Linh mục Dòng Tên Hans Zollner, một trong các chuyên gia hàng đầu về vấn đề lạm dụng trong Giáo hội, đề xuất thành lập một cơ quan độc lập để các nạn nhân có thể đến để được giúp đỡ.
cope.es, Eva Fernández, 2022-12-19
Qua ngày tháng, với các dữ liệu mới về linh mục Dòng Tên người Slovenia Marko Rupnik đã làm cho dư luận ngày càng chú ý. Dòng Tên đã đưa ra một tuyên bố trong đó họ mời các nạn nhân gởi đơn khiếu nại để được lắng nghe và tham dư, linh mục Johan Verschueren, bề trên Nhà Quốc tế Dòng Tên viết trên trang web của Dòng: “Tôi đảm bảo với quý vị, quý vị sẽ được lắng nghe với sự thông hiểu và đồng cảm.”
Trong những ngày gần đây, những lời chỉ trích ngày càng nhiều, đặt nghi vấn về hành động của Dòng Tên và Bộ Tín Lý trong việc quản lý một việc có tầm mức truyền thông cao như vậy, vì đây là một nghệ sĩ nổi tiếng, với hơn 200 tác phẩm trên khắp thế giới. Thời gian càng trôi qua càng có nhiều phụ nữ chỉ định linh mục Rupnik là thủ phạm của các vụ lạm dụng, không chỉ trong những năm 1990 ở cộng đồng công giáo Loyola ở Ljubljana, mà còn ở Trung tâm Aletti Rôma, điều này dường như khẳng định bản chất tái phạm của bị cáo.
Từ khi vụ này bùng nổ, đã có rất nhiều tiếng nói tố cáo sự thiếu minh bạch trong việc Dòng Tên xử lý vụ này. Một trong số người tố cáo là cựu giám tỉnh Dòng Tên Tỉnh dòng Châu Âu-Địa Trung Hải, Gianfranco Mattarazzo, cha đã mời linh mục Hans Zollner, một trong các chuyên gia hàng đầu về vấn đề lạm dụng trong Giáo hội phát biểu về sự việc. Linh mục Zollner, trong các phát biểu với hãng tin Reuters cho biết ngài có thể hiểu các nạn nhân cảm nhận mình bị phản bội như thế nào qua việc này. Gần đây, nhật báo Ý Domani đăng chứng từ của một nữ tu khác cho biết sơ đã bị linh mục Rupnik lạm dụng tình dục nhiều lần và kéo dài kể từ năm 1994, điều mà sơ đã báo cáo một trong số các thư gởi cho linh mục Zollner, giám đốc Viện Nhân chủng học, trung tâm nghiên cứu về lạm dụng của Đại học Gregorian ở Rôma. Linh mục Hans Zollner có bài phỏng vấn dành cho báo COPE và ECCLESIA.
Vì sao có quá ít minh bạch trong cách truyền thông? Cha nghĩ gì về lý do này?
Linh mục Hans Zollner. Tôi không biết nguyên nhân hay lý do của việc thiếu minh bạch. Tôi chỉ có thể đưa ra giả thuyết. Có thể bắt đầu do việc hiểu sai về tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư của một người, đến việc người nào đó muốn giúp một người. Thật là uẩn ức khi nhận ra, dù có rất nhiều chuyện đã xảy ra, đã thảo luận, tranh luận và suy nghĩ về lạm dụng và cách ngăn chặn nó, chúng ta vẫn chưa có tiến bộ.
Cơ quan cha điều hành ở Đại học Gregorian đã làm việc tích cực trong việc ngăn ngừa và đặc biệt là nâng cao nhận thức về vấn đề lạm dụng. Điều gì đã xảy ra làm cho các tu sĩ Dòng Tên không có được minh bạch cần thiết trong trường hợp này?
Tôi rất đau lòng khi nhận ra sự thiếu minh bạch và nhất quán không những chỉ có ở bên ngoài mà còn ở bên trong Dòng Tên mà tôi là thành viên. Tôi chỉ có thể suy đoán về những lý do bên trong và bên ngoài đã làm cho Dòng đã hành động như vậy.
Linh mục Marcko Ivan Rupnik
Các vụ lạm dụng của linh mục Rupnik liên quan đến phụ nữ thánh hiến trưởng thành dễ bị tổn thương. Theo giáo luật, có vẻ như loại lạm dụng này bị cho là “loại thứ hai” (chỉ giải quyết tha bổng cho đồng phạm và bỏ qua việc lạm dụng thể chất, tâm lý và thiêng liêng mà những phụ nữ này phải gánh chịu). Tất cả cho thấy cần phải chú ý nhiều hơn đến các trường hợp lạm dụng phụ nữ trưởng thành dễ bị tổn thương…
Bà nhận thức được việc này và nó thật kinh khủng. Theo một nghĩa nào đó, dường như nó đang lặp lại điều đã xảy ra khi các trường hợp lạm dụng trẻ vị thành niên được phát hiện: dần dần Giáo hội hiểu được tổn thương có thể sâu đậm đến như thế nào và không chỉ khi đương sự còn là trẻ vị thành niên.
