Có một “chương trình bí mật” nào để “đẩy” Đức Phanxicô đi không?
Đức Phanxicô phải giải quyết rất nhiều hồ sơ | © Raphael Zbinden
cath.ch, Raphael Zbinden, 2023-01-12
Sau cái chết của Đức Bênêđictô XVI ngày 31 tháng 12 năm 2022, các nhà vatican học cho thấy có “âm mưu gia tăng ở cung điện” Vatican. Nhất là khi những âm mưu này nhắc cho chúng ta nhớ có “làn sóng” các hồng y bảo thủ muốn đưa giáo hoàng Phanxicô đến việc từ nhiệm.
“Phanxicô phải căng thẳng cho đến khi ngài từ chức”. Theo nhà vatican học Gianluigi Nuzzi, đó là mục tiêu của một nhóm nhân vật cao cấp trong Giáo triều la-mã. Trên báo Ý La Stampa ngày 8 tháng 1-2023, ông cho biết tin này là của một hồng y người Ý muốn ẩn danh.
Tin đồn có cơ sở hay chỉ là tin “giật gân” của báo chí? Câu hỏi có thể đặt ra khi chúng ta biết quá trình sự nghiệp của nhà báo Gianluigi Nuzzi, người chủ yếu được biết đến khi ông viết nhiều sách về các vụ tai tiếng tài chánh ở Vatican (Vatileaks). Tuy nhiên, trong những ngày gần đây, đã có một tiến trình chống đối Đức Phanxicô khả dĩ tin được khi phối hợp với các nhà vatican học khác.
Tổng giám mục Gänswein: “cú cảnh cáo?”
Ý tưởng quy tụ chung quanh việc phát hành quyển sách của tổng giám mục cựu thư ký riêng của Đức Bênêđictô XVI có tựa đề Không có gì ngoài sự thật. Tổng giám mục Georg Gänswein kể lại cuộc đời của Đức Bênêđictô XVI sau khi ngài từ nhiệm năm 2013 ở đan viện Mẹ Giáo hội, ngay trung tâm Vatican. Nếu quyển sách không có những tiết lộ ầm ĩ thì giới quan sát đã thấy được ý định rõ ràng của giám mục, ông muốn làm nổi bật có “bầu khí căng thẳng” giữa hai giáo hoàng, vượt ra ngoài các mối quan hệ cá nhân rất nồng ấm.
“Chiến dịch sẽ dựa trên sự suy yếu dần của Đức Thánh Cha”
Trên nhật báo Ý Corriere della sera ngày 8 tháng 1, nhà báo Ý Massimo Franco cho thấy, “các cuộc tấn công bất ngờ” của giám mục Gänswein “được xem là khởi đầu cho giai đoạn đối đầu công khai”. Nhà vatican học thấy trong tuyên bố của giám mục là “nỗi cay chua của một người cảm thấy mình bị sỉ nhục, và buộc phải im lặng một thời gian dài trong các bức tường của đan viện để không làm Đức Bênêđictô XVI buồn lòng”.
Thủ đoạn trong bóng tối và công khai
Cái chết của Đức Bênêđictô XVI không tránh khỏi làm thay đổi tình hình ở Vatican. Đặc biệt, nó làm cho việc từ nhiệm của Đức Phanxicô trở nên hợp lý hơn. Một viễn cảnh không thể tưởng tượng được, vì sẽ liên quan đến việc có ba giáo hoàng chung sống trong Giáo hội công giáo.
Theo phóng viên Nick Squires tại Rôma của tờ báo Anh The Telegraph, việc giáo hoàng danh dự qua đời đã “mở đường cho những người bảo thủ phản đối quan điểm của Đức Phanxicô về các vấn đề như đồng tính, phá thai, cho người ly dị tái hôn rước lễ, độc thân linh mục”. Cũng như nhà báo Gianluigi Nuzzi, phóng viên Squires tin rằng “những người bảo thủ ở Vatican đang thực hiện một ‘kế hoạch bí mật’ nhằm gây áp lực để Đức Phanxicô phải từ nhiệm”.
