“Những gì xảy ra cho hồng y Pell hôm nay sẽ phải được phân tích trong thời gian dài”
lavie.fr, Sophie Lebrun, 2019-02-28
Trang bìa một số báo chính ở Úc đưa tin về vụ buộc tội hồng y George Pell ở Sydney ngày 27 tháng 2 – 2019. © Saeed Khan/AFP
Hồng y George Pell, Tổng Giám mục giáo phận Sydney, cố vấn thân cận Đức Phanxicô bị một tòa án Úc kết án tội lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên. Dù hồng y đã kháng cáo nhưng ngày 27 tháng 2 ngài đã bị giam giữ tạm thời. Theo giáo sư thần học và lịch sử tôn giáo Massimo Faggioli của đại học Villanova, bang Philadelphia, Mỹ thì đây là một trường hợp “chưa từng có.”
Hồng y Pell, sau khi bị bồi thẩm đoàn buộc tội tấn công tình dục sẽ bị giam giữ cho đến ngày 13 tháng 3 là ngày tòa tuyên án. Đây là một vụ đầu tiên?
Chúng ta thật sự đang đứng trước một tình trạng hoàn toàn chưa từng có. Phải quay trở lại thời kỳ cộng sản ở Đông Âu và trước đó, ở thế kỷ 19 mới có trường hợp các giám mục bị cầm tù… và ngay cả các giáo hoàng. Giữa các năm 1809 và 1814, Napoléon đã bắt cóc giáo hoàng Piô VII và bắt ngài bỏ tù. Chúng ta cũng thấy các giám mục giáo phận Cologne và Trèves bị tù năm 1837. Rồi trong và sau Thế Chiến Thứ hai, hồng y Mindszenty, giáo chủ Hungaria bị bắt nhiều lần. Nhưng họ bị bắt vì các lý do chính trị, khác với trường hợp một hồng y bị tòa án của một nước kết trọng tội lạm dụng tình dục trên trẻ em.
Có tiền lệ nào trước đây trong trường hợp các hồng y, giám mục bị kết án lạm dụng trẻ em không?
Dĩ nhiên vụ gần đây nhất là vụ của hồng y McCarrick, nhưng cả một khác biệt lớn: ông bị tòa án giáo hội kết án như trường hợp của các giám mục khác. Những người trước đây đã bị tòa án dân sự kết án vì bao che cho các linh mục ấu dâm thì có trường hợp của Giám mục Robert Finn năm 2012 tại Mỹ.
Ông có ngạc nhiên khi biết các biện pháp bảo vệ – không công tố viện và không tiếp xúc với trẻ vị thành niên – đã được Vatican áp dụng chống lại hồng y Pell không?
Không, tôi không thấy ngạc nhiên, việc cẩn thận trong tình huống này là bình thường. Tôi cũng hiểu sự cần thiết của Vatican, chỉ tuyên bố công khai sau khi có quyết định của tòa án Úc (quyết định đã có từ tháng 12-2018 khi tòa tuyên án, nhưng chỉ đưa ra công khai vào ngày 25 tháng 2 khi tòa án Úc cho phép các phương tiện truyền thông biết quyết định của mình). Điều ngạc nhiên là cách truyền thông của Vatican đã thay đổi. Với đội ngũ truyền thông mới làm việc cuối năm 2018, một chiến lược truyền thông dường như vừa được đưa ra. Chúng ta đi ra khỏi mô hình Vatican chờ báo chí bao vây mới trả lời; Vatican bắt đầu chủ động loan tin nhanh chóng những gì đang xảy ra. Và đó là điều tốt đã được thực hiện trong tuần này.
Trường hợp của hồng y Pell là độc đáo như thế nào?
Độc đáo trên quan điểm tư pháp, chắc chắn, nhưng “vụ Pell” cũng ở trong một bối cảnh độc đáo: đó là nước Úc rơi vào vụ tai tiếng lạm dụng tình dục trên trẻ em rất lớn. Lịch sử đang được viết ra, với quyết tâm của cả một xã hội muốn đưa ra ánh sáng các tội ác gây ra tại đây và đã ở trong thinh lặng từ nhiều thập niên. Ủy ban điều tra Hoàng gia, báo cáo liên quan đến các tổ chức đón nhận trẻ em (đặc biệt là Giáo hội công giáo), v.v… Cả một cuộc tranh luận quốc gia dữ dội.