Cha nghĩ Bộ Tín Lý là cơ quan sẽ làm sáng tỏ những gì đã xảy ra. Chúng tôi biết Bộ Tín Lý không bao giờ tuyên bố mình là tòa án. Từ những gì đã xảy ra cho đến nay, có thể suy ra Dòng Tên mới là bên nên thực hiện bước này. Chúng ta có thể học được bài học gì từ vụ này để có được sự minh bạch rất cần thiết này?
Theo tôi, cách xử lý vụ Rupnik từ những năm 1990 đã nghiêm trọng đến mức cần rút ra những bài học và kết luận thích đáng cho tương lai.
Thứ nhất: từ nhiều năm, nhiều người đã hỏi lý do dẫn đến các phán quyết mà Bộ Tín Lý đưa ra: Nếu không có luật học thì không thể biết tiêu chuẩn nào được chấp nhận và người ta có ấn tượng – cả về phía các giám mục và giám tỉnh – là không có sự so sánh giữa các phán quyết.
Thứ hai: cần có một cơ quan độc lập mà nạn nhân có thể tìm đến và cơ quan đó có đầy đủ nhân sự được đào tạo. Họ phải có kỹ năng để bắt đầu và thực hiện những thay đổi cơ bản, sâu rộng trong quản lý hồ sơ như hồ sơ của linh mục Rupnik.
Thứ ba, và điều này cũng áp dụng trực tiếp cho tôi: Làm sao các nạn nhân nghĩ rằng họ chắc chắn được xem trọng và lắng nghe? Vào giữa tháng 6 năm 2022, một “thư ngỏ” của một nạn nhân gởi cho tôi qua e-mail, nói về thủ tục pháp lý đang diễn ra trong Giáo hội. Bức thư được gửi trực tiếp cho Cha Sosa, Bề trên Tổng quyền Dòng Tên. Ngoài tôi ra, còn có 17 người khác: hồng y, tổng giám mục, giám mục, giám tỉnh và bề trên với các chức vụ trách nhiệm giáo luật liên quan đến linh mục Rupnik cũng nhận thư.
Như nhiều nạn nhân bị lạm dụng trên khắp thế giới biết, tôi luôn trả lời các thông tin gởi trực tiếp cho cá nhân tôi, dù ở vị trí của tôi và với những yêu cầu hàng ngày, tôi thường không thể làm gì ngoài việc xác nhận đã nhận thư, lắng nghe trong chừng mực có thể và chuyển thư đến các cơ quan có thẩm quyền. Nhưng trường hợp này cho tôi thấy tôi phải chú ý và nhạy cảm hơn nữa.
Linh mục Marcko Ivan Rupnik
Khi nói về các nạn nhân, trong trường hợp linh mục Rubnik người ta ít nói về họ. Đó có phải thêm một lần nữa làm cho cha đau lòng hơn không?
Các nạn nhân bị tác động, bị tổn thương vì linh mục Rupnik cần câu trả lời rõ ràng cho lời kêu gọi đòi công lý, bồi thường và nếu có thể là chữa lành cho họ. Thông báo gần đây của linh mục Verschueren mời các nạn nhân gởi khiếu nại là một bước tiến trên con đường hướng tới minh bạch và lắng nghe.
Các tội phạm của linh mục Rupnik năm 2021 được cho là hết thời hiệu. Vì sao không bỏ thời hiệu khi hai năm trước đó linh mục đã bị kết án (hơi nhẹ) về tội tương tự? Làm thế nào nạn nhân có thể nhận được công lý với những quyết định này?
Tôi không biết. Tôi chỉ biết sự thiếu minh bạch và những câu hỏi còn để mở, sự thiếu chính xác và mâu thuẫn kéo dài sự đau khổ của các nạn nhân. Không thể và không nên tiếp tục như vậy.
Nhiều người cho rằng áp lực của truyền thông là nguyên nhân làm cho Giáo hội can thiệp nhiều hơn để chấm dứt vấn đề lạm dụng. Có lẽ tất cả chúng ta sẽ chiến thắng nếu các nhà báo không còn bị xem là mối nguy hiểm, để họ trở thành người giúp chấm dứt tai họa này.
Các phương tiện truyền thông đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các vụ lạm dụng trong Giáo hội sẽ được giải quyết thỏa đáng. Nếu không có áp lực của dư luận, sẽ có nguy cơ là các tổ chức, chẳng hạn như Giáo hội, sẽ tránh né vấn đề khó khăn này và cố gắng tầm thường hóa nó. Vì tình yêu cho sự minh bạch và công lý, chúng tôi cần những người mang đến cho chúng tôi tiếng nói của những người bị tổn thương do lạm dụng.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Vụ Rupnik: Dòng Tên xin bất cứ ai bị lạm dụng liên hệ với Dòng
