Baptiste Jamin: “Trí tuệ nhân tạo như có thầy kèm riêng ở nhà đủ các môn học
parismatch.com, Romain Clergeat, 2024-04-26
Baptiste Jamin đồng sáng lập và Giám đốc Công ty Công nghệ Crisp, một công ty khởi nghiệp Pháp hoạt động từ năm 2015 phát triển phần mềm, để các công ty thống nhất quản lý trong việc giao dịch với khách hàng trên nhiều kênh khác nhau.
Baptiste Jamin © DR © DR
Nước Pháp có nhiều bộ óc trí tuệ nhân tạo xuất sắc làm cả thế giới mong muốn! Nhân kỷ niệm 75 năm thành lập báo Paris Match, chúng tôi đặt cho họ những câu hỏi thách thức cốt lõi của thế kỷ này.
Paris Match: Trí tuệ nhân tạo AI đóng vai trò gì trong công việc của ông?
Baptiste Jamin: Crisp giúp 600.000 doanh nghiệp quản lý quan hệ khách hàng từ một nền tảng duy nhất, chat, email, WhatsApp, Instagram,… Có thể xem nó như một phiên bản của Microsoft Teams hay WhatsApp để giao tiếp với khách hàng. Hiện nay, các doanh nhân phải đối diện với hàng loạt câu hỏi lặp đi lặp lại của khách hàng. Từ trước đến nay, khách hàng chúng tôi luôn mong được tự động trả lời ít nhất 30% số câu hỏi này. ChatGPT ra đời cùng trí tuệ nhân tạo, hiện nay Crisp có thể tự động xử lý từ 30 đến 55% yêu cầu của khách hàng.
Những tiến bộ công nghệ nào đã dẫn đến sự bùng nổ của AI từ tháng 11 năm 2022?
Theo tôi, có hai yếu tố chính. Thứ nhất là sức mạnh tính toán đã khác xa so với 10 năm trước. AI có một sức mạnh tính toán xử lý và hiện nay nó đã có thể suy luận gần như con người, ít nhất là trong việc nắm bắt kết nối giữa con người với nhau.
Thứ hai là sự phát triển của mã nguồn mở. Chính việc chia sẻ nghiên cứu đã giúp tốc độ tiến bộ của AI trở nên nhanh chóng chưa từng có. Khi tất cả cùng đóng góp, nó sẽ trở nên mạnh mẽ hơn.
Tại sao nước Pháp, nhất là thành phố Paris lại là trung tâm của AI?
Lịch sử cho thấy Pháp luôn là cái nôi của những kỹ sư tài năng. Nước Pháp có các lập trình viên xuất sắc, điều này hoàn toàn chính xác. Nhiều trường đại học hàng đầu, đặc biệt là ở vùng Saclay đã đào tạo nên những nhân tài này. Ngoài ra có rất nhiều sinh viên quốc tế chọn Pháp để du học nên chúng ta có nhiều tài năng. Điểm mạnh là chúng ta có nhiều kỹ sư giỏi, nhưng không tránh khỏi điểm yếu là khả năng kinh doanh còn hạn chế. Đây cũng là lý do làm chúng ta đi lui 10 năm, thậm chí còn lâu hơn so với những lãnh vực công nghệ khác. Tuy nhiên, AI đang giúp Châu Âu thu hẹp khoảng cách này.
“Chúng ta cần đứng vững về mặt kinh tế để không bị bỏ rơi”- Baptiste Jamin © DR
Năm 2024, các khoản đầu tư vào AI ước tính khoảng 150 tỷ đô la, trong đó các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ đã chiếm 100 tỷ. Liệu Châu Âu có thể đóng vai trò quyết định trước những con số khổng lồ này không?
Vấn đề không chỉ nằm ở số tiền đầu tư mà còn ở tham vọng. Châu Âu cần có tham vọng lớn hơn. AI, đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ hiện đại phản ánh thế giới quan của chúng ta. Nếu chúng ta muốn AI hiểu và dùng tiếng Pháp đúng cách, tôn trọng các giá trị của chúng ta, điều quan trọng là chúng ta không được bỏ lỡ cơ hội này. Hiện nay, khi trò chuyện với ChatGPT, chúng ta thấy giọng của nó như giọng một người Mỹ phát âm tiếng Anh với giọng Pháp chứ không phải tiếng Pháp thực thụ. Về mặt kinh tế, chúng ta cần phải đúng vững nếu không chúng ta sẽ bị bỏ lại đằng sau. Dù đã thua trong cuộc chạy đua trên mạng xã hội và công cụ tìm kiếm, nhưng với AI, tôi tin Châu Âu đang có một lợi thế nào đó.
