi ích của chính phủ. Phong trào có được thành công đáng kể (hàng trăm ngàn người theo dõi trên mạng xã hội) nhưng cuối cùng năm 2021, người sáng lập cho rằng đó là trò bịp nhằm mục đích mang đến cho thế giới internet và “hậu sự thật” một tấm gương mỉa mai.
Trò giải trí kỳ lạ này mang lại tiền cho người sáng lập – bán quần áo và các phụ kiện trên trang của phong trào – thêm vào đó là bầu khí nhầm lẫn xung quanh. Giữa những người theo dõi ở cấp độ thứ hai hoặc thứ ba (những người được cho là không quan tâm đến vấn đề, chỉ thích thú với nó) và những người theo phong trào ở cấp độ một – tin vào nó – một hiệp ước bí ẩn và nguy hiểm được nối kết. Thật vậy, tất cả những điều này là một phần của cùng một chuyển động của hậu sự thật, có nghĩa là một mặt, một số thao túng sự thật cách hoài nghi, và những người khác không tham dự vào, hoặc không theo một thực tế chung hiển nhiên, của một khía cạnh khác.
Khác biệt với tầm nhìn chung
Sự hiện diện của loài chim thật đơn giản, quá hiển nhiên. Giống như thực tế là Trái đất tròn. Vậy mà không… Chim không phải là chim, và Trái đất thực sự phẳng, như Hiệp hội Trái đất phẳng, Flat Earth Society lập luận, chống lại những lời nói dối mà chúng ta đã nghe về hình tròn của hành tinh chúng ta. Tại sao phải lo lắng về những hiện tượng như vậy? Tất cả điều này sẽ chỉ bao gồm các chuyển động biên. Tôi không chắc lắm. Thậm chí tôi còn có cảm giác niềm tin vào những gì thiết yếu nhất của một thế giới chung ngày càng thường xuyên biến mất.
Rất nhiều người không còn tin vào thế giới chung của chúng ta nữa. Và những danh mục đã từng là an toàn nhất sẽ bị đặt vấn đề. Mọi người đều tìm kiếm bản sắc sâu sắc của mình và mong muốn khác biệt với cái nhìn chung, trong một nỗ lực tuyệt vọng để được là chính mình. Trong khi đó, những gì chúng ta có thể dựa vào nhau dần biến mất, chỉ còn bằng chứng về chuyến bay của một con chim và độ cong của đường chân trời.
Sự tan rã của tập thể
Tính toàn năng của suy nghĩ cá nhân dường như là vô hạn, ngay cả trong những dự đoán ngông cuồng nhất của nó. Nhưng nó cũng là mồi đánh lừa. Vì thực tế, do không muốn là chính mình, và chính mình suy nghĩ nên đi ngược mọi lô-gích, người ta để mình mắc vào lưới của những kẻ thao túng thực tế.
Chủ nghĩa cá nhân đau đớn và tuyệt vọng, quá mãnh liệt là sự tìm kiếm bản thân trong thời đại không có điểm chung, sau đó dẫn đến nô lệ cho nhiều ảnh hưởng, từ các nhóm thiểu số đa dạng và thay hình đổi dạng. Và đó là nơi chúng ta ghi nhận, rằng tối thiểu chúng ta phải tin vào thực tế chung chứ không chỉ ghi nhận. Và việc tin vào thực tế chung thì khá đơn giản khi tất cả chúng ta đều đồng ý với nhau về các mô thức chúng ta nhận thức về nó…
Chúng ta suy nghĩ xem, thế giới này sẽ như thế nào nếu nó thành “tùy chọn”: liệu có tin vào loài chim và thực tế của chúng hay không, nỗi kinh hoàng của một cuộc chiến tranh thực tế không hơn gì một hoạt động của cảnh sát, để tìm kiếm sự thật trong thế giới khoa học, đến lòng nhân từ tổng thể của những người láng giềng bên cạnh hoặc trong khu phố chúng ta… Thực tế tương quan nhưng cũng rộng hơn là những biểu hiện đa dạng của thực tế khách quan được chia sẻ rồi cuối cùng sẽ biến mất. Khi nghi ngờ xâm chiếm mọi thứ, chúng ta không thể ở bên nhau được nữa. Các cá nhân hoặc nhóm hoạt động trong chế độ hoang tưởng sẽ kết thúc trong cô đơn hoặc trong chiến tranh với phần còn lại của thế giới.
Marta An Nguyễn dịch
Mang lại cho đời mình một ý nghĩa sẽ làm thay đổi cuộc sống chúng ta
