Ai sẽ là Giáo hoàng tiếp theo? Tiếp theo và kết thúc
la-croix.com, Jean de Saint-Cheron, nhà văn, nhà viết xã luận báo La Croix, 2025-03-10
Tuần trước, trong bài xã luận hàng tuần, tác giả Jean de Saint-Cheron đã lên án sự “thời thượng” đặc trưng thái độ của những người chung quanh Giáo hoàng khi tình trạng sức khỏe của ngài bị suy yếu trong vài tuần qua. Tuần này, ông trở lại với những lời chỉ trích ông đã phải chịu.
Thật khó để nói lên điều này một cách rõ ràng! Tôi hết lòng cám ơn những người đã bực mình, đã thất vọng vì bài xã luận của tôi vừa qua, đã nhắc cho tôi hiểu rõ thêm việc này. Nhiệm vụ của tôi là khua chuông đánh trống để chống lại thói thời thượng trong Giáo hội, ít nhất cũng để làm rõ ràng và chính xác. Vì ngoại trừ cái tên “Người Cha Phanxicô”, không có một tên nào được nêu ra trong bài xã luận của tôi. Vì thế, tôi tự trách mình, có lẽ đúng, vì bản chất lý thuyết hoặc phi vật chất bài xã luận của tôi.
Trong số các phản ứng, cũng có một người khen bài viết của tôi “khéo léo nữa vời”. Theo Pascal, những người có khéo léo này là những người nắm được sự thật cơ bản rằng bề ngoài thường đánh lừa (bộ áo không làm nên thầy tu.v.v.), nhưng họ dừng lại ở khám phá này để đánh giá họ tốt hơn đương sự), họ coi thường những người quyền lực (họ thấy những người này ít nhiều là những người lừa đảo). Tóm lại, họ phản ánh tinh thần thế giới vì họ hiểu“sự ra đời” tạo nên hệ thống phân cấp xã hội vào thế kỷ 17 “không phải là lợi thế cá nhân mà do ngẫu nhiên”.
Ở thế kỷ 21, khi sự ra đời được thay thế bằng giàu có, danh tiếng, quyền lực, v.v. (dù sao sự ra đời vẫn là một lợi thế rất nghiêm túc trong việc theo đuổi những mục tiêu này), những người khéo léo nữa vời cho rằng các thành công không có giá trị, vì nếu không hoàn toàn do ngẫu nhiên thì chúng cũng chỉ là kết quả của sự tầm thường của thế giới, chỉ coi trọng những kẻ đi quyến rũ, thô tục hoặc những kẻ mưu mô. Vì thế, việc một giáo sĩ khoác lên mình chiếc áo đỏ đầy tham vọng (xin lỗi, tôi không nêu tên) không phải là yếu tố cho sự thành công của họ.
Sự trống rỗng về mặt tinh thần của sự hào nhoáng thời thượng
Nhưng những người khéo léo, họ rất thông minh, cũng như những người khéo léo nữa vời, họ biết vẻ bên ngoài thường làm người khác lầm. Vì thế, ngược lại, họ tôn vinh những người quyền lực và tôn trọng những tập quán thế tục vì những người khéo léo, họ thế giới cần có trật tự và hệ thống phân cấp, dù không hoàn hảo để có thể đứng vững. Vì thế có sự tôn trọng những người quyền lực, không phải vì họ có bản chất vượt trội hơn người khác, nhưng vì sự cân bằng thế giới đòi hỏi điều đó. (Vì những lý do cao cả này, triết gia Pascal đơn giản gọi họ là những người “có suy nghĩ đằng sau”.
Cuối cùng, nếu những người khéo léo là người tín hữu kitô khéo léo, họ cũng biết không có ngẫu nhiên. (Còn nếu họ chỉ có một nửa kỹ năng và là người tín hữu kitô, thì họ đơn giản là người sùng đạo, Pascal đã nói như vậy.) Còn Bernanos, ông không chỉ là người khéo léo, ông còn là tín hữu kitô. Vì vậy, câu hỏi tu từ nổi tiếng (“Để là thánh, giám mục phải cho nhẫn, mũ miện, thánh giá, hồng y phải cho áo tím, giáo hoàng phải cho áo trắng, cho các quan nhiếp chính, cho đội cận vệ Thụy Sĩ và những thứ trần gian khác?”), dĩ nhiên không liên quan đến cấu trúc phân cấp của Giáo hội trần thế. Nhưng Bernanos biết rằng uy tín thế giới đã tan thành mây khói trước mục tiêu giá trị duy nhất của cuộc sống con người, đó là sự thánh thiện.
Vì vậy, để quay lại với câu hỏi mà thế giới đang quan tâm (“Ai sẽ là giáo hoàng tiếp theo?”), đó là điều tôi muốn nói rõ hơn và ít khoác lác hơn tuần trước. Trước hết, lời của Đức Phanxicô với những người nhờ ngài mà có địa vị (“Quý vị còn sợ hơn cả tôi”) áp dụng cho tất cả những ai buồn bã kể cả giáo dân (trước hết là tôi), những người xem Giáo hội và sự phát triển của Giáo hội theo lợi ích riêng của mình và theo quan điểm ích kỷ của họ về thế giới.
Thứ hai, theo trình tự thời thượng không tránh được theo con mắt loài người (có thể là khéo léo nữa vời hơn là khẳng định ngược lại). Nó cũng không nhỏ trong thứ trật tình yêu, Mùa Chay là cơ hội để học cách nhìn lại rõ hơn, để tin vào Chúa Thánh Thần.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