Nếu chúng ta muốn thành công, chúng ta cần đến não bộ và phải chi tiền. Liệu đạo luật AI Act của Châu Âu mới thông qua sẽ là bước tiến hay sẽ kìm hãm các doanh nghiệp AI của Châu Âu, biết rằng Mỹ và Trung Quốc chẳng bận tâm?
Đây luôn là vấn đề nan giải của Châu Âu và Pháp. Chúng ta thường đặt ra quá nhiều quy định, trong khi các nước khác không bị ràng buộc, họ nhanh chóng vươn lên. Tuy nhiên, nhờ có Pháp thúc đẩy, đạo luật này đã được điều chỉnh hợp lý hơn. Tôi không bi quan về chuyện này.
Làm thế nào để phân biệt AI với các hình thức tự động hóa khác?
Không thể nói về một “trí tuệ nhân tạo” duy nhất nhưng là “các trí tuệ nhân tạo”. Hiện nay, “AI tạo sinh” đã thành chủ đề thu hút sự chú ý của nhiều cuộc thảo luận, khác với AI trước đây như Siri, vốn chỉ hiểu một số từ khóa và thực hiện các tác vụ đơn giản như kiểm tra thời tiết. Trong khi đó, “AI tạo sinh”có thể tạo nội dung hoàn toàn mới. Nhưng không có nghĩa là chúng thật sự thông minh, AI chỉ mô phỏng trí thông minh.
Về mặt từ nguyên, trí tuệ nhân tạo không phải là trí tuệ “mô phỏng” sao?
Đúng, nhưng mô phỏng ngôn ngữ không nhất thiết dẫn đến trí tuệ. Điều này cũng làm chúng ta suy nghĩ về thân phận con người và trí tuệ của chính mình. Chúng ta thông minh hơn những gì chúng ta thể hiện qua lời nói. Thực tế, ngày nay các mô hình ngôn ngữ hiện đại mô phỏng ngôn ngữ rất tốt, thật đáng kinh ngạc. Nhưng nó không thực sự đúng nghĩa “trí tuệ”.
“Dù vậy, AI vẫn có thể vượt qua con người ở một số khía cạnh”
Elon Musk dự đoán năm 2025 AI sẽ thông minh hơn con người và năm 2029 sẽ vượt qua toàn bộ nhân loại. Ông nghĩ sao về mốc thời gian này?
Hiện nay, với các hệ thống như ChatGPT-4, AI đã có thể vượt qua con người trong nhiều lãnh vực. Nhưng chúng ta nên thận trọng với những tuyên bố của Elon Musk. Nếu tin mọi điều ông nói, có lẽ bây giờ chúng ta đã ở Cung Trăng và Sao Hỏa.
Để đạt được trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI), AI cần có khả năng học tập liên tục mà không cần con người can thiệp. Hiện nay, AI chỉ có thể tái sử dụng dữ liệu đã được mã hóa trước nhưng chưa thể tự học hỏi và thích nghi như con người. Đây là yếu tố then chốt để đạt được trí tuệ nhân tạo tổng quát.
Khi nào Trí tuệ tổng quát thành hiện thực?
Cách đây 5 năm, tôi sẽ nói là không thể. Bây giờ tôi nghĩ là có thể được trong vòng 5 đến 10 năm sắp tới.
Ông có nghĩ ý thức và cảm xúc là cần thiết cho một Trí tuệ tổng quát, có thể hoạt động mà không cần đến chúng?
Ở con người, cảm xúc thực sự đóng một vai trò trong các quyết định của chúng ta. Chẳng hạn, trong lãnh vực xe tự lái, tôi nghĩ đạt đến cấp độ 5 sẽ rất khó vì lý do này. Nếu muốn làm chiếc xe tự lái, nó phải có khả năng phản ứng trong những tình huống nó chưa bao giờ gặp. Trên đường phố, đặc biệt là ở các ngã năm ngã bảy, người lái thường tùy tiện lách làn, rất mất trật tự vượt ngoài quy tắc giao thông. Đó chính là hành vi của con người.
Ngày nay, AI mô phỏng hành vi con người bằng cách tái tạo nó. Nhưng việc sao chép “yếu tố X” của con người lại là một chuyện khác. Những thách thức của tính giải thích và minh bạch trong thuật toán AI là gì?
Chúng ta có thể giải thích cách thuật toán hoạt động nhưng không thể giải thích toàn bộ cách AI đưa ra quyết định. Mạng nơ-ron chỉ mô phỏng cách chúng ta hành động. Để AI tạo ra một văn bản vào một thời điểm nhất định, hàng tỷ tham số phải được xử lý. Chính tổng hợp của hàng tỷ nơ-ron mô phỏng này tạo ra kết quả cuối cùng. Chúng ta cố gắng tìm cách lý giải vì sao AI đưa ra một câu trả lời sai, nhưng tính giải thích của AI vẫn là một vấn đề cực kỳ phức tạp. Và cho đến nay, chưa ai thực sự có công thức hoàn chỉnh cho điều này.
