Giovanni Maria Vian: “Đức Lêô XIV đã chuẩn bị rất kỹ”
lepoint.fr, Jérôme Cordelier, 2025-05-10
Theo sử gia Giovanni Maria Vian, những bước đầu của Đức Lêô trong tư cách Giáo hoàng không có gì là ngẫu hứng. Triều của ngài sẽ là triều mang tính đồng đẳng.
Theo tác giả Jérôme Cordelier, tác giả quyển Giáo hoàng cuối cùng (Dernier Pape, nxb. Cerf), người am hiểu các giáo hoàng kể từ Đức Phaolô VI, những bước đầu của Đức Lêô XIV không phải là ngẫu hứng. Ngài đã chuẩn bị cho chức vụ này; ngài nghiêm khắc, bắt đầu sứ mệnh ngài đã cho thấy những dấu hiệu thiêng liêng tinh tế, cách tiếp cận quyền lực theo hướng đồng thuận.
Ông đánh giá thế nào về những bước đi đầu tiên của Giáo hoàng Lêô XIV?
Giovanni Maria Vian: Rõ ràng ngài đã chuẩn bị rất kỹ. Trên thực tế, đây là lần đầu tiên bài phát biểu sau khi được bầu đã được chuẩn bị rất kỹ, ngài không ứng biến nhưng đọc lớn tiếng bài phát biểu của ngài. Văn bản của ngài rất cấu trúc. Điều này cho thấy việc ngài đắc cử là khá hiển nhiên, ngược với dự đoán của các nhà báo nghĩ rằng thực tế không như vậy, nhưng theo ý thích của họ hoặc theo sự điều động của các ứng cử viên khác, đặc biệt là các ứng viên người Ý.
Phân tích trực tiếp của ông về những tuyên bố đầu tiên của Đức Lêô XIV là gì?
Trước hết, ngài là người đáng chú ý, ngài biết nhiều thứ tiếng, đời sống của ngài là một đời sống đặc biệt. Ngài là Giáo hoàng nói được hai thứ tiếng trong bài phát biểu đầu tiên, ngài là Giáo hoàng của toàn Châu Mỹ, ở Peru giáo dân xem ngài người trong số họ, ngài không phải là người “bên ngoài”.
Giovanni Maria Vian, nhà sử học, cựu giám đốc Osservatore Romano. © François BOUCHON / Le Figaro photo
Ông nói ngài đã được chuẩn bị, được Đức Phanxicô chuẩn bị?
Đúng vậy. Chính Đức Phanxicô đã đưa ngài ra khỏi giáo phận Chiclayo để về Rôma điều hành Bộ Giám mục trong việc bổ nhiệm các giám mục. Trong Giáo hội, các hồng y được chia thành ba đẳng: hồng y giám mục, hồng y linh mục và hồng y phó tế. Có sáu hồng y giám mục, Đức Phanxicô đã tăng lên thành mười. Nhóm được hình thành nhờ các giám mục nổi tiếng nhất Giáo hội và Hồng y Robert Prevost được Đức Phanxicô nâng lên bậc cao nhất trong hệ thống phân cấp. Nhưng ít ai thấy Đức Lêô vì ngài rất kín đáo, mộ đạo và không muốn xuất hiện. Như ngài đã nói với các hồng y khi được bầu, ngài muốn lùi lại sau sứ mệnh, để thẩm quyền thiêng liêng được thể hiện.
Chúng tôi cảm thấy ngài được thánh thư cảm hứng rất nhiều. Ngài có phải là một giáo hoàng thần học gia không?
Ngài không phải là thần học gia như Đức Bênêđíctô XVI, nhưng ngài là người rất có học thức, trưởng thành trong giáo phái Thánh Augustinô cổ xưa. Ngài rất dễ nhận biết nhưng lại kín đáo. Và các hồng y đã tìm ngài, ngài đã được công nhận.
Trong những bước đi đầu tiên, ngài gắn bó với truyền thống…
Đúng, nhưng theo cách đơn giản và dễ hiểu. Chúng ta thấy ngài có mối liên hệ với Đức Joseph Ratzinger/Bênêđictô, nhưng bản chất thiêng liêng của ngài vượt ra khuôn khổ cố định. Hồng y Ratzinger rất giản dị, tập trung vào những điều cốt yếu. Đức Lêô XIV cũng vậy.
Ông có nghĩ ngài là một giáo hoàng chính trị không?
Ngài hiểu rõ những rủi ro của chính trị. Nhưng rõ ràng ngài theo Kinh thánh. Ngài rất rõ ràng khi nói về sự chối Chúa vào thời của Chúa, điều này xác định các nhóm quyền lực đã giết Chúa. Khi nói như vậy, ngài chứng minh một tầm nhìn chính trị rút ra từ Phúc Âm. Trong tuyên bố đầu tiên, ngài cám ơn Đức Phanxicô, tôi thấy có đôi chút gì đó giống với Đức Gioan XXIII và Đức Gioan Phaolô II. Với Đức Lêô, tinh thần đồng nghiệp không chỉ là một từ. Tư tưởng và cách thực thi quyền lực của ngài bắt nguồn từ Công đồng Vatican II, được lọc qua cơ chế dân chủ của các Dòng tu lâu đời nhất. Những lời của Thánh Augustinô khi ngài giới thiệu về ngài thật phi thường: “Tôi là tín hữu kitô như anh em, nhưng với anh em, tôi là giám mục.” Ngài muốn nói, trước hết và trên hết, ngài là kitô hữu giống như bất kỳ tín hữu kitô nào.
Liệu ngài có thể thay đổi Giáo hội không?
Ngài sẽ tiếp tục đi theo con đường của các vị tiền nhiệm với phong cách riêng và quan tâm muốn xoa dịu của ngài. Nhưng vẫn còn quá sớm để nói ngài có thể thay đổi Giáo hội hay không. Triều của ngài vẫn chưa chính thức bắt đầu. Chúng ta phải đợi cho đến khi ngài nhậm chức và có bài phát biểu chương trình của ngài. Tôi thấy có một sự mới lạ lớn, rất tinh tế. Trong những ngày đầu tiên trong tư cách là Giáo hoàng, ngài sẽ đến Nhà thờ Thánh Phaolô Ngoại Thành. Ngài được bầu vào Vatican, ngài đặt sứ mệnh của ngài gần mộ Thánh Phaolô. Ngài tạo mối liên hệ giữa hai tông đồ. Đây là một dấu hiệu mạnh mẽ.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Một giáo hoàng có thể làm gì… và không thể làm gì
Mật nghị: điều tra hậu trường của cuộc bầu cử bất ngờ
Những bước đi thành công đầu tiên của Đức Lêô XIV
Đức Lêô XIV thận trọng tìm một Giáo hội hiệp nhất trong một thế giới chia rẽ
