Nghi thức mới của Đức Lêô tại Dinh Castel Gandolfo
fr.aleteia.org, Cyprien Viet, 2025-10-01
Đức Lêô tại Castel Gandolfo, Alberto Pizzoli | AFP
Kể từ đầu tháng 9 năm nay, Đức Lêô có thói quen trả lời báo chí vào mỗi tối thứ ba sau khi ngài rời dinh thự mùa hè của ngài tại Castel Gandolfo. Đây là phong cách giao tiếp mới của Đức Lêô, rất khác với phong cách của Đức Phanxicô.
“Để có giá trị, lời của Giáo hoàng phải là lời hiếm hoi”. Đây là câu của một trong các cộng sự thân cận của Đức Phanxicô, và ngài đã không nghe lời khuyên này, vì đặc trưng của ngài là ngài trả lời rất nhiều phỏng vấn. Ngài đã trả lời hơn 200 phỏng vấn với các nhà báo thuộc mọi lãnh vực, đó là không kể các cuộc họp báo nổi tiếng trên máy bay khi ngài trở về sau các chuyến tông du, có khi ngài tuyên bố những lời gây tranh cãi, nhanh chóng làm lu mờ chủ đề của các chuyến đi.
Với Đức Lêô, hiển nhiên là ngài thay đổi cách trả lời: đã đến lúc cần phải điềm tĩnh. Cho đến nay, ngài chỉ trả lời phỏng vấn với nhà báo người Mỹ Elise Allen của hãng truyền thông Crux, cho quyển sách của bà có tựa đề Lêô XIV, Công dân Thế giới, Nhà truyền giáo Thế kỷ 21 (nhà xuất bản Penguin Peru ấn hành bằng tiếng Tây Ban Nha). Ngoài ra, ngài có cuộc trò chuyện ngắn với nhà báo Ý Ignazio Ingrao của hãng tin RAI vào cuối chuyến thăm Radio Vatican tại Santa Maria di Galeria ngày 18 tháng 6 để kêu gọi hòa bình.
Một vài lời về tin tức quốc tế
Kể từ đầu tháng 9, một chiến lược truyền thông mới đã ra đời. Mỗi tối thứ ba, khi ngài rời Castel Gandolfo, nơi ngài nghỉ 24 giờ mỗi tuần, ngài chào giáo dân tụ họp bên ngoài, đã tạo cơ hội cho các nhà báo đặt câu hỏi về các vấn đề thời sự.
Trong vòng hai hoặc ba phút, ngài phát biểu đôi lời về tin tức quốc tế. Ngày 9 tháng 9, ngài lo ngại về “tình hình nghiêm trọng” do Israel không kích vào Qatar. Ngày 23 tháng 9, khi được hỏi về các mối đe dọa của Nga với Đông Âu, ngài trả lời Châu Âu “có thể tạo khác biệt nếu họ thực sự đoàn kết”.
Tối thứ ba tuần này, ngài lên án “sự đối xử vô nhân đạo với người di cư” ở Mỹ, ngài phản ứng trước tranh cãi xung quanh giải thưởng của Giáo phận Chicago tặng cho một thượng nghị sĩ Hoa Kỳ. Ngài cũng bày tỏ sự bối rối trước lời tuyên bố hiếu chiến của Bộ trưởng Chiến tranh – tên gọi mới của Bộ Quốc phòng – trong cuộc họp của các nhà lãnh đạo quân sự Mỹ, được tổ chức với sự có mặt của Tổng thống Trump.
Ngài lên tiếng: “Chúng ta phải luôn nỗ lực vì hòa bình. Tôi hy vọng cách chính phủ gây áp lực có thể giúp ngăn chặn các cường quốc khác tham chiến.” Ngài muốn tạo sự tinh tế trong bối cảnh phân cực lớn trên trường quốc tế, ngài thấy có những yếu tố tốt đẹp trong kế hoạch chấm dứt chiến tranh Gaza của Tổng thống Trump.
Không bão hòa, nhưng vẫn hiện diện một cách tự nhiên
Những yếu tố ít ỏi này được chia sẻ với các nhà báo giúp chúng ta nhận ra một số phong cách giao tiếp của ngài: không gây sốc hay dao động, nhưng chắt lọc một vài quan tâm và điểm chú ý mà cả giới truyền thông và các văn phòng đại diện đều nhanh chóng phân tích. Cách ngài trả lời các câu hỏi, và cả cách ngài né tránh – chẳng hạn ngài đã tự phát đề cập đến cuộc tấn công gần đây của Israel vào Qatar ngày 9 tháng 9 – cho thấy ngài có những thông tin bén nhạy. Không nhất thiết ngài phải qua tất cả các bộ lọc ngoại giao và thể chế có sẵn, nhưng ngài tự tin dùng micro để truyền một vài thông điệp, đặc biệt theo hướng thúc đẩy hòa bình và tôn trọng chủ quyền quốc gia một cách bất khả xâm phạm.
Những chuyến tông du đầu tiên của ngài sẽ là cơ hội để ngài định hình rõ hơn cách tiếp xúc với các nhà báo. Nhiều khả năng ngài sẽ tiếp tục tổ chức họp báo trên máy bay trở về sau chuyến tông du, như Đức Phanxicô đã làm. Ngài cũng có thể yêu cầu văn phòng báo chí thu thập các câu hỏi trước, như trường hợp Đức Bênêđíctô XVI người Đức nổi tiếng với chiều sâu trí tuệ, ngài không thích ứng biến và luôn cố gắng đưa ra lời phát biểu có cấu trúc chặt chẽ… nhưng cũng không ngăn được một số hiểu lầm nghiêm trọng trong việc diễn giải lời của ngài.
Nhìn lại thời Đức Gioan-Phaolô II, những ngày đầu được đánh dấu bằng sự cởi mở tuyệt vời của ngài với các yêu cầu của giới truyền thông. Những cuộc phỏng vấn này, vốn đã phần nào bị lãng quên vào thời điểm đó, đã minh chứng cho sự xoa dịu đáng kể những căng thẳng trong quan hệ giữa Giáo hoàng và báo chí. Ngày 10 tháng 8 năm 1983, ngay trước chuyến đi Lộ Đức, kênh Le Soir 3 đã phát sóng một đoạn phim được cho là cuộc phỏng vấn đầu tiên của một Giáo hoàng trên truyền hình. Sau đó, những lần xuất hiện trở nên hiếm hoi khi cách truyền đạt của ngài dần dần trở nên trau chuốt và kiểm soát hơn dưới ảnh hưởng của người phát ngôn Joaquin Navarro Valls, ông bắt đầu làm việc năm 1984.
Có thể Đức Lêô đã tập hợp đội ngũ truyền thông do ngài đích thân chọn, tái cấu trúc các đội ngũ của Bộ Truyền thông đã hoạt động kể từ triều Đức Phanxicô. Nhưng chắc chắn ngài sẽ tiếp tục đường lối được đề xuất trong buổi tiếp kiến ngày 11 tháng 5 với các nhà báo ở Hội trường Phaolô VI, thúc đẩy một truyền thông “không khoác lên mình những lời lẽ hung hăng, không áp dụng mô hình cạnh tranh, và không bao giờ tách biệt việc tìm kiếm chân lý khỏi tình yêu mà phải khiêm nhường đi tìm.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Các em bé giúp chúng ta lớn lên
Định nghĩa của Đức Lêô về địa ngục
Đức Lêô XIV cần công bố cách tiếp cận táo bạo với Trung Quốc
