Thánh I-Nhã, một người bình thường, nhưng sự thánh thiện thì không bình thường
Hình trên trang Instagram của Linh mục Dòng Tên Antonio Spadaro
jesuites.ch, 2019-07-13
Ngày 31 tháng 7, chúng tôi mừng lễ Thánh I-Nhã, “Một người bình thường, nhưng sự thánh thiện thì không bình thường” như linh mục Dòng Tên Pierre Emonet thường thích nói. Linh mục Emonet ở Geneve, Thụy Sĩ, linh mục có nhiều tác phẩm viết về Thánh I-Nhã: “Bởi vì ngài khai phá các con đường mới để truyền giáo và ngài táo bạo vượt qua các ranh giới bị cấm trước đó, Thánh I-Nhã cùng có điểm chung với những người tiên phong, ngài thoát ra khỏi khuôn khổ bình thường và không thể xếp ngài vào một thể loại quen thuộc nào được. Ngài khơi lên rất nhiều thán phục cũng như ngờ vực. Ngài có các đức tính trái ngược nhau nhất, và gần như khó nắm bắt được, và vì thế ngài trở nên đáng ngại. Có người tôn vinh ngài là vị thánh quá gần thiên đàng, có người lên án ngài có chiến lược machiavelli xảo quyệt.”
“Chỉ cần nhìn lại quá trình của ngài thì thấy đây là một người bình thường có lòng nhiệt thành đi theo Chúa Kitô, có một sáng suốt lạ lùng về bản thân làm cho ngài dấn thân phục vụ Nước Chúa với niềm đam mê mãnh liệt có trong người mình, với tham vọng, niềm tự hào, nhu cầu muốn được ngưỡng mộ, với ham muốn tình dục, quyết chí phải thành công cho bằng được. Bất chấp sức khỏe kém của mình, Thánh I-Nhã tỏ ra cho thấy ngài là nhà lãnh đạo thấy xa trông rộng, khôn ngoan, có đầu óc phân định rất vững, một nhà tổ chức có hiệu quả, một nhà hướng dẫn tâm linh thực tế, nổi bật qua sự quân bình và toát ra một sức mạnh tự chính bản thân ngài.
“Nếu chúng ta muốn tìm một nét để có thể nắm được toàn bộ sự phức tạp của nhân vật và công trình của ngài, thì khái niệm “phục vụ” nổi bật ngay đầu tiên, với tất cả những gì từ này có thể gợi lên, đó là lòng trung tín, can đảm, tinh thần luôn sẵn sàng một cách cao cả và đức tính khiêm nhường. Về cơ bản, dứt khoát Thánh I-Nhã là người của phục vụ, trước hết ngài phục vụ vua Castille, rồi đến Chúa Kitô và Giáo hội, ngài luôn mong muốn làm nhiều hơn để “giúp các tâm hồn” ở mọi nơi trên thế giới, nơi nào ngài thấy mình hữu ích. Một ân sủng thần nghiệm đã tâm hồn ngài: thế giới vào thời đại của ngài đã trở nên rộng hơn nhờ khám phá những vùng đất mới và các văn hóa mới, và đó là nơi ngài phục vụ. Ngài xem đó như một tổng thể hợp nhất, trong đó Chúa hoạt động, hiện diện và trao ban. Không rời căn phòng nhỏ của mình ở Rôma, Thánh I-Nhã để tâm đến bất cứ đâu, nơi có cái gì mới đang sôi sùng sục trên thế giới, để dạy cho những người của ngài biết tự suy nghĩ, tự quyết định số phận của mình. Bằng cách cho họ thấy kinh nghiệm riêng của mình, mời họ chú tâm hơn đến khía cạnh nhạy cảm và tâm lý của con người, ngài mở cho họ con đường tự do và trách nhiệm cá nhân. Với các Bài tập Linh thao, ngài giới thiệu cho họ một phương pháp hiệu quả để tìm ý Chúa, và ý Chúa đã được ghi vào trong chính bối cảnh riêng của từng người. Nếu lời giảng dạy của ngài là để gặp Chúa vượt ra ngoài mọi hòa giải đã làm các nhà thần học quá truyền thống, Tòa dị giáo lo ngại, thì sự quyết tâm của ngài chứng thực cho mọi người bằng nhập thể của ngài trong một cộng đoàn đảm bảo tính chính thống cho các trực giác của ngài.
Thánh I-Nhã không để lại một hành lý thần học hay triết học đặc biệt nào cho Dòng Tên, nhưng ngài để lại “thủ tục làm việc”, một nghệ thuật tiếp cận đến mọi người và giải quyết các tình huống cần phải để ý đến bối cảnh lịch sử, nhờ phân định, chạm trán với các quyết định phải có theo thực tế, dù với nguy cơ phải đặt lại vấn đề.
“Còn hơn cả 1000 tu sĩ Dòng Tên phân chia trong 13 Tỉnh dòng khi ngài qua đời, còn hơn các trường học, các cơ sở được xây dựng lúc ngài còn sống (hơn cả trăm), còn hơn cả 7000 bức thư ngài viết đủ loại cho những người ở khắp nơi trên thế giới, cốt tủy gia tài ngài để lại ẩn giấu trong sự táo bạo truyền giáo đã làm cho ngài cắt đứt với tinh thần thời đó, để mang lại sự giúp đỡ hiệu quả hơn cho những người muốn dấn thân phục vụ Đấng Tạo Hóa mà không rời thế giới họ đang sống và họ yêu thương. Bằng cách dạy cho những người của mình quyết định một cách độc lập, thành lập một Dòng đặc biệt, nhấn mạnh đến việc đào tạo trí tuệ, thúc đẩy sự hội nhập văn hóa kitô vào các nước mới khai phá, Thánh I-Nhã đã nổi lên như một nhà canh tân vĩ đại, đã đưa Giáo hội vào trong tính hiện đại.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Sự quan trọng của gạn đục khơi trong
