Chức phó tế nữ: Ủy ban Nghiên cứu Vatican kết thúc với một phản đối tương đối
lavie.fr, Marie-Lucile Kubacki, Rôma, 2025-12-05
Các tác giả bản tóm tắt của Ủy ban Nghiên cứu về chức phó tế nữ công bố vào ngày 4 tháng 12 giải thích: “Các câu hỏi liên quan đến việc phong chức phó tế cho phụ nữ vẫn còn bỏ ngỏ để nghiên cứu thần học và mục vụ sâu hơn”. Hình ảnh Delphine Perrin/ Hans Lucas.
Một kết luận dưới hình thức không kết luận, hay một cách để giảm bớt sự thất vọng do phản hồi tiêu cực gây ra? Thật khó để diễn giải một cách dứt khoát báo cáo của Ủy ban nghiên cứu về chức phó tế nữ, bản tóm tắt đã được Vatican công bố ngày thứ năm 4 tháng 12 năm 2025.
Nhìn chung, các kết luận dường như khép cánh cửa về chức phó tế nữ – được hiểu là một cấp bậc của Bí tích Truyền chức Thánh – dù kết luận này vẫn còn để ngỏ cho rằng phán quyết này chưa mang tính quyết định và kêu gọi suy tư rộng hơn về chức phó tế nói chung.
Sự công nhận phụ nữ rộng rãi hơn
Hồng y Giuseppe Petrocchi, Chủ tịch Ủy ban giải thích với Vatican News: “Tình trạng hiện tại liên quan đến nghiên cứu lịch sử và nghiên cứu thần học, xét theo những hệ quả của chúng, ngăn cản khả năng tiến tới theo hướng chấp nhận phụ nữ vào chức phó tế được hiểu là một cấp bậc của Bí tích Truyền chức Thánh”, Truyền thống và Huấn quyền Giáo hội đánh giá lời giải thích này có sức thuyết phục, dù Ủy ban vẫn chưa cho phép đưa ra phán quyết dứt khoát, như trường hợp phong chức linh mục.
Tài liệu này là một trong những sáng kiến được mong chờ nhất trong các sáng kiến được Đức Phanxicô khởi xướng, ngài đã quyết định thành lập một Ủy ban “lịch sử” đầu tiên sau Thượng Hội đồng Giám mục về Gia đình năm 2016, trước khi thành lập Ủy ban thứ hai vào năm 2020, theo yêu cầu được đưa ra tại Thượng Hội đồng Toàn Amazon tháng 10 năm 2019. Lời kêu gọi công nhận phụ nữ nhiều hơn trong Giáo hội Công giáo thông qua các mục vụ và khả năng có chức phó tế nữ đã xuất hiện từ Thượng Hội đồng này.
Dưới sự chủ trì của Tổng Giám mục Giuseppe Petrocchi, Tổng Giáo phận L’Aquila, với sự hỗ trợ của linh mục Denis Dupont Fauville, thư ký của Ủy ban. Ủy ban gồm có mười thành viên, trong đó có học giả Kinh Thánh người Pháp Anne Marie Pelletier.
“Phụ nữ trong các vị trí lãnh đạo”
Trong những năm gần đây, việc Đức Phanxicô và Đức Lêô XIV liên tục xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đã làm giảm nhiệt tình của ngay cả những người ủng hộ nhiệt thành nhất. Về việc phong chức phó tế cho nữ giới, Đức Lêô tuyên bố “trong ngắn hạn ngài không có ý định thay đổi giáo huấn của Giáo hội về vấn đề này”, tuy nhiên ngài nêu rõ dự định “bổ nhiệm phụ nữ vào các vị trí lãnh đạo ở nhiều cấp độ khác nhau của Giáo hội”, tiếp theo bước chân của vị tiền nhiệm.
Bản tóm tắt công bố ngày 4 tháng 12 có đoạn: “Trong bối cảnh nghiên cứu lịch sử hiện tại và kiến thức chúng ta có về Kinh Thánh và giáo phụ, chúng ta có thể nói một cách hợp lý, chức phó tế nữ vốn phát triển không đồng đều ở các khu vực khác nhau của Giáo hội, không được hiểu đơn thuần là chức phó tế dành cho nữ giới tương đương với chức phó tế nam giới và dường như không mang tính bí tích. Tuy nhiên, chúng tôi biết một quan điểm thuần túy lịch sử không cho phép chúng tôi đi đến một sự chắc chắn. Vấn đề này phải được quyết định ở cấp độ giáo lý.”
Vì thế các vấn đề liên quan đến việc phong chức phó tế cho phụ nữ vẫn còn bỏ ngỏ, cần xem xét thần học và mục vụ sâu hơn, tuân thủ nguyên tắc của Huấn quyền, vì thế Đức Giáo hoàng mới là người được kêu gọi đưa ra quyết định cuối cùng.
“Thiếu sự đồng thuận”
Hồng y Petrocchi nêu lên tính phức tạp của vấn đề: “Nhìn chung chúng ta thiếu sự đồng thuận đầy đủ về vấn đề này.” Để củng cố lập luận, ngài tóm tắt các ưu và nhược điểm, đặc biệt ngài trích dẫn các tài liệu chuẩn bị của Thượng Hội đồng về Tính Công đồng, trong đó nêu rõ, “một số người xem cách tiếp cận phong chức phó tế nữ là không thể chấp nhận, vì sẽ không còn phù hợp với Truyền thống; bằng cách chấp nhận sự nhầm lẫn về nhân học như vậy, Giáo hội sẽ tự đồng nhất với tinh thần của thời đại”. Ngài lưu ý “một số Giáo hội kiên quyết phản đối viễn cảnh này”.