Và tại đất nước này, George Pell không phải là một nhân vật bình thường: được đề cử làm Tổng Giám mục giáo phận Melbourne năm 1996, rồi giáo phận Sydney năm 2001, hồng y là người tái cấu trúc Giáo hội công giáo Úc một cách đặc biệt. Trước khi về Vatican năm 2013 để làm cố vấn trong hội đồng chín hồng y giúp Đức Giáo hoàng cải cách, trước khi nhận chức bộ trưởng bộ Kinh tế của Tòa Thánh, hồng y Pell có tầm vóc của một nhân vật Giáo hội rất quan trọng, rất quyền lực. Ở Úc cũng như ở Rôma, hồng y là hiện thân của một nền văn hóa Công giáo bảo thủ nhất định.
Đó là khác biệt giữa phiên tòa xử một linh mục ấu dâm và một giám mục hay một hồng y: các vị này là biểu tượng chính sách của Giáo hội cũng như của một đường hướng chính trị. Điều này rất quan trọng, không phải để tìm cách phục hồi uy tín hay bảo vệ họ, nhưng vì điều này là một phần của cái nhìn tổng thể của tình huống. Trong giai đoạn tai tiếng mà Giáo hội đang trải qua và để tìm hiểu những gì đang đóng vai chủ chốt thì biểu tượng này là điều rất mới.
Tác động của quyết định của tòa án này đối với Vatican như thế nào?
Chúng tôi chưa biết điều này! Bởi vì tính cách chưa từng có của nó, những gì xảy ra hôm nay sẽ còn được phân tích lâu dài. Các chọn lựa trong các tuần tới sẽ có thể đặt nền móng cho một tiến trình duy nhất đứng trước các hồng y bị buộc tội lạm dụng tình dục trên trẻ em. Nhưng có phải làm không? Vatican có nên cách chức các hồng y, các giám mục bị tòa sơ thẩm dân sự lên án mà không chờ kết quả kháng cáo không? Trong những năm gần đây, kể từ các chỉ thị của Đức Bênêđictô XVI năm 2013, Vatican công nhận quyền tài phán của các tòa án dân sự, và từ đó là phán quyết của nó, đã hành động tương ứng theo. Nhưng Giáo hội công giáo có mặt gần như trên tất cả các nước trên thế giới, và mỗi nước có hệ thống pháp luật riêng. Ở hầu hết các quốc gia, công lý là công bằng… nhưng không phải trong tất cả. Đã xảy ra ở các nước mà tình trạng nội bộ không ổn định hoặc trong đó các giám mục có địa vị quan trọng trong xã hội, thì quyền lực chính trị dùng công lý để bóp nghẹt Giáo hội.
Rất nhiều câu hỏi được đặt ra. Đức Giáo hoàng – và chỉ có một mình ngài – mới có quyền cất chiếc mũ đỏ của hồng y Pell. Một hồng y có thể vẫn là hồng y khi bị ở tù không? Ngay cả khi bị lên án – dù đang kháng cáo – vì tội lạm dụng tình dục trên trẻ em? Giáo hoàng có phải chờ, không phải chỉ khi kết thúc tố tụng dân sự, nhưng cũng phải chờ kết thúc tòa án giáo hội nữa không? Đó là không kể quyết định của Đức Phanxicô sẽ không những chỉ là “đúng” về mặt giáo luật, nhưng còn phải đúng đối với người công giáo và ý kiến quần chúng. Như thế có các giới hạn cho điều này: ngay cả khi ngài nghĩ hồng y George Pell vô tội và nạn nhân của một vụ xử sai lầm thì liệu ngài có thể nói lên công khai không? Điều này rất là phức tạp.
Ông có nghĩ rằng hồng y Pell có thể là “nạn nhân ngoài ý muốn của một đất nước bị tổn thương muốn tìm một con dê tế thần” như linh mục Dòng Tên Frank Brennan viết trên tuần báo công giáo tiếng Anh The Tablet không? Linh mục đã đến dự nhiều phiên tòa này.
Để cho công lý đánh giá. Tôi không có gì để nghĩ về giá trị của bản án: tôi tôn trọng nó. Nhưng cá nhân tôi, tôi đã rất bất ngờ trước phán quyết của tòa án. Vài tháng trước đây, tôi không nghĩ là nó như thế.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Hồng y George Pell bị tù