Một chiến dịch dựa trên “sức khỏe suy giảm của Đức Phanxicô, các lựa chọn học thuyết của ngài, những điều tạo bất mãn lớn, có thể được sử dụng để chống lại ngài”. Theo vị hồng y ẩn danh được nhà báo Gianluigi Nuzzi trích dẫn, “một số kẻ thù của ngài sẽ hành động trong bóng tối, trong khi một số khác sẽ chỉ trích công khai hơn”.
Nêu tên những “kẻ âm mưu”
Vì thế giám mục Gänswein sẽ là nhân vật chính đầu tiên của cuộc tấn công. Một đợt tấn công thứ hai đang chuẩn bị với việc xuất bản một quyển sách khác, lần này là của hồng y Gehrard Ludwig Müller, cựu bộ trưởng Bộ Giáo lý Đức tin – cũng bị Đức Phanxicô ‘bãi nhiệm’ – có tựa đề Với tất cả thiện tâm (En toute bonne foi). Tác phẩm sẽ tấn công sâu đậm vào triều giáo hoàng Phanxicô.
Hồng y Robert Sarah thường bị trích dẫn trong danh sách những người chống đối Đức Phanxicô | © Maurice Page
Ngoài hai nhân vật người Đức này, các nhà vatican học không ngần ngại nêu tên những “kẻ âm mưu” khác: hồng y người Mỹ Raymond Burke, cũng như tổng giám mục Mỹ Timothy Broglio, vừa được bầu làm chủ tịch Hội đồng Giám mục Mỹ. Hồng y Robert Sarah người Guinea, cựu chủ tịch Thánh Bộ Phụng tự và Bí tích cũng được nhắc đến. Hồng y Hồng Kông Joseph Zen cũng là một trong những người chống Đức Phanxicô gay gắt; nhưng sau tang lễ Đức Bênêđictô XVI, hồng y được Đức Phanxicô tiếp ở Nhà nguyện Thánh Marta và ngài cho biết cuộc gặp rất nồng ấm.
Đức Phanxicô không ở gần lối ra
Nhưng cơ hội thành công cho những người “công kích” này là gì? Thực tế là Đức Phanxicô đã 86 tuổi và sức khỏe không được tốt lắm. Dù gần đây ngài đã khá hơn nhưng ngài vẫn còn đi đứng hạn chế. Nếu trong tương lai gần, đột nhiên ngài không thể đảm nhận trọng trách của mình thì việc ngài từ nhiệm cũng không phải là không hình dung được.
“Các giám mục Mỹ hiện chỉ là một nhóm nhỏ không có nhiều ảnh hưởng trong giáo triều”
Dù ngài cho biết, chỉ có suy giảm đầu óc mới làm cho ngài từ bỏ ngai Thánh Phêrô. Ngài được biết là nhân vật mạnh mẽ, khó gây ấn tượng và khó tạo ảnh hưởng trên ngài. Không có dấu hiệu nào cho thấy nhận thức hoặc cảm xúc của ngài bị kém. Và chắc chắn ngài thiết tha kết thúc thượng hội đồng về tính đồng nghị do ngài khởi xướng và sẽ kéo dài ít nhất đến năm 2024.
Thậm chí gần đây ngài đưa ra một số dấu hiệu của một thẩm quyền và sức sống khi ngài ra sắc lệnh cải tổ giáo phận Rôma, vì thế trong tư cách là giám mục giáo phận Rôma, ngài trực tiếp tham dự nhiều hơn trong việc quản trị giáo phận. Ngài cũng đã thành lập hai cơ quan giám sát mới và đang chuẩn bị chuyến đi mệt mỏi đến Cộng hòa Dân chủ Congo và Nam Sudan.