Phụ nữ
Vẫn dùng các tài liệu chuẩn bị tương tự, ngài nhắc lại có những người có lập luận khác với lập luận Truyền thống, họ mâu thuẫn với “sự bình đẳng giữa nam và nữ theo hình ảnh của Thiên Chúa như đã quy định trong Sáng thế ký, phẩm giá bình đẳng của cả hai giới, dựa trên sự kiện Kinh thánh này. Tuyên ngôn đức tin không có người Do Thái hay người Hy Lạp, không có nô lệ hay người tự do, không có nam hay nữ, vì tất cả là ‘một’ trong Chúa Giêsu Kitô, một phát triển xã hội đảm bảo sự tiếp cận bình đẳng, cho cả hai giới, đối với tất cả các chức năng thể chế và vận hành (ngay cả ở cấp cao nhất) của đời sống chính trị và hành chính mà cộng đồng dân sự được cấu trúc”.
Hồng Y Giuseppe Petrocchi lưu ý thêm: “Trong tài liệu chúng tôi nhận được, chúng tôi đã đọc kỹ, nhiều phụ nữ làm việc cho Giáo hội được mô tả là những người làm việc với tấm lòng tận tụy sâu sắc, như thể đó là lý do đủ để được phong chức phó tế. Có những người nói về một ‘cảm giác’ mạnh, họ đã được kêu gọi, như thể đây là bằng chứng cần thiết để đảm bảo với Giáo hội về tính hợp lệ ơn gọi của họ và yêu cầu niềm tin này được chấp nhận. Nhiều phụ nữ làm việc như phó tế, đặc biệt là ở các cộng đồng không có linh mục, họ cảm thấy họ ‘xứng đáng’ được phong chức, như thể họ đã giành được quyền làm như vậy. Những người khác chỉ đơn giản nói họ muốn được phong chức như dấu hiệu của sự hiện diện, thẩm quyền, tôn trọng, hỗ trợ, và trên hết là bình đẳng.” Cần nhấn mạnh ‘nhiều thỉnh nguyện thư không chỉ yêu cầu phụ nữ được lãnh nhận bí tích phó tế, mà còn lập luận các cấp bậc Thánh chức khác (linh mục và giám mục) cũng nên được mở ra cho phụ nữ.’ Lập luận này cho rằng việc cho phép sự tồn tại của các nữ phó tế có thể là bước đầu tiên hướng tới việc phong chức linh mục, luôn được những người phản đối chức phó tế nữ đưa ra, và dường như đã ảnh hưởng đến các cuộc thảo luận của Ủy ban.”
“Và nhiều thỉnh nguyện thư không chỉ yêu cầu phụ nữ được lãnh nhận bí tích phó tế, mà còn lập luận rằng các cấp bậc Thánh chức khác (linh mục và giám mục) cũng nên được mở cho phụ nữ.” Diakonia, chứ không phải chức phó tế.”
Với những ý kiến tương đối chia rẽ về chức phó tế nữ, được hiểu là “bậc Thánh chức thứ ba” (hai phiếu thuận, sáu phiếu chống và một phiếu trắng), Ủy ban dường như đã ủng hộ khả năng “mở rộng quyền tiếp cận của phụ nữ với các thừa tác vụ được thiết lập để phục vụ cộng đồng, để các mục tử đánh giá xem có thể đưa ra những thừa tác vụ nào khác để đáp ứng những nhu cầu cụ thể của Giáo hội trong thời đại chúng ta, từ đó đảm bảo sự công nhận đầy đủ của Giáo hội với diakonia của những người đã chịu phép rửa tội, đặc biệt là phụ nữ”. Vì thế cần phải có Diakonia, chứ không phải chức phó tế. Các thành viên của Ủy ban tin rằng “sự công nhận này sẽ là một dấu chỉ tiên tri, đặc biệt là ở những nơi phụ nữ vẫn còn chịu đựng tình trạng phân biệt đối xử về giới tính”.
Hồng Y Petrocchi kết luận bằng một bình luận cá nhân, ngài lưu ý mấu chốt của vấn đề nằm giữa hai khuynh hướng thần học: “Một bên nhấn mạnh rằng việc phong chức phó tế là ‘ad ministerium’ (vì mục đích thừa tác), chứ không phải ‘ad sacerdotium’ (vì mục đích chức linh mục): điều này sẽ mở đường cho việc phong chức phó tế nữ. Một bên nhấn mạnh đến tính duy nhất của bí tích Truyền Chức Thánh, cũng như ý nghĩa hôn phối của ba cấp bậc cấu thành nên bí tích này, bác bỏ giả thuyết về chức phó tế nữ: nếu việc chấp thuận cho phụ nữ vào cấp bậc Truyền Chức Thánh, thì việc loại trừ các cấp bậc khác là điều không thể giải thích được.” Dựa trên nhận xét này, Hồng y khuyến khích nên có một phê phán nghiêm ngặt và kỹ lưỡng về “chức phó tế” đó là điều thiết yếu, một điều kiện tiên quyết cho sự phân định sâu hơn.
Sau công trình này, chắc chắn có một số người sẽ vui mừng, chức phó tế nữ bị chôn vùi cho đến khi có thông báo mới. Những người khác sẽ cân nhắc kết quả đáng thất vọng của việc có hai Ủy ban cùng làm việc chỉ để kết luận rằng cần phải suy nghĩ thêm. Tuy nhiên, đây có lẽ là kết quả dễ đoán nhất.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Năm 2025, Đức Lêô ở trong danh sách các nhân vật được xem và tìm kiếm nhiều nhất trên Wikipedia và Google
Vì sao chúng ta không nên đi “xem bói” để biết tương lai
