americamagazine.org, J.D. Long García, 2025-01-10
Tổng thống đắc cử của Đảng Cộng hòa Donald Trump phát biểu trước những người ủng hộ cuộc vận động tranh cử tại Trung tâm Hội nghị Quận Palm Beach, West Palm Beach, Florida ngày 6 tháng 11 năm 2024. (Ảnh của OSV News/Brendan Mcdermid, Reuters)
Hồng y Robert W. McElroy, giáo phận San Diego tại trường Đại học San Diego sau Thánh lễ tại Nhà thờ Đức Mẹ Vô Nhiễm ngày 8 tháng 9 năm 2022 (Ảnh của OSV News/David Maung)
Thật khó để không thấy việc bổ nhiệm Hồng y Robert McElroy làm người đứng đầu Tổng giáo phận Washington không dính gì đến việc bầu ông Donald Trump. Các nhà lãnh đạo này đang ở Thủ đô trong thời điểm quan trọng của Giáo hội và của thế giới.
Hồng y McElroy tuyên bố: “Trong đời tôi chưa thấy bao giờ có cảm nhận tôi được chào đón, được hỗ trợ, được đền đáp nhiều khi chia sẻ chức vụ của tôi với các linh mục, các nữ tu và các tín hữu trong giáo phận của tôi.”
Tin tức về việc bổ nhiệm này làm tôi nhớ đến bài phát biểu của Hồng y McElroy năm 2017 tại Modesto, California. Ngài đảm nhiệm chức vụ này trong hai năm tại San Diego, một giáo phận nằm ở biên giới Hoa Kỳ-Mêxicô. Bài phát biểu này rất đáng xem lại vì đó là bài được đọc chưa đầy một tháng sau lễ nhậm chức của Tổng thống Trump năm 2017.
Khoảng 700 người ủng hộ và cộng đồng có mặt nồng nhiệt đón nhận bài phát biểu. Họ vỗ tay, reo hò, đứng dậy để bày tỏ sự tán thành.
Hồng y McElroy viết bài phát biểu trên quan điểm “xem, phán đoán, hành động”, một phương pháp của Hồng y Bỉ Joseph Cardijn và được các giám mục ở Châu Mỹ Latinh phổ biến: “Tại Hoa Kỳ, chúng ta đang ở thời điểm quan trọng với tư cách là một dân tộc, một quốc gia, trong đó những chia rẽ sâu sắc đang chia cắt đất nước và làm ô nhiễm cuộc đối thoại quốc gia của chúng ta”, tám năm sau, những lời này vẫn còn đúng. Sự chia rẽ làm khó khăn cho việc “nhìn nhận, phán đoán và hành động vì công lý”.
Hồng y McElroy thường trích dẫn lời Đức Phanxicô trong các bài phát biểu, ngài gọi Thông điệp Laudato Si’ là một văn kiện thực tế, ngài xem đây là mô hình của “những người đại diện cho sự thay đổi và công lý” tụ họp tại Modesto. Những lời nói của ngài ngày hôm đó trái ngược hẳn với lời lẽ ông Trump dùng trong chiến dịch tranh cử và trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Hồng y McElroy lên tiếng: “Chúng ta đừng bao giờ sợ nói lên sự thật. Chúng ta phải tìm nền tảng cho sự suy ngẫm và hành động trong sự trọn vẹn của thực tế. Dựng lên các chiến lược để thay đổi, để chân lý ngày càng trọn vẹn hơn, dù có khi chúng có vẻ bất lợi cho mục đích.”
Ông Trump thường bị chỉ trích vì tô vẽ, bóp méo hoặc phớt lờ sự thật. Chẳng hạn, năm 2009, với tư cách là một công dân, ông đã ủng hộ những nỗ lực giảm thiểu biến đổi khí hậu những đến năm 2014, ông lại gọi đó là “trò lừa bịp tốn kém”. Trong cuộc phỏng vấn hai tuần trước trên podcast của Joe Rogan, ông công nhận những lo ngại về khí hậu nhưng sau đó ông lại chỉ tập trung vào không khí sạch và nước sạch.
Hồng y McElroy phát biểu tại Modesto cho rằng câu hỏi chính trị cơ bản là liệu nền kinh tế có “ngày càng có quyền tự chủ lớn hơn” hay hoạt động trong một cấu trúc “tìm cách để bảo vệ phẩm giá của con người và lợi ích chung của quốc gia” hay không. Hồng y lên tiếng Giáo lý xã hội Công giáo ủng hộ “sự bảo vệ mạnh mẽ của chính phủ và xã hội với người yếu thế, người lao động, người vô gia cư, người đói, những người không có dịch vụ chăm sóc y tế tử tế, người thất nghiệp”.