Ông trả lời như thế nào với những người xem AI là mối đe dọa hiện sinh của nhân loại?
Không nên nhìn nhận AI như mối đe dọa hiện sinh. Cũng như bất kỳ công nghệ mới nào, AI có cả mặt lợi và hại. Khi điện mới ra đời, con người đã vô cùng hoảng sợ, lo rằng nó có thể giết mọi người. Khi tàu điện ngầm xuất hiện ở Paris, nhiều người nghĩ đó là hầm mộ.
Ngày nay, AI xuất hiện, và viễn cảnh cực đoan của nó là Terminator và Skynet (Thế giới diệt vong). Nhưng ai tạo ra AI? Chính là con người. Chúng ta có thể dùng nó để giải quyết những vấn đề lớn trong tương lai, như biến đổi khí hậu, năng lượng hạt nhân, y học, phát minh ra các phân tử mới. Nghiên cứu gia phải mất rất nhiều thì giờ để đưa ra giả thuyết và thử nghiệm, trong khi AI có thể kiểm tra hàng triệu kết hợp nhanh hơn rất nhiều.
Tôi đồng ý, nhưng còn “lý thuyết chiếc kẹp giấy” (théorie du trombone) thì sao? Một siêu trí tuệ được giao nhiệm vụ sản xuất thật nhiều kẹp giấy, rồi quay sang hủy diệt nhân loại vì chúng ta cản trở mục tiêu đó. Ông không lo về những bối cảnh như thế này sao?
Đó chỉ là một dạng dây chuyền sản xuất trong nhà máy. Máy móc tự động và thuật toán đã tồn tại từ khi tin học ra đời. Điểm khác biệt với AI là chúng ta chỉ cần ra lệnh: “Hãy làm việc này” mà không cần viết mã cụ thể, và AI sẽ tự thực hiện. Nhưng xét cho cùng, nó vẫn chỉ là một chương trình làm theo lệnh một cách khác thôi. Chúng ta hoàn toàn có thể dừng chương trình bất cứ lúc nào. Kiểm soát vẫn nằm trong tay con người.
Elon Musk cho rằng AI tiêu tốn quá nhiều năng lượng và cần một bước đột phá trong lãnh vực. Ông nghĩ sao?
Trong một năm qua, đã có nhiều nhà nghiên cứu cải thiện cách hoạt động của các mô hình ngôn ngữ. Cách đây 20 tháng, ChatGPT có lẽ tiêu thụ năng lượng gấp 20 lần so với hiện tại. Chính AI cũng có thể giúp tối ưu hóa vấn đề này. Nó giống như so sánh giữa ảnh bitmap và ảnh JPEG: vẫn là một bức ảnh, nhưng JPEG loại bỏ một số dữ liệu không cần thiết, giúp kích thước giảm đi 50 lần mà hình ảnh không thay đổi đáng kể.
Sự phát triển AI sẽ làm mất đi các việc làm lỗi thời, nhưng có tạo thêm việc như nó đã hủy nhiều việc không?
Chắc chắn AI sẽ thay đổi thị trường lao động vô cùng, nhất là những “công việc nhàm chán”. Nhưng nó cũng mở ra cơ hội cho các ngành nghề thủ công và sáng tạo thực thụ. Rất khó để dự đoán tương lai cho vấn đề này.
Hiện nay, AI bắt đầu tác động đến các nhóm lao động chưa bị công nghệ tác động trực tiếp như nhân viên văn phòng, kể cả… các nhà báo. Ông nghỉ AI sẽ thành phụ tá hay thay thế chúng ta?
Chúng ta đừng nhìn AI theo cách này, nhưng xem đây là cơ hội để con người phát triển. Cá nhân tôi chưa bao giờ học được nhiều điều như từ khi AI xuất hiện. Nó giúp chúng ta học hỏi nhanh hơn, hiệu quả hơn, cả trong công việc lẫn đời sống cá nhân.
Nhưng nếu AI thông minh như con người thì vì sao phải thuê người làm việc?
Chúng ta lấy nghề báo làm ví dụ. Đã có lo ngại AI sẽ thay thế nhà báo, nhưng thực tế ngược lại. Trong thời đại tin giả tràn lan, ai cũng có thể viết tin sai lệch trên Twitter hay TikTok. Chúng ta càng cần có nhiều nhà báo thực thụ để điều tra, để xác minh thông tin.
Tôi nghĩ AI không làm giảm giá trị của ngành báo, nhưng ngược lại, nó làm cho ngành báo thành quan trọng hơn bao giờ hết.
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