Hiệu ứng gậy ông đập lưng ông
Thực lực quyền lực nguy hại của những “kẻ âm mưu” đặt ra vấn đề. Chắc chắn, Giáo hội Hoa Kỳ, nơi có các “thành trì” chính chống Đức Phanxicô rất hùng mạnh và trong lịch sử là một trong những người đóng góp tài chính lớn nhất cho Vatican, nhưng các giám mục Hoa Kỳ hiện là một nhóm nhỏ ít có ảnh hưởng trong giáo triều. Và trong mười năm, Đức Phanxicô đã có thể có một “đội cận vệ” chung quanh mà ngài có thể tin cậy.
Theo nhà báo Paolo Rodari, người đã trình bày phân tích của ông trên phương tiện truyền thông đại chúng Thụy Sĩ-Ý RSI, những lời của giám mục Gänswein có thể “tạo gậy ông đập lưng ông” cho cánh bảo thủ thù nghịch nhất với Đức Phanxicô. Các thành viên của giáo triều buộc phải có lập trường phủ nhận lập luận của cựu thư ký Đức Bênêđictô XVI.
“Các hồng y bảo thủ nhất bây giờ rất ít. Họ có rất ít cơ hội chiến thắng trong mật nghị tương lai” – Nhà báo Paolo Rodari
Trong số những người này có tổng giám mục Vincenzo Paglia, chủ tịch Học viện Giáo hoàng về Sự sống, ngài phát biểu trên đài truyền hình Ý: “Rõ ràng là có những tổn thương và đau đớn, nhưng dù sao, tốt hơn hết là im lặng và nên tìm kiếm thông điệp thực sự của Đức Bênêđictô XVI”. Hồng y Gianfranco Ravasi, cựu chủ tịch Hội đồng Giáo hoàng về Văn hóa cũng chỉ trích việc phát động tranh luận ngay sau ngày Đức Bênêđictô XVI qua đời. Trích lời nhà văn Umberto Eco, ngài nói “Chúa chỉ tỏ mình ra trong im lặng. Chúa không bao giờ xuất hiện trên các phương tiện truyền thông, không bao giờ xuất hiện trên trang nhất các nhật báo.”
Các nghiên cứu liên minh
Các nhà vatican học cho rằng, dù khi “những kẻ chống Đức Phanxicô” làm cho ngài từ nhiệm, nhưng điều này không có nghĩa là họ sẽ thành công trong việc đặt “người của riêng họ” lên ngai Thánh Phêrô. Ông Massimo Franco nhìn thấy, trên hết trong các thủ đoạn hiện nay của những người bảo thủ, họ “ý thức họ không có một ứng viên duy nhất và mạnh mẽ nào để chống lại ‘những người cấp tiến’”. Trên thực tế, kể từ đầu triều giáo hoàng của ngài cho đến tháng 8 vừa qua, Jorge Bergoglio đã bổ nhiệm 113 hồng y, 83 trong số đó là đại cử tri trong tổng số 132 vị.
Ông Paolo Rodari cho rằng có khả năng các hồng y này sẽ đoàn kết hơn nữa để loại bỏ những người chống Đức Phanxicô, ông lưu ý, “các hồng y bảo thủ nhất hiện nay rất ít, họ có rất ít cơ hội để thắng trong mật nghị tương lai”. Vì thế những người bảo thủ đang tìm cách củng cố vị thế của mình với các liên minh mới. Theo ông Massimo Franco, đặc biệt là qua cách ‘sàng lọc’ ở hồng y đoàn để tìm những người “bất mãn với Đức Phanxicô”. Dù biết tình trạng yếu kém của mình hiện nay, những “kẻ công kích” nghĩ rằng tương lai Giáo hội đang bị đe dọa, họ không hạ thấp cảnh giác và chắc chắn sẽ tiếp tục công việc phá hoại của họ.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Các hồng y các bên khác nhau đồng ý việc từ nhiệm của giáo hoàng không nên được biến thành thông lệ