Ngược lại, trong chiến dịch tranh cử, ông Trump hứa sẽ ban hành lệnh bãi bỏ quy định rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp, từ chăm sóc sức khỏe đến năng lượng. Như thế ông cũng có thể không đồng ý với Hồng y McElroy về vai trò của thị trường tự do. Năm 2017, Hồng y cho rằng các chính phủ nên tái cấu trúc thị trường để có được lợi ích chung.
Tuy nhiên, ông Trump và Hồng y McElroy có thể có một số điểm tương đồng về tính trung tâm của công việc. Đã nhiều lần ông hứa sẽ đem việc làm trong ngành sản xuất trở lại Hoa Kỳ (dù kết quả trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông không đồng đều).
Hồng y McElroy phát biểu tại Modesto: “Đối với giáo huấn xã hội Công giáo, con đường chắc chắn nhất dẫn đến công lý kinh tế là cung cấp công việc có ý nghĩa và bền vững cho tất cả những ai có khả năng lao động.
Vì thế công việc là một thực tại thiêng liêng. Công việc bảo vệ phẩm giá con người đồng thời làm giàu thêm phẩm giá về mặt tinh thần.”
Thay vì tập trung vào sự thịnh vượng kinh tế, Hồng y McElroy nhấn mạnh đến các quyền được nêu trong giáo lý xã hội Công giáo: thực phẩm, việc làm, chăm sóc y tế, nhà ở đầy đủ và bảo vệ sự sống con người từ khi thụ thai đến khi chết tự nhiên. Giáo lý Công giáo xem những quyền này là những quyền cơ bản mà mọi người, mọi gia đình đều phải có.
Để bảo vệ những quyền này, chúng ta phải hành động. Vào thời điểm đó, Hồng y McElroy nêu ra hai hành động cần thiết: cần thiết phải phá vỡ và tái thiết.
Chúng ta phải ngăn những người muốn đưa quân đội vào thành phố để trục xuất những người không có giấy tờ, để tách cha mẹ ra khỏi gia đình. Chúng ta phải ngăn chặn những người xem người tị nạn là kẻ thù thay vì xem họ là anh chị em đang rất cần giúp đỡ. Chúng ta phải ngăn chặn những kẻ dạy chúng ta xem người hồi giáo là thế lực đáng sợ, không xem họ cũng là con của Chúa. Chúng ta phải ngăn chặn những kẻ tìm cách cướp đi quyền được chăm sóc y tế của chúng ta, đặc biệt là với người nghèo. Chúng ta phải ngăn chặn những kẻ muốn lấy cả tem phiếu thực phẩm và hỗ trợ dinh dưỡng từ miệng của trẻ em.
Ngày nay, khi xem lại những lời này, người công giáo được kêu gọi “phá vỡ” một số hành động của chính quyền Trump thứ hai, đặc biệt là nếu ông thực hiện lời hứa trục xuất người nhập cư không có giấy tờ lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Mặt khác, việc tái thiết sẽ đòi hỏi người công dân Mỹ phải xây dựng tình đoàn kết với nhau, đây là cảm nhận tất cả chúng ta được gọi để đoàn kết và ôm lấy nhau, xem mình là người được Chúa ban ơn. Ngày nay, việc “tái thiết” này có thể mang lại một nền tảng chung. Trong bài phát biểu, ông Trump cho biết: “Đã đến lúc chúng ta phải vượt qua những chia rẽ trong bốn năm qua. Đã đến lúc đoàn kết.” Có lẽ ông và Hồng y McElroy sẽ đồng ý với nhau về một số vấn đề như mở rộng khoản tín dụng thuế trẻ em và hỗ trợ giáo dục Công giáo.
Cũng có thể ông Trump không tham gia cùng Hồng y McElroy và do đó, không tham gia vào giáo lý xã hội Công giáo trong nhiệm kỳ của ông. Nhưng đó sẽ là một cơ hội bị bỏ lỡ của Tổng thống. Theo một thăm dò ý kiến sau bầu cử, người Công giáo ủng hộ ông nhiều hơn ủng hộ bà Kamala Harris với tỷ lệ 56 so với 41 phần trăm, họ chiếm một phần năm dân số Hoa Kỳ.
Ông Trump nên coi sự ủng hộ mà ông nhận được từ người Công giáo không chỉ là phương tiện để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử mà còn là một khởi đầu cho một cuộc đối thoại cởi mở. Với tấm lòng rộng mở, ông có thể học được nhiều điều từ Hồng y McElroy. Sẽ là một sai lầm nếu Tổng thống không hợp tác với ngài. Nếu ông hợp tác, tôi chắc chắn Hồng y McElroy sẽ sẵn sàng đối thoại.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Hồng y McElroy ở Washington: một tín hiệu gởi đến Tổng thống Donald Trump
